Sabit DOKUYAN

6048

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler birliği'nin Türkiye'den istekleri

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye, Sovyetler Birliği ile yürüttüğü diplomatikilişkiler çerçevesinde dış politikasına yön vermiştir. Türkiyenin, Amerika BirleşikDevletlerine yakınlaşmasında Sovyetler Birliğinin büyük etkisi olmuştur. Boğazlar vesınırlar konusunda tavizler koparmaya çalışan Sovyet yönetimi, Türkiyeyi doğrudanABDnin yanına itmiştir. Bu yöneliş, Türkiyenin dış politikada daha özgür ve seçicidavranması önünde engel teşkil etmiştir. Cumhuriyetin kuruluşundan beri devam edenbatıya yakınlaşma hız kazanmış ve tek seçenek haline gelmiştir. Türk devletinin İkinciDünya Savaşına kadar devam ettirmeye çalıştığı Sovyetler Birliği ile ılımlı ilişkilerisürdürme politikası da kesintiye uğramıştır. Yeni durum, dönem iktidarları için sıkıntılıolmuş ve dış tehdit barındıran bir sürecin başladığı anlamını taşımıştır. Bu çalışmada;İkinci Dünya Savaşının ardından Türkiyeyi zor durumda bırakan ve zorunlu müttefikarayışına iten Sovyet tehdidi değerlendirilmiştir.

Claims of the Soviet Union on Turkish Territories after the World War II,

After the World War II, Turkey s foreign policy was mainly shaped within theframework of diplomatic relations with the Soviet Union. The Soviet Union has a greateffect on Turkey s rapprochement with the United States of America from 1945onward. It could be stressed that the Soviet threat concerning especially the Straits andeastern frontiers right after the war fueled Turkey s journey towards west and theUnited States. On the other hand, this one-way journey partially restricted Turkey sforeign policy in terms of having multiple alternatives. Turning towards the West,reaches back to the establishment of the Turkish Republic, became the only choice andgathered speed at this era. Thus, Turkish Republic s moderate relationships with SovietUnion, in 1920 s and 1930 s, until the Second World War has been interrupted duringthe rearrangement on the post war foreign policy. This new situation posed threats forthe Turkish governments through prospective and unpredictable external threats. Thisstudy focuses on the nature of the Soviet threat that pushed Turkey to look for reliableallies following the World War II.
PDF

___

  • Arşiv Belgeleri
  • 1. Yayınlanmamış Arşiv Belgeleri
  • 68 BCA, Dosya: F11, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 101.625..12.
  • 69 BCA, Dosya: F11, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 101.627..7.
  • 70 BCA, Dosya: F11, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 101.627..10.
  • 71 Gönlübol vd., age., s. 424-425.Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
  • BCA, Dosya: F11, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 101.623..3.
  • BCA, Dosya: A6, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 11.67..3.
  • BCA, Dosya: İ, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 111.700..3.
  • BCA, Dosya: F11, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 101.625..6.
  • BCA, Dosya: F11, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 101.625..12.
  • BCA, Dosya: F11, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 101.627..7.
  • BCA, Dosya: F11, Fon Kodu: 30..1.0.0, Yer No: 101.627..10.
  • 2. Yayınlanmış Arşiv Belgeleri
  • ARMAOĞLU Fahir, Belgelerle Türk-Amerikan Münasebetleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991.
  • Ayın Tarihi, 19 Eylül 1947.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 20 Aralık 1945, 7. Dönem, Cilt 20.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 1 Kasım 1946, 8. Dönem, Cilt: 2.
  • Kitap ve Makaleler
  • ATAÖV Türkkaya (1969) Amerika, NATO ve Türkiye, Aydınlık Yayınevi, Ankara.
  • AVCIOĞLU Doğan (1974) Milli Kurtuluş Tarihi, Cilt 3, İstanbul Matbaası, İstanbul.
  • AYDEMİR Şevket Süreyya (2011) İkinci Adam(1938-1950), Cilt II., Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • DAVUTOĞLU Ahmet (2009) Stratejik Derinlik, Küre Yayınları İstanbul.
  • DERİNGİ Selim (1994) Denge Oyunu, İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
  • EKİNCİ Necdet (1997) Türkiye’de Çok Partili Düzene Geçişte Dış Etkenler, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul.
  • ERALP Nejat (1996) “İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Boğazlar Sorunu, İngiliz ve Amerikan Basınındaki Akisleri”, Beşinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri I, 23-25 Ekim 1995, Genelkurmay Basımevi, Ankara . (Sayfa Aralığı 101-109)
  • ERKİN Feridun Cemal (1980) Dışişlerinde 34 Yıl, Cilt 1, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
  • ERKİN Feridun Cemal (1968) Türk- Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Başnur Matbaası, Ankara.
  • GÖNLÜBOL Mehmet, Cem Sar, Ahmet Şükrü Esmer vd. (1974) Olaylarla Türk Dış Politikası(1919-1973), Sevinç Matbaası, Ankara.
  • GÜRÜN Kamuran (1983) Dış İlişkiler ve Türk Politikası, AÜSBF Yayınları, Ankara.
  • GÜRÜN Kamuran (2010) Türk- Sovyet İlişkileri(1920-1953), TTK Basımevi, Ankara.
  • HARRİS George S. (1972) Troubled Alliance (Turkish-American Problems in Historical Perspective 1945-1971), American Enterprise Institute For Public Policy Research, Washington, D.C.
  • KARPAT Kemal (2008) Türk Demokrasi Tarihi, İmge Kitabevi, Ankara.
  • KİRK George E. (1963) A Short History Of The Middle East, Frederic A. Praeger, Inc., New York.
  • KURAT Akdes Nimet (1959) Türk-Amerikan Münasebetlerine Kısa Bir Bakış(1800-1959), Doğuş Matbaası, Ankara.
  • MUMCU Ahmet (1982) Türk Devrimi’nin Temelleri ve Gelişimi, İnkılap ve Aka Kitabevleri, İstanbul.
  • SARINAY Yusuf (1988) Türkiye’nin Batı İttifakına Yönelişi ve NATO’ya Girişi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • SEVER Ayşegül (1997) Soğuk Savaş Kuşatmasında Türkiye, Batı ve Orta Doğu( 1945-1958), Boyut Matbaacılık, İstanbul.
  • SÖZÜÖZ Necati (1992) Türk-Amerikan İlişkilerine Genel Bir Bakış(1923–1950), Fakülteler Matbaası, İstanbul.
  • SPECTOR Ivar (1959) The Soviet Union and The Muslim World, University Of Washington Press, Seattle.
  • TELLAL Erel (2001) “SSCB’yle İlişkiler”, Türk Dış Politikası(Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar) 1919-1980, (Editör: Baskın Oran), İletişim Yayınları, İstanbul. (Sayfa aralığı: 499-521).,
  • TEZEL Yahya S. (1994) Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
  • TRUMAN Harry S. (1968) Hatıralarım, Ulusal Basımevi, Ankara.
  • ÜLMAN A. Haluk (1961) Türk-Amerikan Diplomatik Münasebetleri(1939-1947), Sevinç Matbaası, Ankara.
  • Süreli Yayınlar
  • Akşam Gazetesi, 22 Mart 1945.
  • Akşam Gazetesi, 7 Nisan 1945.
  • Akşam Gazetesi, 21 Aralık 1945.
  • Akşam Gazetesi, 22 Aralık 1945.
  • Akşam Gazetesi, 7 Ocak 1946.
  • Akşam Gazetesi, 13 Ağustos 1946.
  • Akşam Gazetesi, 3 Şubat 1947.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 22 Mart 1945.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 9 Mayıs 1945.
  • Son Saat Gazetesi, 21 Ekim 1946.
  • Son Saat Gazetesi, 3 Şubat 1947.
  • Son Saat Gazetesi, 15 Haziran 1947.
  • Son Saat Gazetesi, 22 Aralık 1947.
  • Tan Gazetesi, 7 Nisan 1945.
  • Tan Gazetesi, 28 Haziran 1945.
  • Tan Gazetesi, 5 Kasım 1945.
  • Tanin Gazetesi, 12 Ekim 1946.
  • Tanin Gazetesi, 4 Aralık 1946.
  • Tanin Gazetesi, 3 Ocak 1947.
  • Ulus Gazetesi, 15 Ağustos 1946.
  • Ulus Gazetesi, 3 Ocak 1947.
  • Vatan Gazetesi, 7 Nisan 1945.
  • Vatan Gazetesi, 5 Ağustos 1945.
  • Vatan Gazetesi, 21 Aralık 1945.
Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 1305-1458
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Yayıncı: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Iraklı Kürtlerin özerklikten de facto federalizme geçiş aşamaları (1918 2005)

H. Arkan MUHAMMAD

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler birliği'nin Türkiye'den istekleri

Sabit DOKUYAN

Saltanatın kaldırılmasının Trabzon basınına yansıması

Hazel KUL

Irak Sabiilerine dair bir asayiş dosyası (1873-1898)

Selda GÜNER

1921 Londra Barış konferansı'nda Yunan heyeti ve tezleri

D. Çağla TAĞMAT