19256

Osman Şems Efendi’nin Şiirlerinde Dînî ve Tasavvufî Muhteva

19. asır Türk şiirinin önemli bir şairi olan Osman Şems Efendi, şairliğinin yanı sıra yaşadığı dönemin önemli bir mutasavvıfıdır. O, gençliğinde Nakşîbendiyye ve ardından Halvetiyye tarikatlerinden başladığı seyr ü sülûkünü KÀdiriyye’den tamamlayarak bu tarikatin Enveriyye kolunu tesis etmiştir. Yaklaşık 7000 beyit tutarında olan şiirlerini tasavvufî düşüncelerini aktarmak amacıyla kaleme alan Osman Şems Efendi için diğer konular ikinci derecede önemlidir. Bu makalede Osman Şems Efendi’nin şiirlerinde dile getirdiği dinî ve tasavvufî dikkat çeken bazı hususlara değinilecek ve onlardan örnek beyitler sunulmak suretiyle şairin düşünce dünyası hakkında bazı tespitlerde bulunulacaktır. Bunun yanında şairin kimliği ve edebî şahsiyeti hakkında da bilgiler sunulacaktır

Anahtar Kelimeler:

Osman Şems Efendi, klasik Türk edebiyatı, tasavvuf, dîvân

Osman Sems Efendi's Poems in Religious and Mystic Content

Osman Sems Efendi is one of the important poets in XIX. century Turkish poetry. Besides being a poet, he was one of the important sufi (mystic) in that period. Osman Sems Efendi started his mystic path (seyr u suluk) through joining to the Naqshbandiyya and Khalwati order while he was youth, then fulfilled it in the Qadiriyya order and founded the branch of Enveriyye in this tariqa (sufi path).Osman Sems Efendi aimed to transfer his mystical thoughts through amounting to about 7000 couplets and according to him the other issues are of secondary importance. In this article, it will be mentioned to Osman Sems Efendi’s poems which he expresses his religious and mystical thoughts and some observations will be tried to put forward about his ideas through given some examples from his couplets.

Keywords:

Osman Sems Efendi, Classical Turkish Literature, mysticism, Divan,

PDF

___

AHMED Sâfî, Sefîne-i Sâfî,, İslam Araştırmaları Kütüphanesi (İSAM) nr. 050247, (Fotokopi nüsha).
ARSLAN, Mehmet-ERDOĞAN, Mehtap, Kerbelâ Mersiyeleri, Grafiker Yayın- ları, Ankara 2009.
AZAMAT, Nihat, “Kuşadalı İbrahim Efendi” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm An- siklopedisi, İstanbul 2002, XXVI, 468-470.
AZAMAT, Nihat, “Osman Şems Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklo- pedisi, İstanbul 2007, XXXIII, 473-475.
BURSALI Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, C. II, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1333.
ÇAĞLAYAN, Bünyamin, Kerbela Mersiyeleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 1997.
FATÎN Dâvud, Hâtimetü’l-eş’ar, (Haz. Ömer Çiftçi) Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara TY.
GÖVSA, İbrahim Alâattin, Türk Meşhurları Ansiklopedisi, Yedigün Neşriyat, İstanbul, 1945-1946.
Hazîne-i Fünûn Mecmuası, sy. 42, (Mart 1312), s. 248-249.
HÜSEYİN Vassâf, Sefîne-i Evliyâ-yı Ebrâr Şerh-i Esmâr-ı Esrâr, (Hazırlayanlar. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz), Kitâbevi Yayınları, İstanbul 2006.
HÜSEYİN Vassâf, “Osman Şems Efendi”, Mahfil Mecmuası, sy.28, Safer 1341.
HÜSEYİN Vassâf, “Osman Şems Efendi”, Mahfil Mecmuası, sy.29, Rebîulevvel 1341.
HÜSEYİN Vassâf, “Osman Şems Efendi”, Mahfil Mecmuası, sy.32, Cemaziye- levvel 1341.
HÜSEYİN Vassâf, “Osman Şems Efendi”, Mahfil Mecmuası, sy.36, Şevvâl 1341.
HÜSEYİN Vassâf, “Şeyh Osman Şems Efendi Hazretleri”, Cerîde-i Sûfiyye, sy.75, 18 Muharrem 1332.
HÜSEYİN Vassâf, “Şeyh Osman Şems Efendi Hazretleri”, Cerîde-i Sûfiyye, sy.78, 10 Safer 1332.
HÜSEYİN Vassâf, “Şeyh Osman Şems Efendi Hazretleri”, Cerîde-i Sûfiyye, sy.79, 18 Safer 1332.
HÜSEYİN Vassâf, “Şeyh Osman Şems Efendi Hazretleri”, Cerîde-i Sûfiyye, sy.82, 9 Rebîulevvel 1332.
İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri, Dergah Yayınları, İstanbul 1988.
KÜRKÇÜOĞLU, Kemal Edip, Osman Şems Efendi Dîvânı’ndan Seçmeler, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 1996.
ONAN, Necmeddin Halil, Namık Kemal’in Tâlîm-i Edebiyat Üzerine Bir Risa- lesi, Millî Eğitim Basımevi. Ankara 1950.
OSMAN Şemsî Üsküdarî, Mersiye-i Cenâb-ı Seyyidü’ş-Şühedâ, (Haz. Şeyh Hayrullah Taceddin Efendi), Uhuvvet Matbaası, İstanbul 1327.
ŞİMŞEK, Selami, “Bir Gönül Tekkesi Şeyhi Seyyid Nureddin Şems ve Mersiye- i Cenâb-ı Seyyidü’ş-Şühedâ’sı”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmala- rı Enstitüsü Dergisi, sy.26, Erzurum 2004, s. 119-148.
ŞİMŞEK, Selami, “Osman Şems Efendi’nin Âdâbü’l-mürîd fî-sohbeti’l-murâd Adlı Mesnevîsinin Tahlili” Turkish Studies, İnternational Periodical For Languages Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/7 Fall 2009, s. 538-592.
YILDIRIM, Yusuf, Osman Şems Efendi, Hayatı, Eserleri ve Dîvânı, Metin- İnceleme-Tahlil, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basıl- mamış Doktora Tezi), İstanbul 2013.