Türkiye'nin İlk Kadın İl Belediye Başkanı Müfide İlhan' ve Mersin'deki çalışmaları

Türkiyede Osmanlıdan Cumhuriyete modernleşme süreci kadınların yaşamınıetkileyen önemli yapısal değişiklikler içermektedir. Kadınların temel yurttaşlık haklarınakavuşmaları da bu süreçten bağımsız değildir. Türkiyede kadınlar, 1930da yerelseçimlere ve 1934 yılında genel seçimlere katılma haklarına sahip oldular. Gerekli yasaldüzenleme oldukça erken bir tarihte yapıldığı halde, ülkede hem ulusal hem de yerelyönetimde kadınların temsili istenilen düzeye ulaşamamıştır. Kadınlar TBMMdeoldukça az sayıda temsil edildikleri gibi ilk kadın il belediye başkanının seçilmesi de yasaldüzenlemenin üzerinden yirmi yıl geçtikten sonra gerçekleşebilmiştir. Müfide İlhan,1950 yılında genel seçimlerden birkaç ay sonra yapılan yerel seçimlerde Türkiyenin ilkkadın il belediye başkanı olarak, Demokrat Partinin kazandığı Mersinden seçilmiştir.Bu çalışma kadınların siyasal alana katılımı ekseninde, Türkiyenin ilk kadın il belediyebaşkanı Müfide İlhanın belediye başkanı seçilmesi, yürüttüğü bu görev süresincegerçekleştirdiği faaliyetler ve görevden ayrılmasını değerlendirmeyi amaçlamıştır.

The First Turkish woman Mayor and Her Activities in the Municipality of Mersin

Modernisation process in Turkey from the Ottoman Empire to the Republic includesimportant structural differences which also affected the status of women. In Turkeywomen acquired the right to participate in local elections in 1930. Afterwards, theywere given the right to participate in general elections in 1934. Despite those legal arrangements the representation of women both in national and local administrationremained lower than the expected. The number of women deputies in the NationalAssembly remained very low as well. The first woman provincial mayor was electedtwenty years later than the concerning legal arrangements. In a period when importantsteps for democratisation process were taken, Müfide İlhan, was elected as the firstwoman mayor from the Mersin province, where the Democrat Party won the 1950elections. Thus, this study aims to evaluate Müfide İlhan s election as a mayor, heractivities in the office as well as her resignation within the perspective of womensparticipation to political life in Turkey.

PDF

___

Arşiv ve Resmi Yayınlar
Kadın Eserleri Kütüphanesi, Müfide İlhan Özel Koleksiyonu
TBMM Zabıt Ceridesi
Süreli Yayınlar
Cumhuriyet
Hakimiyet
Milliyet
Resmi Gazete
The Racine Journal Times.
The Tipton Daily Tribune
Yeni Mersin
Zafer
Kitap ve Makale
AHMAD Feroz (1994) Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, Hil Yayınları, İstanbul.
ALKAN Ayten (2005) Yerel Yönetimler ve Cinsiyet Kadınların Kentte Görünmez Varlığı, Dipnot Yayınları, Ankara.
ARAT Yeşim (1998) Türkiyede Kadın Milletvekillerinin Değişen Siyasal Rolleri, 1934- 1980, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 249-266.
BAYKAN Ayşegül- Belma ÖTÜŞ-BASKETT (1999) Nezihe Muhittin ve Türk Kadını 1931(Türk Feminizminin Düşünsel Kökenleri ve Feminist Tarih Yazıcılığından Bir Örnek), İletişim Yayınları, İstanbul.
BERKTAY Fatmagül (1994) Türkiyede Kadın Hareketi, Tarihsel Bir Deneyim, Kadın Hareketinin Kurumlaşması Fırsatlar ve Rizikolar, Kadın Eserleri Kütüphanesi, Metis Yayınları, İstanbul, s. 1828.
BOZKURT İbrahim (2012) Demokrat Partinin İçel Örgütü ve Adnan Menderesin Mersinde Karşılanışına İlişkin Bazı Notlar, Türk Tarihinde Adnan Menderes, C.I, Adnan Menderes Üniversitesi Yayınları, Aydın, s. 289- 306.
BOZKURT İbrahim (2012) Tanzimattan Cumhuriyete Mersin Tarihi, Mersin Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Mersin.
ÇAKIR Serpil (1994) Osmanlı Kadın Hareketi, Metis Yayınları, İstanbul.
ÇALIŞKAN Etem (1987) Evlerinin Önü Mersin, Mersin Liselileri Derneği Kültür Yayınları, Mersin.
EROĞUL Cem (2003) Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, Ankara.
GÜNEŞ-AYATA Ayşe (1998) Laiklik, Güç ve Katılım Üçgeninde Türkiyede Kadın ve Siyaset, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 237-248.
KANDİYOTİ Deniz (2011) Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, Metis Yayınları, İstanbul.
KAPLAN Leyla (1998) Cemiyetlerde ve Siyasi Teşkilatlarda Türk Kadını (1908-1960), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
KELEŞ Ruşen (1992) Yerinden Yönetim ve Siyaset, Genişletilmiş 2. Baskı, Cem Yayınevi, İstanbul.
KURNAZ Şefika (1996) II. Meşrutiyet Döneminde Türk Kadını, MEB Yayınları, İstanbul.
SANCAR Serpil (2013) Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
TEKELİ İlhan (1992) Belediyecilik Yazıları (1976-1991), Kent Basımevi, İstanbul.
TEKELİ Şirin (1982) Kadınlar ve Siyasal Toplumsal Hayat, Birikim Yayınları, İstanbul.
TOSKA Zehra (1998) Cumhuriyetin Kadın İdeali: Eşiği Aşanlar ve Aşamayanlar, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 71-88.
Türkiyede Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset Raporunun Güncellemesi (2008) Yayın No. TÜSİAD T/2008-07/468, Yayın No. KAGİDER-001, İstanbul.
ÜNAL Kudret (2013) Müfide İlhan, Türkiyenin İlk Kadın İl Belediye Başkanı, Tarsus Belediyesi Kültür Yayınları, Tarsus.
ZİHNİOĞLU Yaprak (2003) Kadınsız İnkılâp, Metis Yayınları, İstanbul.
İnternet Sayfaları
Demokrat Parti Programı 1946
http://www.tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/KUTUPHANEDE
http://blog.milliyet.com.tr/turkiye nin ilk - kadin - belediye - baskani - sadiye - hanimin - yegeni tuncay ozarslan/Blog/?BlogNo=421476 http://chpkadin.chp.org.tr/wp content/uploads/2012/03/3nisan.pdf http://tr.wikipedia.org/wiki/Sadiye_Han%C4%B1m http://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=3121 Kadın Eserleri Kütüphanesi, http:// www.kadineserleri.org/yayinlar_vakif_yayinlari_kadinlarin_bellegi.asp KOÇER Dilara (2009) Demokrat Parti Dönemi (1950 1960) Kadın Dergilerinde Kadın İmajı, Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, No. 1 http://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/viewFile/67/kocer Müfide İlhan ile ilgili radyo programı, Gül Önür, 5 Aralık 2008 http://www.trt.net.tr/Radyo/HaberDetay.aspx?HaberKodu=4753e7d7 - ef61 - 41bc - ab2b - 3106f1cca631 Resmi Gazete , 4 Nisan 1930; http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv /1471.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/1471 Sözlü Tarih Görüşmeleri ÖZ Nazmi (Mersin, 1935). Görüşme Tarihi, 5 Kasım 2010. ÖZGÜR Hüsniye (Mersin, 1928). Görüşme Tarihi, 12 Kasım 2010. ZENGİN Nezahat (Mersin, 1931). Görüşme Tarihi, 15 Mayıs 2014. EREN Yüksel (Mersin, 1933). Görüşme Tarihi, 15 Mayıs 2014.
Birgül BOZKURT, İbrahim BOZKURT, Türkiyenin İlk Kadın İl Belediye Başkanı .