Asiye KAKIRMAN YILDIZ, BAHATTİN YALÇINKAYA, VAROL SAYDAM

İSTANBUL'DAKİ HALK KÜTÜPHANELERİNİN OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARA UYGUNLUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de okul öncesi eğitim konusu özellikle 2000'li yıllardaönemli gündem konuları arasında yer almış; okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması vedesteklenmesi için Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından bazı yasal düzenlemeleryapılmıştır. Okul öncesi eğitimde okullaşma oranının artırılmasına yönelik çalışmalaryapılıyor olsa da, asıl önemli olan bu yaygınlaştırma çalışmalarına paralel olarak, okuldışı ücretsiz eğitim hizmetlerini desteklemeye yönelik çalışmaların geliştirilmesidir.Kendileri için özel alanlar ve programlar hazırlanmış olan farklı sosyo-ekonomik çevredengelen çocukların halk kütüphanelerine erişiminin sağlanması ile çocuklar arasındakiakademik farkları eşitlemek ve duygusal kırılganlıkları azaltabilmek için çok önemli birfırsat elde edilmiş olacaktır. Nitekim erken yaşlardan itibaren kütüphane kullanımıdesteklenen çocuklar, büyük olasılıkla ileriki yıllarda da kütüphane kullanıcısı olarakkalacaklardır. Fakat milli eğitim sistemi ile kütüphaneler arasında organik bağınkurulmamış olması, Türk Kütüphaneciliğinin mekân, kullanıcı ve hizmet olarakgruplanabilecek sorunlarının temeli olarak da gösterilebilir. Nitekim 6- 17 yaş arası çocukve gençlerin hayatlarında zorunlu bir sürecin temelini oluşturan milli eğitim müfredatının,kitap okuyan ve kütüphaneyi üçüncü mekân olarak kullanan insan tipini yetiştirecekbiçimde düzenlenmemiş olması kütüphane-okul arasındaki işbirliğinin kurulmasına veçocuk ve gençlerin bu işbirliğinin doğal bir üyesi olmasına engel olmaktadır. Bu çalışmanınamacı, İstanbul'daki halk kütüphanelerindeki çocuk bölümlerinde, okul öncesi dönemçocukları için ayrılmış olan alanların uygunluğunu analiz etmektir. Bu çalışmakapsamında, halk kütüphanelerinde en az %25 oranında temsil edilmesi gereken çocukbölümlerinin koleksiyon, hizmetler, faaliyetler ve mekân olarak ne kadar etkin olduğu vehalk kütüphanelerinin hizmet planlarını oluştururken okul öncesi dönem çocuklarına buplanlamada ne ölçüde yer verdiği analiz edilmiştir. Bu analizleri gerçekleştirmek için,İstanbul'un farklı bölgelerinde faaliyet gösteren 30 tane halk kütüphanesinde buçalışmalar yapılmıştır. Çalışmada kullanılan veri toplama formları 5 faktör altında 20kriterden oluşmaktadır.

AN EVALUATI0N OF THE ELIGIBILITY OF PUBLIC LIBRARIES IN ISTANBUL FOR PRE-SCHOOL PERIOD CHILDREN

The subject of pre-school education was among the major agenda issues in Turkey especially in the 2000s, and some legal arrangements have been made by the Ministry of National Education for the dissemination and support of pre-school education. Although efforts are being made to increase the enrollment rate in pre-school education, parallel to these dissemination efforts, it is important to develop studies to support free educational services out of school. Providing the access of children from different socio-economic backgrounds to the public libraries where special areas and programs are prepared for them will be a very important opportunity to equalize academic differences between children and reduce emotional vulnerabilities. As a matter of fact, children whose library use has been promoted since early ages are likely to remain library users in the future. Unfortunately, the lack of an organic link between the national education system and the libraries is a serious problem. As a matter of fact, the national education curriculum, which forms the basis of a compulsory period in the lives of children and adolescents between the ages of 6 and 17, is not designed to educate people who read books and use the library as the third space. The purpose of this study is to analyze the appropriateness of the areas designated for pre-school children in the children's sections of public libraries in Istanbul. This study analyzes the way in which the children's sections, which should constitute at least 25% of the public libraries, are effective as collections, services, activities and space, and how the public libraries provide service plans to pre-school children in this plan. These analyses were carried out in 30 public libraries in different regions of Istanbul. The data collection forms used in the study consist of 20 criteria under 5 factors.

PDF

___

Alpay, Meral. Kütüphane Dünü Yarına Bağlayan Köprü. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1990.
Aries, Philip. Centuries of Childhood. Çev. Robert Baldick. Londra: Pimlico, 1996.
Bamberger, Richard. Okuma Alışkanlığını Geliştirme. Çev. Bengü Çapar. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1990.
Celano, Donna ve Susan B. Neuman. The Role of Public Libraries in Children’s Literacy Development. An Evaluation Report. Harrisburg: Pennsylvania Library Association, 2001.
Chen, Pamela ve diğerleri. “Associations between Public Library Use and Reading Aloud among Families with Young Children.” The Journal of Pediatrics 173.1 (2016): 221-228.
Council on Early Childhood, P.C. High ve P. Klass. “Literacy Promotion: An Essential Component of Primary Care Pediatric Practice.” Pediatrics 134.2 (2014): 404- 409.
Çakmak Güleç, Havise ve Hulusi Geçgel. Çocuk Edebiyatı Okul Öncesinde Edebiyat ve Kitap. İstanbul: Kriter Yayıncılık, 2014.
Çocuk Kütüphaneleri Çalıştayı. Haz. Coşkun Polat, Erol Yılmaz ve Asiye Kakırman Yıldız. Ankara: Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2018.
Guidelines for Library Services to Babies and Toddlers. IFLA Professional Report 100. Web. 20 Haziran 2018. PDF dosyası.
Halk Kütüphaneleri Yönetmeliği. Web. 21 Nisan 2018.
Halk Kütüphanelerinde Mimari Uygulamalar Çalıştayı Raporu. Haz. Alparslan Kuzucuoğlu, Berrin Balkaş Yılmaz ve Merve Yavuzdemir. Ankara: Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2017.
Heywood, Colin. Baba Bana Top At! Batı’da Çocukluğun Tarihi. Çev. Esin Hoşsucu. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2003.
Kakırman Yıldız, Asiye. “Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Okuma Alışkanlığı Kazanmasında Rol Model Olarak Aile.” Mavi Atlas 7 (2016): 95- 112.
Kakırman Yıldız, Asiye. “Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Okuma ve Kütüphane Kullanma Alışkanlığı Kazanmasında Annenin Farkındalığının Önemi.” Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı. Ed. Mücahit Kıbrıs. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2016. 1023-1038.
Okul Öncesi Eğitimi Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, 2013.
Saçkesen, Serpil. Çocuk Kitapları Seçiminde Anne Babaların ve Okul Öncesi Öğretmenlerinin Görüşlerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, 2008.
Sever, Sedat. Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. İzmir: Tudem Yayınları, 2003.
Tanju, Ebru Hasibe. “Çocuklarda Kitap Okuma Alışkanlığına Genel Bir Bakış.” Aile ve Toplum (Nisan Mayıs Haziran 2010): 31-41.
TÜİK 2017 Nüfus Verileri. Web 29 Ekim 2018.
UNICEF Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Birinci Kısım. Madde 1-20. Web 15 Eylül 2017.
Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayınevi, 2008.