TÜRKÇE ÜNLÜ FORMANT FREKANS DEĞERLERİ VE BU DEĞERLERE DAYALI ÜNLÜ DÖRTGENİ
Türkçedeki ünlülerin formant frekans değerlerinin belirlenmesine yönelik değişikçalışmalar mevcuttur. Bu çalışmalarda ünlülerin formant frekans değerleri farklıamaçlarla ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Türkçe ölçünlü dil konuşucusu kadın ve erkeklerden elde edilen formant frekans değerleri diğer çalışmalardaki değerler ile karşılaştırılarak Türkçe ölçünlü dil konuşucusu için ortalamafrekans değer aralıkları ve ortalaması hesaplanacaktır. Ayrıca Türkçe ölçünlü dil ünlüleri için, elde edilen formant değerleri kullanılarak,ünlü dörtgeni ölçümsel olarak oluşturulacaktır. Ortaya çıkan ünlü dörtgeni, Türkçeüzerine yapılan çalışmalardan sadece bir tanesinde rastlanan bark değerlerinedayalı ünlü dörtgeni ile karşılaştırılacak ve formant frekans değerleri ile barkdeğerleri kullanımının ünlülerin ağız içinde çıkış yerleri açısından fark oluşturupoluşturmadığı incelenecektir
Anahtar Kelimeler:
Türkçe ölçünlü dil, ünlüler, formant frekansı, Bark değerleri
TURKISH VOWEL FORMANTS AND FORMANT BASED VOWEL QUADRILATERAL
There are several studies that aim the calculation of formant frequency values inTurkish vowels. In these studies, vowel formant frequency values were calculatedfor different reasons. In this study, formant frequency range and averages for standard Turkish will be calculated by comparing the values from standard Turkishmale and female speakers obtained in this study with values from the other mentioned studies. Additionally, standard Turkish vowel quadrilateral will be drawn by using the formant values obtained in this study. This vowel quadrilateral will be comparedwith the Bark value-based vowel quadrilateral from a study that seems to be theonly Turkish vowel quadrilateral study and it will be examined if use of formant frequencies or Bark values will constitute a difference according to articulatoryvowel positions within the mouth
Keywords:
Standard Turkish, vowels, formant frequency, Bark values,
___
- Davutoğlu, A.Y. 2010, Standart Türkçedeki ünlülerin akustik analizi ve fonetik Altyapı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul.
- Kent, R. D. and Read, C. 2002, The acoustic analysis of speech. Singular/Thomson Learning.
- Kılıç, Mehmet Akif 2000, “Türkiye Türkçesindeki Ünlülerin Sesbilgisel Özellikleri”, 10. Uluslararası Türk Dilbilim Kurultayı (ICTL), 16-18 Ağustos 2000. İstanbul.
- Ladefoged, P. ve Maddieson, I. 1996, Sounds of the World’s Languages. Blackwell, Malden, MA. sf. 287.
- Ladefoged, P. 2001, Vowels and Consonants. Blackwell, Malden, MA.
- Ladefoged, P. 2003, Phonetic Data Analysis: An Introduction to Fieldwork and Instrumental Techniques. Wiley-Blackwell. sf. 131
- Moore, B.C.J. 2003, An Introduction to the psychology of hearing. London: Academic Press.
- Paul Boersma ve David Weenink 2009, Praat: doing phonetics by computer (Version 5.1.05) [Bilgiayar programı]. Alınma tarihi 1 Mayıs 2009, http://www.praat.org
- Selen, N. 1979, Söyleyiş Sesbilimi, Akustik Sesbilim ve Türkiye Türkçesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 454, 1979:21)
- Traunmüller, H. 1990, Analytical expressions for the tonotopic sensory scale. The Journal of the Acoustical Society of America, 88(1):97-100.
- Türk, O., Şayli Ö., Özsoy A. S., Arslan, L. M. 2004, Türkçede ünlülerin formant incelemesi. 18. Dilbilim Kurultayı, 20-21 Mayıs 2004, Ankara.
- Zwicker, E. 1962, Subdivision of the audible frequency range into critical bands (Frequenzgruppen). JASA 33:248.
- ISSN: 1300-3542
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2004
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi TÖMER