Halkasal bir nitrozamin olan N-Nitrozomorfolin (NMOR) çeşitli yiyeceklerde ve tütünde yer alan endüstride poliakrilonitril ile lastik ve kauçuk üretiminde kullanılan karsinojenik ve mutajenik bir bileşiktir. Çalışmamızda NMOR’un rat karaciğer mikrozomal sisteminde metabolizmasını incelemek amacıyla nitrit ve asetaldehit oluşum kinetikleri izlendi. Streptozotosin verilerek deneysel diyabet oluşturulan ratlarda ve bu ratlara aseton, izopropanol ve etanol uygulanmasından sonra NMOR metabolizması kinetik olarak incelendi. Ayrıca bu deney gruplarında nikel ve kadmiyum iyonlarının NMOR metabolizması üzerindeki etkileri araştırıldı. Çalışmalar sonunda, kontrollerle kıyaslandığında (Vmax: 5,29 nmol/mg protein/dk) diyabetik ratlarda (Vmax: 10,02 nmol/mg protein/dk) dealkilasyonun arttığı gözlendi. Çözücü uygulanan diyabetli gruplarda dealkilasyonun diyabetli kontrollere göre arttığı saptandı. Nitrat (denitrozasyon ürünü olan) oluşumunda da benzer sonuçlar elde edildi. Kadmiyum ve Nikel iyonlarının denitrozasyonu inhibe ettiği, aynı derişimdeki kadmiyumun nikelden daha etkili olduğu saptandı

Abstract. N-Nitrosomorpholine (NMOR)’a cyclic nitrosamine, is a carcinogenic and mutagenic compound found in various foodstuffs and tobacco and used together with polyacrylonitril in the production of rubber and rubber products. In this work, nitrite and acetaldehyde formation kinetics have been studied with the aim of investigating the NMOR metabolism in the rat liver microsamal system. The NMOR metabolism was investigated kinetically in rats in which experimental diabetes was induced by way of streptozotocin and following administration of acetone, isoproponol and ethanol to these rats. In addition, the effects of nickel and cadmium ions on the NMOR metabolism were in investigated in these experimental groups. At the end of the investigations, it was observed that dealkylation increased in diabetic rats (Vmax: 10,02 nmol/mg protein/min) when compared with that of the controls (Vmax: 5,29 nmol/mg protein/min) It was determined that dealkylation increased in diabetic groups administered solvent when compared with that of diabetic controls. Similar results were also obtained in nitrate (the denitrosation product) formation. It was denitrosation and cadmium of identical concentration had a greater effect that nicked.Keyword: N-Nitrosomorpholine, Streptozotocin, Diabetes Mellitus Özet. Halkasal bir nitrozamin olan N-Nitrozomorfolin (NMOR) çeşitli yiyeceklerde ve tütünde yer alan endüstride poliakrilonitril ile lastik ve kauçuk üretiminde kullanılan karsinojenik ve mutajenik bir bileşiktir. Çalışmamızda NMOR’un rat karaciğer mikrozomal sisteminde metabolizmasını incelemek amacıyla nitrit ve asetaldehit oluşum kinetikleri izlendi. Streptozotosin verilerek deneysel diyabet oluşturulan ratlarda ve bu ratlara aseton, izopropanol ve etanol uygulanmasından sonra NMOR metabolizması kinetik olarak incelendi. Ayrıca bu deney gruplarında nikel ve kadmiyum iyonlarının NMOR metabolizması üzerindeki etkileri araştırıldı. Çalışmalar sonunda, kontrollerle kıyaslandığında (Vmax: 5,29 nmol/mg protein/dk) diyabetik ratlarda (Vmax: 10,02 nmol/mg protein/dk) dealkilasyonun arttığı gözlendi. Çözücü uygulanan diyabetli gruplarda dealkilasyonun diyabetli kontrollere göre arttığı saptandı. Nitrat (denitrozasyon ürünü olan) oluşumunda da benzer sonuçlar elde edildi. Kadmiyum ve Nikel iyonlarının denitrozasyonu inhibe ettiği, aynı derişimdeki kadmiyumun nikelden daha etkili olduğu saptandı.Anahtar Kelimeler: N-Nitrozomorfolin, Streptozotosin,  Şeker hastalığı