Siyasetnamelerde Çizilen Hz. Ömer İmajı
Siyasetname tarzında kaleme alınan eserler, geçmiş dönemlerin uygulamaları en çok örnekgösterilen hükümdarları arasında Hz. Ömer’e oldukça ayrıcalıklı bir konumu verirler. Ancak herbir yazarın Hz. Ömer’i ele alış biçimi, eserinde ona yer verme sıklığı ya da idealize edilen yönüfarklılaşmaktadır. Genel olarak bakıldığında Endülüs’te kaleme alınan siyasetnamelerde onaçok daha fazla ağırlık verildiği, oysa İran ve Irak coğrafyasında yazılanlarda bu ağırlık oranınındüştüğü gözlemlenir. İbn Cemâa, eserinde hükümdar için Hz. Ömer’in uygulamaları ışığında biryol haritası çizer; o, yazarın gözünde rehberdir, ideal hükümdardır. Oysa Nizamü’l-Mülk, kendideneyimlerinden yola çıkarak ideal bir yönetim tarzı ortaya koyar. Onun Siyasetname’sindekiHz. Ömer, yalnızca savların desteklenmesi için kendisine referans gönderilmek suretiyle sankiistismar edilen bir figürdür. İbn Abdirrabîh, Hz. Ömer’i ekonomiye dair davranışlarıyla;Maverdî ve Şeyzerî, muhtesibin görev sahasında yer alan uygulamalarıyla eserine dâhil etmeyiyeğler. Turtuşî, eserinin mufassal olmasına rağmen, daha çok Hz. Ömer’in kısa anekdotlarını vesözlerini zikreder. Neyrizî, eserinde onun davranış ve sözlerini ihtiva eden hususi bir bölümayırmıştır. Siyasetnamelerde Hz. Ömer’in adaleti, sertliği (aynı zamanda halim yönü), düzenkuruculuğu, teşkilatçılığı, teftiş ediciliği, fiziksel özellikleri ile sevdiği, nefret ettiği ya da hiçumursamadığı huy ve davranışlar üzerinde de durulmuştur.
Caliph Omar Imagine Drawn in Siyasatnamas
The works written up in the style of political treatise attach a special importance to Omar among the emperors whose practices in the past have been mostly mentioned. However, each writer differs in handling Omar, in the frequency of giving coverage to him in their works, and in his aspect which they idealized. When viewed as a whole, it is observed that Omar is much more mentioned in political treatises written up in Andalusia, whereas, he is less mentioned in those written up in the Iranian and Iraqi geographical regions. Ibn Cemâa, in his work, draws a road map for the emperor, in the light of Omar’s practices; he is a guide, an ideal emperor in the eyes of the writer. However, Nizamü'l-Mülk set forth an ideal style of management based on his own experiences. Omar mentioned in his political treatise seems like a figure who is abused by being referenced only to support the allegations. İbn Abdirrabîh preferred to remark Omar’s economy related behaviors in his work, Maverdî and Şeyzerî preferred to remark his practices which fall into muhtesib’s area of responsibility. Turtuşi, although his work is detailed, remarked short anecdotes and words of Omar. Neyrizi allocated a special part in his work, which contains Omar’s behaviors and words. The topics including Omar’s justice, hardness (also his gentility), ability to get organized, of organization development, to inspect, his physical characteristic, and his behaviors that he loved, hated, not cared are also mentioned in the political treatises.
___
- Abdülhamîd el-Kâtib, Ebu Gâlib Abdülhamîd b. Yahya. (2017). Risâle, (S. Gündüz ve G. Gündüz, çev.), Doğu’nun hükümdarı, İstanbul: Antik Yayınları.
- Fârâbî, Ebu Nasr Muhammed b. Muhammed. (1956). el- Medînetü’l-fâzıla, (N. Danışman, çev.), Ankara: Maarif Nezareti.
- İbn Abdirrabbîh, Ebu Ömer Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî. (2012). Hükümdar ve siyaset kitabı, (E. Avşar, çev.), İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
- İbn Cemaâ, Ebu Abdullah Bedreddîn Muhammed b. İbrahim. (2010). Tahrîru’l-ahkâm fî tedbiri ehli’l-İslâm, (Ö. Kavak, çev.), Adl’e boyun eğmek, İstanbul: Klasik Yayınları.
- İbn Firûz, Mehmed Bey b. Firûz Ağa el-İstanbulî. (2012). Gurretü’l-beyzâ, (M. Kaçar, çev.), Adaletin aydınlığında, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
- İbn Zafer, Ebu Abdullah Huccetüddîn Muhammed b. Abdullah es-Sıkillî. (2014). Sülvânü’l-mutâ fî udvâni’l-etbâ, (S. Yazar, haz.), Devletin ölümsüzlük iksiri, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
- İbnü’t-Tıktıka, Ebu Ca’fer Safiyyüddîn Muhammed b. Tâcüddîn Ali. (2016). el-Fahrî fi’l-âdâbi’s-sultâniyye ve’ddevleti’l- İslâmiyye, (R. Şeşen, çev.), İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
- İbrahim b. Muhammed. (2008). Âdâbu’l-hilâfe ve esbâbu’lhisâfe, (H. Acar, haz.), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Keykavus, Emir Unsuru’l-Maâlî. (2007). Kâbusnâme, (O. Ş. Gökyay, haz.), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed. (1993). Ahkâmu’ssultâniyye, (A. Şafak, çev.), İstanbul: Bedir Yayınevi.
- Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed. (2004). Kitâbu nasîhâti’l-mülûk, (M. Sarıbıyık, çev.), İstanbul: Özgü Yayınları.
- Neyrîzî, Muhammed b. Abdulkerîm el-Mulakkab bî Şihâb. (2015). Miftâhu’s-saâde fî kavâîsi’s-siyâse, (A. Dodangeh, haz.), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Nizâmü’l-Mülk, Ebu Ali Kıvâmüddîn Hasan b. Ali et-Tusî. (1999). Siyâset-nâme, (M. A. Köymen, haz.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Sâdi-i Şirâzî, Ebu Abdullah Muslihüddîn. (2016). Nasîhatü’lmülûk, (N. Yıldırım, çev.), Hükümdara öğütler, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
- Sa’lebî, Muhammed b. Hâris. (2011). Ahlâku’l-mülûk, (M. H. Özev, çev.), Taht Âdâbı, İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
- Sühreverdî, Ebu’n-Necîb Abdulkadir b. Abdullah. (2008). Nehcü’s-sülûk fî siyâseti’l-mülûk, (Ç. D. Zorlu, çev.), Yönetenlerin yönetimi, İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayınları.
- Şeyhoğlu Mustafa, Sadrüddîn. (2013). Kenzü’l-küberâ ve mehekkü’l-ulemâ, (K. Yavuz, haz.), Büyüklerin hazinesi âlimlerin mihenk taşı, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
- Şeyzerî, Ebu’n-Necîb Celâleddîn Abdurrahman b. Nâsır. (2013). Nehcü’l-meslûk fî siyâseti’l-mülûk, (O. Arpaçukuru, çev.), Yöneticinin nitelikleri, İstanbul: İlke Yayıncılık.
- Tâhir b. Hüseyin. (2012). Abbasî veziri Tahir’den oğlu Abdullah’a siyasi nasihatnâme, (Ö. Kavak, haz.), İstanbul: Klasik Yayınları.
- Turtuşî, Ebu Bekr Muhammed b. El-Velîd el-Endülüsî. (2011). Sirâcu’l-mülûk, (S. Aykut, çev.), Siyaset Ahlâkı ve İlkelerine Dair, İstanbul: İnsan Yayınları.
- Zencânî, Ahmed b. Sa’d. (2005). el-Letâifü’l-alâiyye fi’lfedâili’s- seniyye, (H. H. Adalıoğlu, çev.), Sultana öğütler: Alaeddin Keykubat’a sunulan siyasetname, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Aizonia Publishing
Sayıdaki Diğer Makaleler
Almanca Yazılmış Çocuk Kitaplarında Türk İmajı: “Hatschi Bratschis Luftballon” Örneği
Bilişsel Bir Simülasyon Olarak Sanat; Edebiyat, Sinema, Bibliyoterapi ve Diğer Kesişimler
Aliye AKIN, Ayşe ERKMEN, Adnan AKIN
Siyasetnamelerde Çizilen Hz. Ömer İmajı
Bilginin Işığında ve Karanlığında: Pío Baroja’nın “Bilgi Ağacı”