LİDER-ÜYE ETKİLEŞİMİNİN İŞ PERFORMANSINA ETKİSİNDE YENİLİKÇİ İŞ DAVRANIŞININ ARACILIK ROLÜ: BİR LİMAN İŞLETMESİNDE SAHA ARAŞTIRMASI

Lider-üye etkileşimi modeli, geleneksel liderlik teorilerinden farklı olarak liderin ve üyenin karşılıklı olarak çıkarlarının değişimine dayanır. Lider ve üye arasındaki ilişkinin niteliği, çalışma ilişkilerinde ve iletişim biçimlerinde bazı değişiklikler ve bazı örgütsel sonuçlar yaratmaktadır. Nitekim, örgütsel davranış alanında lider-üye etkileşimi teorisi ile ilgili literatür incelendiğinde teorinin bağımlı ve bağımsız pek çok değişkenle ilişkisinin araştırıldığı görülmüştür. Bunlardan biri de işgörenlerin performansıdır. Diğer yandan hızla gelişen teknoloji, sektör ayırmaksızın neredeyse tüm işletmelerde örgütsel yaşamın sürekliliği ve kar maksimizasyonu için yenilikçi olma anlayışını zorunlu kılmaktadır. Örgütlerde yenilikçiliğin ise genellikle bireysel yetkinlik ve çabaların sonucu ortaya çıktığı ifade edilmektedir. Bu çerçevede bu araştırmada lider-üye etkileşiminin işgören performansı üzerindeki etkisi ve bu ilişkide yenilikçi iş davranışının aracılık rolü araştırılmıştır. Bir liman işletmesi çalışanlarından anket yoluyla elde edilen 245 veri, Hayes'in PROCESS isimli makrosu ile analiz edilerek etkinin yönü ve şiddeti tespit edilmiştir. Buna göre, lider-üye etkileşiminin işgörenlerin iş performansı üzerindeki etkisinde yenilikçi iş davranışının kısmi aracılık rolü olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Lider – Üye Etkileşimi, Yenilikçi İş Davranışı, İş Performansı

THE MEDIATING ROLE OF INNOVATIVE BUSINESS BEHAVIOR IN THE EFFECT OF LEADER-MEMBER EXCHANGE ON BUSINESS PERFORMANCE: A FIELD STUDY IN A PORT BUSINESS

The leader-member exchange model, unlike traditional leadership theories, is based on the exchange of mutual interests of the leader and the member. The nature of the relationship between the leader and the member creates some changes in working relationships and communication styles and some organizational results. As a matter of fact, when the literature on the theory of leader-member exchange in the field of organizational behavior is examined, it is seen that the relationship of the theory with many dependent and independent variables is investigated. One of them is the performance of the employees. On the other hand, rapidly developing technology necessitates the understanding of being innovative for the continuity of organizational life and profit maximization in almost all businesses regardless of sector. It is stated that innovation in organizations is usually the result of individual competence and efforts. In this context, the effect of leader-member exchange on employee performance and the mediating role of innovative work behavior in this relationship were investigated in this study. The direction and severity of the impact were determined by analyzing 245 data obtained through a questionnaire from a port operator's employees with Hayes' macro named PROCESS. Accordingly, it has been concluded that innovative work behavior has a partial mediating role in the effect of leader-member exchange on the job performance of the employees.

Keywords:

Leader – Member Exchange, Inovative Work Behaivour, Jop Performance,

PDF

___

Akkoç, İ. (2012). Grup ve hiyerarşik alt kültürlerinin iş performansına etkisi: Lider-üye etkileşiminin aracılık rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 17-44.
Amabile, M. T., Hadley, N. C., & Kramer, J. S. (2002). Creativity under the gun. Harvard business review, The Innovative Enterprise August, 52-61.
Atwater, L., & Carmeli, A. (2009). Leader-member exchange, feelings of energy, and involvement in creative work, The Leadership quarterly, 20(3), 264-275.
Baron, R., & Kenny, D. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations, Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173-1182.
Barutçugil, İ. (2002). Performans yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık İletişim Eğitim Hizmetleri Ltd. Şti.
Basu, R., & Green, S. G. (1997). Leader-member exchange and transformational leadership: An empirical examination of innovative behaviors in leader-member dyads, Journal of applied social psychology, 27, 477–499.
Bauer, T., Erdoğan, B., Liden, R., & Wayne, S. (2006). A longitudinal study of the moderating role of extraversion: Leader-member exchange, performance and turnover during new executive development. Journal of applied psychology, 91(2), 298-310.
Bernerth, J. B., Armenakis, A. A., Feild, H. S., Giles, W. F., & Walker, H. J. (2007). Leader-member social exchange (lmsx): Development and validation of a scale. Journal of organizational behavior, 28(8), 979–1003. http://www.jstor.org/stable/30162603
Blau, H. (1964). The impossible theater: A manifesto: Macmillan. (aktaran) Zaman, Q.U. (2020). Mediating effect of perceived organizational support on the relationship between leader-member exchange and the ınnovation work behavior of nursing employees: A social exchange perspective. Business ınnovation and entrepreneurship journal.
Bolat, O. (2011). Lider üye etkileşimi ve tükenmişlik ilişkisi. “İş, Güç” endüstri ilişkileri ve insan kaynakları dergisi, 13(2), 63-80.
Boza, D., Ergüzeloğlu, E., & Duran, C. (2020). Bireysel yenilikçiliğin iş performansına etkisi: Bir işletme örneği. Manisa Celal Bayar üniversitesi sosyal bilimler dergisi 20(18), 15-34.
Çalışkan, A., & Özel, G. (2018). İş performansının artırılmasında motivasyonel faktörlerin rolü; yenilikçi davranışın aracılık rolü: Mersin bölgesi özel bankalarında bir uygulama. Türk sosyal bilimler araştırmaları dergisi, 3(1), 1-25.
Çalışkan, A., Akkoç, İ., & Turunç, Ö. (2019). Yenilikçi Davranış: Bir ölçek uyarlama çalışması. Uluslararası iktisadi ve idari bilimler dergisi, 5 (1), 94-111.
Çekmecelioğlu, H., & Ülker, F. (2014). Lider - üye etkileşimi ve çalışan tutumları üzerindeki etkisi: Eğitim sektöründe bir araştırma. Kocaeli üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 28, 35-58.
Dansereau, F., Graen, G. B., & Haga, W. (1975). A vertical dyad linkage approach to leadership in formal organizations. Organizatonal behavior and human performance, 13, 46-78.
De Jong, J. P., & Den Hartog, D. N. (2007). How leaders ınfluence employees’ ınnovative behaviour. European journal of innovation management, 10(1), 41-64.
De Jong, J., & Den Hartog, D. (2010). Measuring ınnovative work behaviour. Creativity and innovation management, 19(1), 23-36.
Devloo, T., Anseel, F., Beuckelaer, A. D., & Salanova, M. (2014). Keep the fire burning: Reciprocal gains of basic need satisfaction, intrinsic motivation and innovative work behaviour. European journal of work and organizational psychology, 24(4), 1-14.
Dienesch, R. M., & Liden, R. C. (1986). Leader-member exchange model of leadership: A critique and further development. Academy of management review, 11(3) , 618-634.
Bauer, T. N., & Erdogan, B. (2015). Leader-member exchange (LMX) theory: An introduction and overview. Oxford handbook of leader-member exchange, 3-9, 641-647.
Gerstner, C., & Day, D. (1997). Meta-analytic review of leader-member exchange theory: Correlates and construct issues. Journal of applied psychology, 82(6), 827-844.
Göksel, A., & Aydıntan, B. (2012). Lider-Üye etkileşimi düzeyinin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Görgül bir araştırma. Suleyman Demirel university journal of faculty of economics & administrative sciences, 17(2), 138-154.
Graen, G., Cashman, J., Ginsburgh, S. ve Schiemann, W., (1977), Effects of linking-pin quality on the quality of working life lower participants, Administrative science quarterly, 22, 491-504.
Hair, J., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010) Multivariate data analysis (7th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Educational International.
Hair, J. F., Hult, G. T., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2014). A primer on partial least squares structural equation modeling. Thousand Oaks: Sage.
Harlianto, J., Rudi, & Afandy, D. (2018). The role of leaders in stimulating ınnovative work behavior and its ımpacts towards job performance (Case Study: PT. XYZ). International journal of engineering & technology, 7(3.30), 571-574.
İspir, İ. (2018). Çalışanların iş tatmini ile yenilikçi davranışının bireysel performansa etkisi. İnönü üniversitesi uluslararası sosyal bilimler dergisi, 7(2), 120-135.
Jafri, M. (2010). Organizational commitment and employees’ ınnovative behavior: A Study in retail sector. Journal of management research, 10(1), 62-68.
Jannsen, O. (2000). Job demands, perceptions of effort-reward fairness, and innovative work behavior. Journal of occupational and organizational psychology, 73, 287-302.
Janssen, O., & Yperen, N. (2004). Employees’ goal orientations, the quality of leader-member exchange, and the outcomes of job performance and job satisfaction. Academy of management journal, 47(3), 368-384.
Kanter, R. (1988). When a thousand flowers bloom: Structural, collective, and social conditions for ınnovation ın organizations, in staw, B.M. And Cummings. L.L. (Eds) Research in organizational behavior, 10, 169-211, Jaı Press, Greenwich, Ct,.
Karabey, C., & Alioğulları, Z. (2018). The ımpact of ethical leadership on member’s creativity and career success: The mediating role of leader-member exchange. Research journal of business and management, 5(3), 202-211.
Liden, R., & Graen, G. (1980). Generalizability of the vertical dyad linkage model of leadership. Academy of management journal, 23(3), 451-465.
Liden, R., Sparrowe, R., & Wayne, S. (1997). Leader-member exchange theory: The past and potential for the future. Research in personnel and HRM, 15, 47-119.
Liden, R., & Maslyn, J. (1998). Multidimensionafity of leader-member exchange: An empirical assessment through scale development. Journal of management, 24(1), 43-72.
Muchiri, M.K.; McMurray, A.J.; Nkhoma, M.; Pham, H.C. (2020). Mapping antecedents of ınnovative work behavior: A conceptual review. J. dev. areas, 54, 33–40.
Mulligan, R., Ramos, J., Martín, P., & Zornoza, A. (2021). Inspiriting innovation: The effects of leader-member exchange (LMX) on innovative behavior as mediated by mindfulness and work engagement. Sustainability, 13(10), 5409.
Nasir, Halimatussakdiah, Suryani, I., Zuhra, S., Armia, S., & Mahdani. (2018). How ıntrinsic motivation and ınnovative work behavior affect job performance. Advances in social science, education and humanities research, 606-612. Aceh: Atlantis Press.
Oukes, T. (2010). Innovative work behaviour: A case study at a tire manufacturer (Bachelor Thesis). Business Administration University Of Twente, Enschede, Netherlands.
Özgen, H., Öztürk, A., & Yalçın, A. (2002). İnsan kaynakları yönetimi. Adana: Nobel Yayıncılık.
Özoğlu, B., & Bülbül, H. (2013). Güdülenmiş tüketici yenilikçiliği ve algılanan risk ölçeklerinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uluslararası Alanya işletme fakültesi dergisi, 5(3), 131-139.
Özutku, H., Ağca, V., & Cevrioğlu, E. (2008). Lider-üye etkileşim kuramı çerçevesinde, yönetici-ast etkileşimi ile örgütsel bağlılık boyutları ve iş performansı arasındaki ilişki: Ampirik bir inceleme. Atatürk üniversitesi iktisadi ve idari bilimler dergisi, 22(2), 193-210.
Park, S., & Jo, S. (2018). The impact of proactivity, leader-member exchange, and climate for innovation on innovative behavior in the korean government sector. Leadership & organization development journal, 39(1), 130-149.
Pelenk, S. (2020). İş güvencesizliğinin görev performansına etkisi: Yenilikçi davranışın düzenleyici rolü. Bilecik Şeyh Edebali üniversitesi sosyal bilimler dergisi 5(1), 214-233.
Preacher, K. J., & Hayes, A. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing ındirect effects in multiple mediator models. Behavior research methods, 40 (3), 879-891.
Sanders, K., Moorkamp, M., Torka, N., Groeneveld, S., & Groeneveld, C. (2010). How to support innovative behaviour? The role of lmx and satisfaction with hr practices. Technology and investment, 1, 59–68.
Schyns, B., Paul, T., Mohr, G., & Blank, H. (2005). Comparing antecedents and consequences of leader-member exchange in a German working context to finding in the US. European journal of work and organizational psychology, 14(1), 1-22.
Scott, S., & Bruce, R. (1994). Determinants Of Innovative Behaviour: A path model of individual innovation in the workplace. Academy of management journal, 37(3), 580-607.
Sezgin, O. B., Uçar, Z. & Duygulu, E. (2015). Güven, yenilikçi iş davranışı ilişkisinde bilgi paylaşımının aracılık rolü. İşletme fakültesi dergisi, 16 (2). Shalley, C., Zhou, J., & Oldham, G. (2004). The effects of personal and contextual characteristics on creativity: Where should we go from here? Journal of management, 30, 933-958.
Sullivan, D. M., Mitchell, M. S., & Uhl-Bien, M. (2003). The new conduct of business: How lmx can help capitalize on cultural diversity. Dealing with diversity, 183-218.
Uğurluoğlu, Ö., Santaş, F., & Demirgil, B. (2013). Lider-üye etkileşimi ve tükenmişlik ilişkisi: Hastanelerde bir uygulama. Hacettepe sağlık idaresi dergisi,16(1), 1-21.
Vecchio, R., & Gobdel, B. (1984). The vertical dyad linkage model of leadership: problems and prospects. Organizational behavior and human performance, 34, 5–20.
Wali, J., Muthuveloo, R., Ping, T., & Bataineh, M. (2020). An overview of employees’ dynamic capabilities, job performance with ınnovative work behavior: A conceptual paper. Global Journal of Management and Business Research: An administration and management 20(14), 32-38.
Wayne, S., Shore, L., & Liden, R. (1997). Perceived organizational support and leader member exchange: A social exchange perspective. Academy of management journal, 40(1), 82-111.
Yıldız, B., Hüseyin, A., & Çiğdem, Ş. (2017). Örgütsel yenilikçiliğin çalışan performansı üzerindeki etkisinde bireysel yenilikçiliğin aracı rolü. Researcher: Social science studies 5(4), 129-145.
Yıldız, G., Özutku, H., & Cevrioğlu, E. (2008). Lider-üye etkileşimine çok boyutlu yaklaşım: Liden ve Maslyn’in dört boyutlu lider-üye etkileşim ölçeğinin psikometrik özelliklerine yönelik görgül bir araştırma. Akademik incelemeler, 3(1), 95-123.
Yuan, F., & Woodman, R. (2010). Innovative Behavior in the Workplace: The role of performance and ımage outcome expectations. Academy of management journal 53(2), 323-342.
Zhou, J., & George, J. (2003). Awakening employee creativity: The role of leader emotional ıntelligence. The leadership quarterly 14(4), 545-568.