The Late Ottoman Use of the Infinitives in -mA and -mAklIK

Orta Osmanlıca metinlerinde iyelik eklerini nadiren alan mA isim-fiili, 18. Ve 19. yüzyıl metinlerinde daha çok kullanılmakla beraber 1. şahıs iyelik eki ile kullanılmaz. Örneğin Ahmet Midhat Efendi, isim-fiil 1. şahıs -mAm yerine hep -mAklIğIm, çoğul 1. şahısta da hemen hemen sadece -mAklIğImIz biçimini kullanır. 18. yüzyılın sonunda ve 19. yüzyılda yazılmış tarih metinlerinde de aynı tabloyu daha az belirgin bir sekilde gösteren bir eğilim vardır. (Çoğul 1. şahsı belki de analoji yolu ile etkilemiş olan) tekil 1. şahıs biçimlerinin bu özel durumunun nedeni bunların sesteş olan tekil 1.şahıs olumsuz geniş zaman biçimi ile herhangi bir karışıklığıni önlemek isteği olabilir. Belirli bir dönemde isim-fiil eklerinin kullanımı açısından halk dili ile daha yüksek seviyeli yazı dili arasında bir farklılığın olduğu da düşünülebilir.

-mA ve mAklIk İsim-fiillerinin Geç Osmanlıca Metinlerdeki Kullanımı

The short infinitive in -mA, which is rarely found with possessive suffixes in Middle Ottoman, is indeed used in Late Ottoman, but never with the 1st person singular possessive suffix. E.g. Aḥmed Midḥat Efendi always uses the infinitive in -mAklIğIm instead, and the infinitive in -mAklIK is also found as the almost exclusive form in 1st person plural, too. In historical texts from the late 18th and the 19th century, there is a less clear tendency towards the same picture. The reason for the special treatment of the 1st person singular (which must have spread to the 1st person plural by analogy) could be a desire to avoid confusion with the homonymous 1st person form of the negative aorist. In a certain period there must also have been a stylistic difference between colloquial and more formal language in the use of the infinitive suffixes.

___

Adamović, Milan (1985) Konjugationsgeschichte der türkischen Sprache. Leiden: Brill.

Aḥmed Midḥat (1890) Avrūpāda bir Cevelān retrieved from http://www.tbmm. gov.tr/develop/owa/e_yayin.eser_bilgi_q?ptip=EHT&pdemirbas=197103657

Ahmed Midhat (2009) Ahmed Midhat Efendinin Avrupada bir Cevelan isimli eserinin Latin afabesine aktarımı. T.C Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek lisans tezi. Hazırlayan Nazmiye Arzu Açıl.

Banguoğlu, Tahsin (1938) Altosmanische Sprachstudien zu Süheyl-ü Nevbahar. Leipzig: August Pries.

Brendemoen, Bernt (2014) Some remarks on the infinitive in -mA in 17th century Ottoman Turkish. In: Demir,N., Karakoç, B. & Menz, A. (eds.) Turcology and Linguistics. Éva Ágnes Csató Festschrift. p. 103113. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.

Çağatay, Saadet (1978) Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler. Ankara Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi.

Deny, Jean (1941) Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi). Tercüme eden: Ali Ulvi Elöve. Istanbul: Maarif. [The French original was printed in 1921.]

Esen, Nüket (2014) Hikâye Anlatan Adam: Ahmet Mithat. Istanbul: İletişim.

Evliyā Çelebī: Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Topkapı Sarayı Bag dat ... Yazmasının transkripsiyonu IXII (Hazırlayanlar: Robert Dankoff Seyit Ali Kahraman Yücel Daglı.) Istanbul: Yapı Kredi Yayınları, 19992007.

Evliya Çelebi (2003) Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: İstanbul (Hazırlayanlar: Seyit Ali Kahraman Yücel Dag lı.) Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Findley, Carter (1998) An Ottoman Occidentalist in Europe: Ahmed Midhat Meets Madame Gülnar, 1889. The American Historical Review, Vol. 103, 1: 15-49.

Findley, Carter 1999: Ahmed Midhat Efendi Avrupada. Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Göksel, Aslı & Kerslake, Celia (2005) Turkish A comprehensive grammar. London: Routledge.

Korkmaz, Zeynep (2007) Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu.

Lewis, Geoffrey (1967) Turkish grammar. Oxford: University Press.

Lewis, Geoffrey (1999) The Turkish language reform. A catastrophic success. Oxford: University Press.

Meninski, Franciscus à Mesgnien (1680) Institutiones seu Grammatica Turcica. Viennae 1680. [Reprint: Istanbul: Simurg 2000]

Prokosch, Erich (1980) Studien zur Grammatik des Osmanisch-Türkischen unter besondere Berücksichtigung des Vulgärosmanisch-Türkischen. Freiburg: Klaus Schwarz.

Sagaster, Börte (1997) Beobachtungen eines Okzidentalisten. Aḥmed Midḥat Efendis Wahrnehmung der Europäer anläßlich seiner Reise zum Orientalistenkongreß in Stockholm 1889. Asien Afrika Lateinamerika 25: 2940.

TV 1 = Tarih Vesikaları. Birinci cilt. 1.-5. sayı. Haziran 1941Mayıs 1942. Ankara:Maarif.