Küresel Çevre Sorunlar

İnsan yeryüzünde varolduğu andan itibaren yaşadığı yerdeki canlılarla ve doğa koşullarıyla mücadele etmiştir. Yaklaşık 2.5 milyon yıl önce Afrika’nın Rift Vadisinde başlayan bu mücadele, insanın eriştiği kültür düzeyi ve alet teknolojisine bağlı olarak devam etmiştir. İlk kez yine yaklaşık 750 bin yıl önce ateşi bilinçli olarak kullanabilmesiyle Afrika’dan çıkarak Asya ve Avrupa’da daha soğuk bölgelerde yaşamaya başlamıştır. Avcılık ve toplayıcılık kültürü, M.Ö. 8-9 bin yıl öncesine inen Neolitik Döneme kadar baskın bir şekilde devam etmiştir. Neolitik Dönemde yerleşik düzende yaşamaya başlayan insan, tarım ve hayvancılık yapmaya, besinlerini uygun olmayan mevsimlere saklamaya başlamasıyla, salgın hastalıklar, kuraklık, savaşlar gibi koşullar insan yaşamında güçlükler yaratmasına rağmen, yavaş da olsa nüfus giderek artmıştır. Sanayi Devrimi’nin başladığı 18. yüzyılın son çeyreğinden itibaren hızla gelişen teknoloji sayesinde yaşam mücadelesi daha kolay hale gelmiştir. Sanayileşmenin yaygınlaşması ve hızlı nüfus artışı gibi koşullara bağlı olarak 1950’li yıllarda dünya nüfusunun 2.5 milyara ulaşmasıyla insan aktivitesi sonucu çevre kirlenmesi gündeme gelmiş, 1970’li yıllarda çevre kirliliğinin küresel bir sorun olduğu anlaşılmış, 1980’li yıllarda da hava, su, toprak kirliliği gibi çevre sorunlarının insan yapısı ve yaşamına yaptığı zararlı etkilerin neler olduğu çalışmalarla ortaya konmuştur. Günümüzde çevre sorunlarının küresel olduğu ve acil gerekli önlemler tüm ülkeler tarafından alınmadığı takdirde, insan türünün geleceğinin bile tehlikeye gireceği artık herkes tarafından bilinmektedir. Burada insan yaşamını tehdit eden bu önemli küresel çevre sorunlarını kısaca açıklayarak ulaştığı boyutlar ve gerekli önlemler gündeme getirilmiştir. Küresel çevre sorunlarından özellikle nüfus artışı, doğal kaynak ve arazi kullanımı ile çevre kirlenmesi sorunlarının önemi vurgulanmaya çalışılmıştır. Dünyanın besleyebilme, barındırabilme kapasitesi sınırlıdır. Bununla birlikte gerekli olan enerjinin büyük bir kısmının kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtlardan sağlanmaya çalışılması hem doğal kaynakların tükenmesi sorununu hem de aşırı kullanımdan kaynaklanan çevre kirlenmesi ve bunların tetiklediği diğer çevresel sorunları ortaya çıkartmaktadır. İnsanın yaşam standardının yükselmesi arzu edilen bir olaydır. Ancak bu durum sadece gelişmiş ülkelerdeki insanların değil tüm insanların kaynaklardan yeterince ve ortaklaşa faydalanmalarıyla mümkündür. Öte yandan küresel çevre sorunlarını görmezlikten gelerek yaşam standardını yükseltmenin geri dönüşümü olanaksız sorunların yaşanmasına neden olacağı unutulmamalıdır. Doğa, uzun yıllar içinde insanın çok büyük acılar, felaketler yaşamasına aldırmayarak kendi ekolojik dengesini sağlayacaktır. Geçmiş bunun örnekleriyle doludur.

Global Environmental Problems

From the time being on earth, the human being has struggled against local living things and natural conditions. This struggle, started almost 2.5 million years ago in Rift Valley of Africa, continued according to civilization level and tool technology, acquired by human being. For the first time, he began to live in cooler places other than Africa such as Asia and Europe 750 thousand years ago, with the conscious use of fire. Hunting and food collection culture continued on a remarkable scale during Neolithic Ages, which lasts until 8-9 thousand years ago. With the settled living in Neolithic Ages began to utilize agriculture and breeding and with the keeping the food or the poor seasons, the human being started to grow his population even though he faces negative affairs such as break outs, droughts and battles.

___

  • AKIN, G. (2004), “İnsanın Ortaya Çıkışı ve Toplumsal Davranışları”, Yaşlılık Disiplinler Arası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler, Ed. V. Kalınkara, Odak Yayınevi, s.35-57 Ankara.
  • AKMAN, Y. O Ketenoğlu, L Kurt, S Düzenli, K Güney, F Kurt, (2004), Çevre Kirliliği (Çevre Biyolojisi), Palme Yayıncılık, Ankara.
  • ATALIK, A. (2006), Küresel ısınmanın su kaynakları ve tarım üzerine etkileri, Bilim Ütopya 139: 18-21.
  • BENER, Ö. S Güven. (1998), Sürdürülebilir kalkınmada kadının rolü ve önemi, Kadın Dernekleri Federasyonu Yayın Organı, 3-4;6-13.
  • BENJAMIN, Cl. Garman Gl, Funston JH. (1997), Human Biology, WCB/McGraw-Hill Companies, Boston.
  • BENNETT, Jw. (1996), Human Ecology as Human Behaviour, Transaction Publishers, London.
  • BİLGİN, R. (1997), Türkiye’de su sorunları ve çözüm önerileri, Meteoroloji Mühendisliği, TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası Yayın Organı Sayı 2:18.
  • CAMPBELL, B. (1995), Human Ecology, 2th Edition, Aldine De Gruyter, New York.
  • ÇUKURÇAYIR, F. C Geçer, H Arabacı. (1997), Yaşam için en değerli kaynaklar, hava ve su, Meteoroloji Mühendisliği, TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası Yayın Organı 2:24-32.
  • DAĞLI, H. (2005), İçme suyu kalitesi ve insan sağlığına etkileri, Bizim İller, İller Bankası Aylık Yayın Organı 3:16-21.
  • DEMİRER, M. (1988), Sürdürülebilir kalkınma üzerine düşünceler, Türkiye Çevre Vakfı Haber Bülteni Sayı 78, Ankara.
  • DİE 2003, 2000 Genel Nüfus Sayımı, TC Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara.
  • GÖKDAYI, İ. (1997), Çevrenin Geleceği Yaklaşımlar ve Politikalar, Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Ankara. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, 1999, Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 1998, Ankara.
  • HIMES, Jh. (1991), Anthropometric Assessment of Nutritional Status, John Wiley and Sons Inc Publications, New York.
  • KELEŞ, R. (1992), İnsan Çevre Toplum, İmge Kitabevi, Ankara.
  • KELEŞ, R. C. Hamamcı. (1998), Çevrebilim, İmge Kitabevi, Ankara.
  • KİZİROĞLU, İ. (2004), Genel Biyoloji Canlılar Bilimi, Birlik Matbaacılık- Yayıncılık, Ankara.
  • KLEİN, Rg. Edgar B. (2003), Uygarlığın Doğuşu, (Çev: Yunus Saltuk) Epsilon Yayıncılık Hizmetleri Tic.San.Ltd.Şti., İstanbul.
  • MORAN, Ef. (2000), Human Adaptability, Westviem Press, Colorado. Nüfus, Çevre ve Kalkınma Konferansı 13-14 Kasım 1997, Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Ankara.
  • ÖZDEMİR, İ. (2001), Yalnız Gezegen, Kaynak Yayınları, İstanbul.
  • STILING, P. (1999), Ecology Theories and Applications, Prentice-Hall Inc Upper Saddle River, New Jersey. VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı, 1995, 1996-2000, TBMM.
  • FAO. (2005), Global Forest Resources Assessment 2005 – other areas. Country report 230, Rome.