SAÎD PAŞA DÎVÂNI’NDA YER ALAN ATASÖZLERİ VE DEYİMLER ÜZERİNE

19. yüzyılda Diyarbakır’da yetişen, gerek Türk edebiyatı gerekse Türk târihi üzerine ortaya koyduğu eserlerle ön plâna çıkan Sa’îd Paşa’nın devlet adamlığı kişiliği, onun edebî kişiliğinin arka plânda kalmasına sebep olmuştur. Edebî kişiliğinin değerini onun yakın dostu olan ve hem Diyarbakır’ın hem Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden Ali Emîrî de “Târih ve Edebiyat Mecmûası’nda” sıklıkla dile getirmiştir. Sa’îd Paşa’nın kişiliğine büyük saygı duyan Ali Emîrî, onun birçok şiirine de mecmûasında yer vermiş ve bu şiirlere nazîreler yazmıştır. Sa’îd Paşa’nın şairliği, edebiyatçı ve devlet adamı kimliğinin gölgesinde kalmış olsa da dîvânda yer alan şiirler, onun ne kadar sağlam, samimî ve içten bir üslûbunun olduğunu kanıtlar niteliktedir. Dîvânı toplamda 193 manzûme ihtivâ etmektedir. Şiirlerinin genel olarak hikemî bir havası vardır. Ayrıca aşk, toplumsal olaylar ve Sa’îd Paşa’nın birçok nasihati de şiirlerinde konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunların yanında atasözlerine ve deyimlere de sıkça başvurmuş ve bunları şiirlerinde kullanmıştır. Buradan hareketle bu çalışmada Sa’îd Paşa Dîvânı’nda yer alan atasözleri ve deyimler üzerinde durulmuş ve bunlar örnek metinlerle gösterilmiştir

UPON THE PROVERBS AND IDIOMS THAT ARE MENTİONED İN THE DİVAN- POETRY OF SAİD PASHA

Said Pasha is one of the most important names that is brought in Diyarbakır in the nineteenth century. He was an intellectual who is known for his literacy and poetry besides his personality as historian and statesmanship. His close friend Ali Emiri, who is a prominent name of both the Diyarbakır and Turkısh lıterature, frequently expressed this in history and literatur journal. Ali Emiri very respected Said Pasha’s personality and gave place to many poems in his journal and wrote nazires after Said Pasha’s poems. Even though the poetry of Said Pasha remained in the shadow of his personality of man of letters and statesmanship, the poems of his Divan are an evidence of his solid, friendly and sincere literary style. His Divan contains in total 193 poem. His poems have a general air of wisdom and philosophy. In addition, love, social affairs and Said Pasha’s many advices are seen as subjects of his poems. Besides that, he frequently referred to proverbs and ıdıoms and he used them in his poems. Starting from this, proverbs and ıdıoms in the Divan of Said Pasha are discoursed in this study and where shown with examples.

___

  • AKSOY, Ömer Asım; Atasözleri ve Deyimleri Sözlüğü, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1993.
  • ERDOĞAN, Kenan; Diyarbakırlı Sa’îd Paşa Dîvânı, Manisa, 2004.
  • KAYA, Bayram Ali; “Atasözleri ve Deyimlerin Dîvân Şiirinde Kullanımı İle Dîvânların Bu Söz Varlıklarımız Bakımından Önemi”, Dîvân Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 6, İstanbul, 2011.
  • OY, Aydın; “Atasözü”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. 4, s. 44-46.
  • Erdoğan, s. 113, 114.
  • PAKALIN, Mehmet Zeki; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I-II-III Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, 1983.
  • PALA, İskender; Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Kapı Yayınları, İstanbul, 2009.
  • SAMİ, Şemseddin; Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul, 2010.
  • Türk Dil Kurumu, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü (http://www.tdk.gov.tr)