TÜRKÇEDE ZAMAN-TARZ-NEDEN-SONUÇ İLİŞKİLERİNİN ULAÇ EKLERİYLE BELİRGİNLEŞTİRİLMESİ: SIKLIK YÜZDELERİ VE UZMAN UYUMLARINA DAYALI ANKET SONUÇLARI
Türkçe ulaç ekleri, tümcecikler birbirine bağlanırken oluşan çeşitli bağdaşıklıkilişkilerini belirginleştirmekte ve metin bağdaşıklığını geliştiren önemli dilbilgiselyapılar arasında yer almaktadırlar. Metinlerde bağdaşıklık unsurlarını betimlemeye çalışan Sözbilimsel Yapı Çözümlemesi (Mann ve Thompson, 1987) doğrultusunda, ulaç eklerini belirginleştirdikleri bağdaşıklık ilişkilerine göresınıflandıran Çetintaş Yıldırım (2010)’da sıklık ve KiKare uzman uyumlarınıbelirleyen anket çalışmasının sonuçları, zamansal çevreleme ilişkilerini belirginleştiren kimi ulaç ekleri üzerine ilginç gözlemler içermektedir. Varsayıldığınınaksine, sunum temelli ilişkilerden çok konu temelli bağdaşıklık ilişkilerinin anketsonuçlarında sapmalar gösterdiği görülmektedir. Konu temelli zamansal çevrelemeilişkilerini belirginleştiren ulaç eklerinin kimilerinin ayrıca tarz, neden ve sonuçilişkilerini de belirginleştirdiği ve bunlar arasında belirginleştirme sıradüzenlerioluşturulması gerektiği bu çalışmada ele alınan bir konu olmaktadır
Anahtar Kelimeler:
Bağdaşıklık, ulaç eki, karmaşık tümce, tutarlılık bağlantıları, konu ve sunum temelli bağdaşıklık ilişkileri, zamansal çevreleme, tarz, neden vesonuç ilişkileri
THE DESIGNATION OF TIME-MANNER-CAUSE-RESULT COHERENCE RELATIONS BY CONVERBS IN TURKISH: THE RESULTS OF A QUERY BASED ON FREQUENCY AND EXPERT CONGENIALITY
Turkish converbs are some of the most important linguistic structures, which designate different coherence relations while clauses are conjoined and whichdevelop text coherence. Çetintaş Yıldırım (2010) attempts to classify converbsaccording to the coherence relations that they designate in the frame of RhetoricalStructure Theory (Mann and Thompson, 1987). The results of Çetintaş Yıldırım’squery, which demonstarte frequncy and Chi-Square expert congeniality, imposesinteresting observations on some of the converbs designating circumstance relations. Contrary to her assumptions, the results have shown that not presentational coherence relations but subject matter relations reflect deviations.Inthis paper, the subject matters are that some of the converbs which designate circumstance relations may also designate manner, cause and result relations andthat it is a necessity to form designation scales among these converbs
Keywords:
Coherence, converb, complex sentence, coherence relations, subjectmatter and presentational coherence relations, circumstance, manner, cause andresult relations,
___
- Barzilay, R. 2004. Rhetorical Structure Theory. Erişim Tarihi 27 Aralık 2009, www adresi: http://people.csail.mit.edu/regina/6881/lec15/lec15.pdf
- Bateman, J. A. ve Rondhuis, K. J. 1997. ‘Coherence Relations’: Towards A General Specification. Erişim Tarihi 23 Kasım 2008, www adresi: http://www.fb10.uni_bre- men.de/anglistik7langpro/webspace/jb/repository/pdf/bateman-rondhuis97.pdf
- Çetintaş Yıldırım, F. 2010. Türkçede Belirteç Tümcecikleri: Sözbilimsel Yapı Çözümlemesi Çerçevesinde Bir Sınıflandırma Önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi
- Mann, W. C. ve Thompson, S. A. 1986. Rhetorical Propositions in Discourse. İçinde, Discorse Processes, 9 (s. 57-90)
- Mann, W. C. ve Thompson, S. A. 1987. Rhetorical Structure Theory: A Theory of Text Organization. California: Information Sciences Institute.
- Mann, W. C. ve Thompson, S. A. 1988. Rhetorical Structure Theory: Toward a Functional Theory of Text Organization. İçinde, Text, 8 (3) (s. 243-281)
- Matthiessen, C. ve Thompson, S.A. 1988. The Structure of Discourse and ‘Subordination’. İçinde, Haiman, J. ve Thompson, S. A. (Haz.). Clause Combining in Grammar and Discourse (s. 275-329). Amsterdam: John Benjamins
- Nicholas, N. 1994. Problems in The Application of Rhetorical Structure Theory to Text Generation. Erişim Tarihi 25 Aralık 2009, www adresi: http://www.tlg.uci.edu/~opoudjis7work/MScThesis.pdf
- Power, R. ve diğerleri. 1999. Generating Embedded Discourse Markers from Rhetorical Structure. Erişim Tarihi 23 Aralık 2008, www adresi: http://www.citeseerx.ist.psu.edu/10.1.1.126.5305.pdf
- Sanders, T. ve Pander Maat, H. 2006. Cohesion and Coherence: Linguistic Approaches. Erişim Tarihi 28 Kasım 2008, www adresi: http://www.let.uu.nl/~Ted.Sanders/per- sonal/uploads/pdf/Sanders%20Pander%20Maat%20(2006).pdf
- Taboada, M. ve Mann, W. C. 2005. Applications of Rhetorical Structure Theory. Erişim Tarihi 25 Aralık 2009, www adresi: http://www.cireseerx.ist.psu.edu/viewdoc/down- load?doi=10.1.1.91.4377&rep.pdf
- Taboada, M. ve Mann, W. C. 2006. Rhetorical Sturcture Theory: Looking Back and Moving Ahead. İçinde, Discourse Studies,8(3) (s. 423-459)
- ISSN: 1300-3542
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2004
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi TÖMER