A Missionary Society at the Crossroads: American Missionaries on the eve of the Turkish Republic

1910lu yıllar Anadolu sahasında bir diger tarihi göç hareketine sahne oldu. I. Dünya Savası yıllarında gerçeklesen Ermeni Tehciri ile bölgedeki Ermeni nüfusunun önemli bir kısmı ülkenin güney eyaletlerine transfer oldu. Sözü edilen on yıllık süre boyunca benzer sekilde Balkanlardan Anadoluya kitlesel Müslüman göçleri ve Anadoludan Yunanistana Rum göçleri yasandı. Yaklasık bir asır boyunca Osmanlı topraklarında, yogun olarak Ermeni ve Rum kökenli gayrimüslim nüfus arasında misyonerlik teskilatlanması gerçeklestiren Amerikan Bord, bahsi geçen nüfus degisimi karsısında önemli bir misyon degisikligine gitmek zorunda kaldı. Yeni misyon stratejisi, Osmanlı geçmisinden miras kalan tecrübe ve Anadoluda halihazırda mevcut bulunan misyon teskilatı aracılıgıyla bölgedeki Müslüman nüfus üzerine yogunlasmaktı. Bu çalısma, Amerikan Bord misyonerlerinin Müslüman nüfus arasında gerçeklestirmeyi planladıkları misyonerlik faaliyetlerini, kendi aralarında gerçeklestirdikleri tartısmalar ve konuyla ilgili örgüt merkeziyle yürütülen yazısmalar temelinde ele almaktadır. Çalısma, çogunlukla örgütün I. Dünya Savası yıllarına kadar olan süreç içerisindeki tarihçesine deginen literatürdeki mevcut arastırmalara ek olarak, Amerikan Bordun bölgedeki faaliyetlerinin savas yılları ve sonrasında geçirdigi dönüsümü, örgütün Harvard Üniversitesinde bulunan merkezi arsivindeki belgeler dogrultusunda aydınlatmayı hedeflemektedir. Diger taraftan çalısma, Bord misyonerlerinin yeni misyon stratejisini ve gerçeklestirilen tartısmaları elestirel analiz süzgecinden geçirmek suretiyle, örgütün Osmanlı dönemindeki etnisite temelli misyonerlik stratejisine dair ipuçları aramaktadır.

Yolayrımında Bir Misyonerlik örgütü: Türkiye Cumhuriyeti nin kurulusu sürecinde Amerikan Bord Misyonerleri.

During the World War I (WWI), Asia Minor experienced another historic in and out population flow, specifically through the deportation of the Armenian people in 1915 and the mutual exchange of Muslim population in Balkans and Greek population in Asia Minor throughout the 1910s and afterwards. At the end of the WWI, following its century-old missionary activities among the Armenians and Greeks in Asia Minor, The American Board of Commissioners for Foreign Missions came to the point of a vital decision regarding its future work: now the mission was to preach among Muslim population in Asia Minor through all missionary leftovers and its experience from the Ottoman past. In this paper, I aim to shed light on the massive shift of strategy towards the target groups and also the new mission of the American Board in Asia Minor by examining sheer amount of untouched archival documents, especially the Board s correspondences. Moreover, I will analyze the details of the prospective mission strategy of the Board missionaries in order to bring a retrospective understanding on the mission strategies during Ottoman past through the aforementioned archival materials.

PDF

___

AÇIKSES Erdal (2003) Amerikalıların Harput'taki Misyonerlik Faaliyetleri, TTK, Ankara.
ALAN Gülbadi (2008) Merzifon Amerikan Koleji ve Anadoludaki Etkileri, TTK, Ankara.
BARTLETT Samuel Colcord (1889) Historical Sketch of the Missions of the American Board in Turkey, Boston.
BARTON James L. (1916) A Survey of the Missions of the American Board for the Past Year 1915-16, Congregational House, Boston.
BARTON James L. (1917) A Survey of the Missions of the American Board for the Past Year 1916-17, Congregational House, Boston.
BARTON James L. (1918) A Survey of the Missions of the American Board for the Past Year 1917-18, Congregational House, Boston.
BARTON James L. (1919) A Survey of the Missions of the American Board for the Past Year 1918-19, Congregational House, Boston.
BARTON James L. (1920) A Survey of the Missions of the American Board for the Past Year 1920-21, Congregational House, Boston.
BARTON James L. (1908) Daybreak in Turkey, Pilgrim Press, Boston.
BARTON James L. (1924) Status and Outlook of Missionary Work in Turkey, ABCFM, Boston.
BARTON James L. (1999) The Effect of the War on Protestant Missions, The Harvard Theological Review, Vol. 12, No. 1. 1-35.
EDDY David Brewer (1913) What Next In Turkey Glimpses Of The Armenian Board's Work in the Near East, The American Board Press, Boston.
FIELD James A. (1969) America and the Mediterranean World 1776-1882, Princeton University Press, Princeton.
GRABILL Joseph L. (1971) Protestant Diplomacy in The Middle East, University of Minnesota Press, Minneapolis.
GREENE Joseph (1916) Leavening the Levant, The Pilgrim Press, New York.
JACKSON Phillips C. (1969) Protestant America and the Pagan World: The First Half Century of American Board of Commissioners for Foreign Missions, Cambridge.
KARAL AKGÜN Seçil (1988) Amerikalı Misyonerlerin Ermeni Meselesindeki Rolü, Atatürk Yolu, Vol. 1, No: 1.
KOCABASOGLU Uygur (1989) Kendi Belgeleriyle Anadoludaki Amerika (19. Yüzyılda Osmanlı mparatorlugundaki Amerikan Misyoner Okulları), Arba Yay. İstanbul.
MUTLU Samil (2005) Osmanlı Devletinde Misyoner Okulları, Bilim Basın Yay. İstanbul,
PRIME E. D. G. (1876) Forty Years in the Turkish Empire or Memoirs of Rev. William Goodell New York.
RICHTER Julius (1910) A History of Protestant Missions in the Near East, Oliphant, Anderson&Ferrier, Edinburg and London.
RIGGS Charles T. (1930) History of Constantinople Station 1831-1931, Centennial of Constantinople Station-Near East Mission of ABCFM, The Board, İstanbul.
SEZER ARIG Ayten (1999) Osmanlı Döneminde Misyonerlik Faaliyetleri, Osmanlı Ansiklopedisi, Vol 2., Ankara.
SMITH Eli (1833) Researches of the Rev. E. Smith and Rev. H. G. O. Dwight in Armenia: Including a Journey Through Asia Minor and into Georgia and Persia with a Visit to the Nestorian and Chaldean Christians of Oormiah and Salmas, Vol. I, Published by Crocker and Brewster, New York.
STRONG William (1910) The Story of The American Board, The Pilgrim Pres, Boston. Near East Relief Expedition Leaves, The New York Times, February 17, 1919
USSHER Grace; KNAPP Higley; DOUGLAS Clarence (1898) An American Physician in Turkey a Narrative of Adventures in Peace and War, Boston and New York.
YÜCEL dris (2005) Kendi Belgeleri Isıgında Amerikan Boardın Osmanlı Ülkesindeki Teskilatlanması, Erciyes Üniv., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Unpublished Master Thesis, Kayseri.
YÜCEL dris (2011) Anadoludaki Amerikan Hastaneleri ve Tıbbi Misyonerlik (1880-1930),
Hacettepe University, Unpublished PhD Dissertation, Ankara. ABCFM Papers in Microfilm
ABCFM Papers, Reel 522, Reel 632, Reel 668, Reel 714, Reel 716.
ABCFM Papers at the Houghton Library-Harvard
ABCFM Papers, Henry Riggs, Beginning Again in the Turkey Missions, 1923-1942
ABCFM Papers, Henry Harrison Riggs, ABCFM History in Turkey 1910-1942
ABCFM Papers, Charles Riggs, History of the Abcfm in the Near East Especially in Turkey, 1819-1934
ABCFM Papers 16.9.1 V. 1, Statements and Suggestions Regarding the Future work of the American Board in Turkey, 1920.
ABCFM Papers 16.9.1 V. 1, Report on Work for Moslems 1921