Ayşe ARIKAN, Şerife KARAGÖZOĞLU, Nigar İNAN, Gökçe Zeynep HÖYÜK

The self-esteem, autonomy level of the elderly staying in the rest homes and the relation between two variables

Amaç. Benlik saygısı ve otonomi yaşlılıkta önemli kavramlardır. Tanımlayıcı ve kesitselnitelikteki bu çalışma huzurevinde kalan yaşlı bireylerin benlik saygısı, otonomi düzeyleri vearalarındaki ilişkiyi belirlemek amacı ile yapıldı. Yöntemler. Araştırmanın örneklemini Sivas ilimerkezinde bulunan iki huzurevindeki toplam 80 yaşlı birey oluşturmuştur. Veriler araştırmacılartarafından literatür bilgisine dayalı olarak geliştirilen, yaşlıların sosyo-demografik özelliklerinibelirlemeye yönelik Kişisel Bilgi Formu , Stanley Coopersmith Self Esteem Inventory (SEI) ileSociotropy-Autonomy Scale (SAS)nın General Autonomy (GA) kısmı kullanılaraktoplanmıştır. Bulgular. Araştırma bulgularına göre, yaşlıların benlik saygısı puan ortalaması37,35±2,25 ve genel otonomi puan ortalaması 52,07±11,00dir. Çalışmamızda yaşlıların medenidurumları ile SEI puan ortalamaları arasında ve insanlarla ilişkilerini tanımlama durumları,bağımsız karar vermesini etkileyen faktörlerin olup-olmama durumu ile SEI ve GA puanortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulundu (p

Huzurevinde kalan yaşlıların benlik saygısı, otonomi düzeyleri ve iki değişken arasındaki ilişki

Aim. Self-esteem and autonomy are the concepts that are very important in old age. Thisdescriptive and cross-sectional study was carried out to determine the self-esteem and autonomylevel of the elderly staying in the rest homes and the relation between them. Methods. The sampleof the study was composed of a total 80 old people living in the two rest homes in the centre ofSivas city. The data have been obtained by using Personal Information Form prepared by theresearchers depending on the literature and directed to determining the socio-demographicqualities of the elderly people, Coopersmith Self Esteem Inventory (SEI) and General Autonomy(GA) part of Sociotropy-Autonomy Scale (SAS). Results. According to the findings of the study,self-esteem mean score of the elderly is 37.35±2.25 and general autonomy mean score is52.07±11.00. In our study we found statistically significant l differences between the elderlypeople s SEI mean score and their marital status, and also between their independent decisionability and their SEI and GA mean scores (p

PDF

___

1. Akça F, Şahin G. Huzurevinde yaşayan yaşlılar ile aile ortamında yaşayan yaşlıların psikolojik belirtilerinin yaşam kalitesi üzerine etkisinin incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2008; 11: 190-9.
2. Bahar A, Tutkun H, Sertbaş G. Huzurevinde yaşayan yaşlıların anksiyete ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2005; 6: 227-39.
3. Aylaz R, Güneş G, Karaoğlu L. Huzurevinde yaşayan yaşlıların sosyal, sağlık durumları ve günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2005; 12: 177-83.
4. World Health Organization (2007). Older people and Primary Health Care (online). Available at: http://www.who.int/ageing/primary_health_care /en/index.html. (Accessed on May 14, 2013).
5. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (2009). Ön Rapor (online). Available at: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2008/data/TNSA-2008_On_Rapor-tr.pdf. (Accessed on May 14, 2013).
6. Aksüllü N, Doğan S. Huzurevinde ve evde yaşayan yaşlılarda algılanan sosyal destek etkenleri ile depresyon arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2004; 5: 76-84.
7. Çekal N. Huzurevlerinde kalan yaşlıların beslenme servisi örgütünden memnuniyet durumları. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi 2006; 8: 43-53.
8. Vehid S. Ülkemizdeki huzurevlerinin dağılımı ve bu dağılımın düşündürdükleri. Cerrahpaşa Tıp Dergisi 2000; 31: 239-44.
9. Akdemir N. Yaşlılarımızın bakım sorunları ivedilikle çözümlenmelidir. Turkish Journal of Geriatrics 2000; 3: 169.
10. Altay B, Avcı İA. Samsun huzurevinde yaşayan yaşlıların bazı özellikleri ile depresyon riski arasındaki ilişki. Turkish Journal of Geriatrics 2009; 12: 147-55.
11. Durgun B, Tümerdem Y. Kentleşme ve yaşlılara sunulan hizmetler. Turkish Journal of Geriatrics 1999; 2: 115-20.
12. Hacettepe Üniversitesi Halk Eğitimi Etkinlikleri. Yaşlılıkta kaliteli yaşam. Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Bilimler Araştırma ve Uygulama Merkezi (online). Available at: http://www.gebam.hacettepe.edu.tr/yaslilikta_kaliteli_yasam_son.pdf. (Accessed on May 14, 2013).
13. Hazer O, Aslan Ö. Yaşlılıkta sosyal ilişki ve toplumsal hayata katılım. Akad Geriatri 2010; 2: 143-7.
14. Çivi S, Tanrıkulu MZ. Yaşlılarda bağımlılık ve fiziksel yetersizlik düzeyleri ile kronik hastalıkların prevelansını saptamaya yönelik epidemiyolojik çalışma. Turkish Journal of Geriatrics 2000; 3: 85-90.
15. Harrington C, Woolhandler S, Mullan J, Carrillo H, Himmelstein DU. Does investor-ownership of nursing homes compromise the quality of care? Int J Health Serv 2002; 32: 315-25.
16. Akdemir N, Çınar Fİ, Görgülü Ü. Yaşlılığın algılanması ve yaşlı ayrımcılığı. Turkish Journal of Geriatrics 2007; 10: 215-22.
17. Arpacı F. Ankarada huzurevlerinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesinin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 2008; 1: 1-13.
18. Terakye G, Güner P. Kriz potansiyeli taşıyan bir dönem: yaşlılık. Kriz Dergisi 1997; 5: 95-101.
19. Türkiye Devlet Planlama Teşkilatı (2007). Türkiyede yaşlıların durumu ve yaşlı ulusal eylem planı, (online). Available at: http://ekutup.dpt.gov.tr/nufus/yaslilik/eylempla.pdf. (Accessed on May 14, 2013).
20. Şirinkan A, Çalışkan E, Gündoğdu K, Şirinkan S. 50 yaş ve üzeri emekli insanların, serbest zamanlarında alışkanlık ve davranışları (Erzurum örneği). Atatürk Journal of Physical Education and Support Sciences 2008; 10: 43-53.
21. Davies S, Ellis L, Laker S. Promoting autonomy and independence for older people within nursing practice: an observational study. J Clin Nurs 2000; 9: 127- 36.
22. Altıparmak S. Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam doyumu, sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi 2009; 23:159-64.
23. Bahar G, Bahar A, Savaş AH. Yaşlılık ve yaşlılara sunulan sosyal hizmetler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4: 85-98.
24. Gümüş AB, Engin E, Özgür G. Bir huzurevinde yaşayan ve bilişsel bozukluğu olmayan yaşlıların uyku düzeni özelliklerinin incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2009; 12: 138-46.
25. Konak A, Çiğdem Y. Yaşlılık olgusu: Sivas huzurevi örneği. C. Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 2005; 29: 23-63.
26. Görgülü Ü, Akyar İ, Akdemir N, Kapucu SS. Dünyada ve ülkemizde yaşlılara yönelik sosyal politikalar. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi 2010; 56: 30-3.
27. Cüceloğlu D. Benlik (kendilik) kuramları. İnsan ve Davranışı.12. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2003; pp: 427-32.
28. Cüceloğlu D. İletişim benimle başlar: kendini tanıma. Yeniden İnsan İnsana. 22. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2000; pp: 93-7.
29. Folse VN. Self concept. In Potter PA, Perry AG, editors. Fundamentals of Nursing, 7th Ed. St. Louis: Elsevier Mosby Inc., 2009; pp: 410-25.
30. Hatcher J. The state of measurement of self-esteem of african american women. J Transcult Nurs 2007; 18: 224-32.
31. Öz F. Benlik kavramı. Sağlık Alanında Temel Kavramlar, Ankara: İmaj İç ve Dış Ticaret A.Ş., 2004; pp: 83-111.
32. Özkan İ. Benlik saygısını etkileyen etkenler. Düşünen Adam 1994; 7: 4-9.
33. Taylor C, Lillis C, LeMone P, Lynn, P. Self concept. In: Fundamentals of Nursing: The Art and Science of Nursing Care, 6th Ed. Philedelphia: Lippinncott Williams & Wilkins, 2008; pp: 923-51.
34. Chang SH, Fang MC, Chang HY. Enhancing three bliss concepts among nursing home elders in Taiwan. J Clin Nurs 2010; 19: 682-90.
35. Choi KB, Jang SH, Lee MY, Kim KH. Sexual life and self-esteem in married elderly. Arch Gerontol Geriatr 2011; 53: e17-20.
36. McMullin JA, Cairney J. Self-esteem and the intersection of age, class, and gender. J Aging Stud 2004; 18: 75-90.
37. Balat UG, Akman B. Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki lise öğrencilerinin benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2004; 14: 175-83.
38. Öz F. Yaşamın son evresi: Yaşlılığı psikososyal açıdan gözden geçirme. Kriz Dergisi 2002; 10: 17-28.
39. Aveyard H. Is there a concept of autonomy that can usefully inform nursing practice? J Adv Nurs 2000; 32: 352-58.
40. Ballou KA. A concept analysis of autonomy. J Prof Nurs 1998; 14: 102-10.
41. Moser A, Houtepen R, Widdershoven G. Patient autonomy in nurse-led shared care: A review of theoretical and empirical literature. J Adv Nurs 2007; 57: 357- 65.
42. Welford C, Murphy K, Wallace M, Casey D. A concept analysis of autonomy for older people in residential care. J Clin Nurs 2010; 19: 1226-35.
43. Atkins K. Autonomy and autonomy competencies: a practical and relational approach. Nurs Philos 2006; 7: 205-15.
44. Keenan J. A concept analysis of autonomy. J Adv Nurs 1999; 29: 556-62.
45. Kaya N, Aştı T, Acaroğlu R, Kaya H, Şendir, M. Hemşire öğrencilerin sosyotropik-otonomik kişilik özellikleri ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2006; 10: 1-11.
46. Candansayar S. Yaşlanma ve ruh sağlığı (online). Available at: http://www.geriatri.org/pdfler/saglikli_yaslanama2005/S_Y_2005_11.pdf. (Accessed on May 14, 2013).
47. Kerem M, Meriç A, Kırdı N, Cavlak U. Ev ortamında ve huzurevinde yaşayan yaşlıların değişik yönlerden değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2001; 4: 106-12.
48. Spitzer A, Bar-Tal Y, Golander H. Social support: How does it really work? J Adv Nurs 1995; 22: 850-54.
49. Dönümcü Ş. Yaşlı ve sosyal hizmetler. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi 2006; A42-A46.
50. Altay B, Avcı İA. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda özbakım gücü ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Dicle Tıp Dergisi 2009; 36: 275-82.
51. Chao SY, Liu HY, Wu CY, Jin SF, Chu TL, Huang TS, Clark MJ. The effects of group reminiscence therapy on depression, self esteem, and life satisfaction of elderly nursing home residents. J Nurs Res 2006; 14: 36-44.
52. Fadıloğlu Ç, İlkbay Y, Yıldırım KY. Huzurevinde kalan yaşlılarda uyku kalitesi. Turkish Journal of Geriatrics 2006; 9: 165-9.
53. Gülseren Ş, Koçyiğit H, Erol A, Bay H, Kültür S, Memiş A, Vural N. Huzurevinde yaşamakta olan bir grup yaşlıda bilişsel işlevler, ruhsal bozukluklar, depresif belirti düzeyi ve yaşam kalitesi. Turkish Journal of Geriatrics 2000; 3: 133-40.
54. Coopersmith S. Self-Esteem Inventories. California: Consulting Psychologists Pres, 1986: pp; 1-22.
55. Turan N, Tufan B. Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri (Self Esteem Inventory) üzerinde geçerlilik ve güvenirlik çalışması. XXIII. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi, Istanbul, 1987; pp: 816-17.
56. Beck AT, Epstein N, Harrison RP, Emery J. Development of the Sociotropy- Autonomy Scale: A Measure of Personality Factors in Psychopathology. Philadelphia: University of Pennsylvania, 1983.
57. Sahin N, Ulusoy M, Sahin N. Exploring the sociotropy-autonomy dimensions in a sample of Turkish psychiatric inpatients. J Clin Psychol 1993; 49: 751-63.
58. Hwang HL, Lin HS. Perceived enactment of autonomy and related factors among elders. J Nurs Res 2003; 11: 277-86.
59. Hwang HL, Lin HS, Tung YL, Wu HC. Correlates of perceived autonomy among elders in a senior citizen home: A cross-sectional survey. Int J Nurs Stud 2006; 43: 429-37.
60. Hwang HL, Lin HS. Perceived enactment of autonomy and related sociodemographic factors among non-institutionalized elders. Kaohsiung J Med Sci 2004; 20: 166-73.
61. Ben-Zur H. Coping, affect and aging: the roles of mastery and self-esteem. Pers Individ Dif 2002; 32: 357-72.
62. Kling KC, Hyde JS, Showers CJ, Buswell BN. Gender differences in self-esteem: a meta-analysis. Psychol Bull 1999; 125: 470-500.
63. Davies S, Laker S, Ellis L. Promoting autonomy and independence for older people within nursing practice: A literature review. J Adv Nurs 1997; 26: 408-17.
64. Proot IM, Crebolder HF, Abu-Saad HH, Macor TH, ter Meulen RH. Facilitating and constraining factors on autonomy: the views of stroke patients on admission into nursing homes. Clin Nurs Res 2000; 9: 460-78.
65. Sok SR, Yun EK. A comparison of physical health status, self-esteem, family support and health-promoting behaviours between aged living alone and living with family in Korea. J Clin Nurs 2011; 20: 1606-12.
66. Özer M, Karabulut Ö. Yaşlılarda yaşam doyumu. Turkish Journal of Geriatrics 2003; 6: 72-4.
67. Kekovalı M, Baybek H, Eksen M, Aslaner B. Huzurevinde kalan yaşlılarda depresyon belirtilerinin incelenmesi. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi 2002; 7: 1- 10.
68. Khorshid L, Eşer İ, Zaybak A, Yapucu Ü, Arslan GG, Çınar Ş. Huzurevinde kalan yaşlıların yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2004; 7: 45-50.