Meryem YILMAZ, Güngör GÜLER, Nuran GÜLER, Semra KOCATAŞ

Bir grup kadının ilaç kullanımı ile ilgili bazı davranışları: Akılcı mı?

Amaç. Bu araştırma, bir grup kadının ilaç kullanım davranışlarının belirlenmesi amacı ile yapıldı.Yöntem. Kesitsel tipte olan bu çalışmanın örneklemini 287 kadın oluşturdu. Çalışmada veriler,literatür taranarak hazırlanan anket formu ile yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplandı.Veriler SPSS 15.0 paket programında sayı, yüzdelik ve x2ile değerlendirildi. Bulgular. Çalışmadakadınların %44,6‟sı 18-28 yaşları arasında,%67,9‟u ilköğretim mezunu, %91,3‟ü evli, tamamınayakını (%95,8) ev kadınıydı. Kadınların %94,4‟ünün sağlık güvencesi vardı. Çalışma kapsamındayer alan kadınların %30,3‟ünün sürekli kullanması gereken ilacının olduğu, %42,2‟sinin sık ilaçkullandığı, en sık ağrı kesici ilaç kullandıkları belirlendi. Çalışmada kadınların %13,9‟unun ilacınıreçetesiz aldığı, %40,4‟ünün reçeteyi okumadığı, %12,5‟inin kullandığı ilacı zamanında almadığı,%24,7‟sinin başkasına iyi gelen ilacı kullandığı, %29,6‟sının başkasına ilaç önerdiği veçoğunluğunun kullandığı ilacın şekline, kokusuna, rengine, son kullanma tarihine, üretici firmayadikkat etmediği bulundu. Çalışmada ilacı reçete ile alma ile sağlık güvencesi, reçeteyi okuma ileyaş, eğitim ve sürekli ilaç kullanma durumu, ilacını zamanında alma ile eğitim ve sürekli ilaçkullanma, evde ilaç biriktirme ile medeni durum ve sağlık güvencesi arasında istatistiksel olarakfarkın anlamlı olduğu bulundu (p=0,001). Sonuç. Katılımcıların akılcı ilaç kullanımdavranışlarının yetersiz olduğu ve bu konuda sağlık personeli tarafından bilgilendirilmelerigerektiği sonucuna varıldı.

PDF

___

1. Abacıoğlu N. İlaç: Meta özellikleri bakımından irdelenmesi. Üniversite ve Toplum 2005: 5. http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=252 (Erişim Tarihi: 21Agustos 2011).
2. Mete M. Rasyonel ilaç kullanımının hasta güvenliğine etkileri: hekimlerin rasyonel ilaç kullanımına etki eden faktörlerin belirlenmesi. II. International Patient Safety Congress, Özet Kitabı 2008; 25-29 Mart, Antalya, Turkey.
3. Le Grand A, Hogerzeil HV, Haaijer-Ruskamp F. İntervention research in rational use of drug: a review. Health Policy Plan 1999; 14: 89-102.
4. İskit AB. Akılcı ilaç kullanımı. Sted 2006; 15: 4-5.
5. Işık S. Akılcı ilaç kullanımı ‟hemen şimdi‟‟ Sağlıkta Strateji. 1997; http://www.spgk.saglik.gov.tr/ss/sayilar/9703/s11.html. (Erişim Tarihi:30 Temmuz 2009).
6. Arslan LS, Semin S. Attitudes and practices of primary healthcare center patients about drug use in Turkey. Patient Educ Couns 2006; 62: 250-9. Epub 2005 Oct 19.
7. Şahin H, Akçicek FA. De novo model of rational pharmacotherapy training: the interns‟ perspective. Eur J Intern Med 2004; 15: 201-04.
8. Akıcı A, Uğurlu MÜ, Kalaça S, Akıcı NG, Oktay Ş. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde pratisyen hekimlerin ilaç seçiminin değerlendirilmesi. Sted 2004; 13: 263-7.
9. John JF, Fishman NO. Programmatic role of the infectious diseases physician in controlling antimicrobial costs in the hospital. Clin Infect Dis 1997; 24: 471-85.
10. Eroğlu L, Çalangu S, Tuna R, İşci IÜ. Antibiyotikleri akılcı kullanıyor muyuz? ANKEM Dergisi 2003; 17: 352-60.
11. Devrim İ, Gülfidan G, Tavlı V, Dizdarer C, Yaşar N, Oruç Y, Sorguç Y, Ayhan FY. Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesinde antibiyotik kullanımına ilişkin nokta prevelans çalışması. J Pediatr Inf 2009; 3: 11-3.
12. Naz H, Aykın N, Çevik FÇ. Eskişehir Yunus Emre Devlet Hastanesi‟nde yatan hastalarda antibiyotik kullanımına yönelik kesitsel araştırma. ANKEM Dergisi 2006; 20: 137-40.
13. Baybek H, Bulut D, Çakır A. Muğla üniversitesi idari personelinde ilaç kullanma alışkanlıklarının belirlenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2005; 15: 53-67.
14. Gökalp O, Mollaoğlu H. Uygunsuz ilaç kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2003; 10: 17-20.
15. Akici, A, Alp FI, Ayanoğlu DG, Elçioğlu K, Gümüşel B, Gündüz Ö, Kabasakal, L, Kaleli DD, Kelicen P, Kerry Z, Melli M, Onay BA, Özbay L, Özçelikay T, Özdemir O, Rollas S, Sevin G, Şehirli AÖ, Tel BC, Toklu HZ, Turan NN, Üstünes L, Yariş E, Yerer MB. Serbest eczanelerde ilaç sunumu sürecinde karşılaşılan sorunlar: akılcı ilaç kullanımı yönünden değerlendirme. Hacettepe University Journal of the Faculty of Pharmacy 29: 75-81.
16. Okumura J, Wakai S, Umenai T. Drug utilisation and self-medication in rural communities in Vietnam. Soc Sci Med 2002; 54: 1875-86.
17. Mollahaliloğlu S, Türkiye‟de akılcı ilaç kullanımı. TC Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkalığı Akılcı İlaç Kullanımı Çalıştayı 2006, 22- 23 Aralık 2006, Ankara.
18. Göçgeldi E, Uçar M, Açıkel CH, Türker T, Haste M, Ataç A. Evlerde artık ilaç bulunma sıklığı ve ilişkili faktörlerin araştırılması. TAF Prev Med Bull 2009; 8: 113-8.
19. Oktay Ş. Akılcı ilaç kullanımının genel ilkeleri. Turkish Journal of Geriatrics 2006; Özel Sayı: 15-18.
20. Güler N. Kızılırmak sağlık ocağında doktorlarca verilen reçetelerin hastalar tarafından uygulanıp uygulanmamasının izlenmesi ve bunu etkileyen etmenler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, (Danışman: Polat HH) Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1991; 57-70, Sivas.
21. Özkalp, Enver (2001) Sosyolojiye Giriş, Genişletilmiş 11.Baskı, Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayın No: 140, Eskişehir.
22. Esin MN, Bulduk S, Dural Ç, Şenolan G, Temel E. Erişkin bireylerin ilaç kullanma ile ilgili davranışları. İstanbul Üniversitesi Florance Nightale Hemşirelik Dergisi 2007; 15: 139-45.
23. Vançelik S, Çalıkoğlu O, Güraksın A, Beyhun E. Erzurum il merkezi‟ndeki erişkinlerin ilaç kullanım davranışları ve ilişkili faktörler. Toplum Hekimliği Bülteni 2006; 25: 33-8.
24. Dönmez L, Yüzgül N, Anaç CC, Ödemiş Y, Özel F. Antalya Merkez 6 no‟lu sağlık ocağı bölgesindeki hanelerde kullanılmayan ilaçların durumu. 8. Halk Sağlığı Günleri, Halk Sağlığı ve Sosyal Bilimler Bildiri Özetleri. Sivas, 2003; s. 60.
25. Uskun E, Uskun SB, Öztürk M, Kişioğlu AN. Sağlık ocağına başvuru öncesi ilaç kullanımı. Sted 2004; 13: 451-4.
26. Bilgili N, Karatay G. Sait Yazıcı sağlık ocağı bölgesinde yaşayan bireylerin ilaç tüketimi ile ilgili bazı uygulamalarının belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 39-48.
27. Övet G, Balcı YI, Polat Y, Ersoy E, Çövüt İE Akut tonsillofarenjit tanısı alarak antibiyotik başlanan hastaların ne kadarından a grubu beta hemolitik streptokoklar sorumludur? Tıp Araştırmaları Dergisi 2009; 7: 122-5.
28. T.C. Sağlık Bakanlığı Proje Yönetim Destek Birimi, http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-12020/saglikta-donusum-ve-sosyal- guvenlik-reformu-projesi.html.
29. Hancock C, Oulton JA. International Council of Nurses (ICN). Counterfeits kill Nurses target counterfeit medicines, International Nurses Day. 2005.
30. Akıcı A, Kalaça S, Uğurlu MÜ, Çalı S, Oktay Ş. Pratisyen hekimlerin yaşlılarda akılcı ilaç kullanımı alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Geriatri Dergisi 2001; 4: 100-6.
31. Özkan S, Özbay OD, Aksakal FN, İlhan MN, Aycan S. Bir üniversite hastanesine başvuran hastaların hasta olduklarındaki tutumları ve ilaç kullanım alışkanlıkları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2005; 4: 223-37.
32. Civaner M. Tanıtm kaynaklı etik sorunlara yönelik bir öneri: ulusal ilaç bilgi ağı. Türk Psikiyatri Dergisi 2008; 19: 310-7.
33. Davis TC, Wolf MS, Bass PF, Middlebrooks M, Kennen E, Baker DW, Bennett CL, Durazo-Arvizu R, Bocchini A, Savory S, Parker RM. Low literacy impairs comprehension of prescription drug warning label. J Gen Intern Med 2006; 21: 847-51.
34. Polat H. Ulaş eğitim araştırma bölgesinde üç sağlık ocağında yazılan reçetelerin hastalarca uygulanıp uygulanmaması üzerine bir araştırma. II. Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı. İstanbul, 1990; s. 39.
35. Özçelikay G. Akılcı ilaç kullanımı üzerine bir pilot çalışma. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi 2001; 30: 9-18.
36. Blenkinsopp A, Bradley C. Over the Counter Drugs: Patients, society, and the increase in self- medication. BMJ 1996; 312: 629-32.
37. Hogerzeil HV. Promoting rational prescribing: an international perspective. Br J Clin Pharmacol 1995; 39: 1-6.
38. Arpacı F, Açıkel CH, Şimşek I. Ankara‟da yaşayan bir grup yaşlının ilaç kullanım tutumları. TAF Prev Med Bull 2008; 7: 515-22.