Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü Son Sınıf Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretimi Dersi İle İlgili Görüşleri

Ülkemizde hâlihazırda ilköğretim müfredatında Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersi 4. sınıftan itibaren yer almaya başlamaktadır. Söz konusu dersi İlahiyat Fakültesi bünyesindeki eğitim formasyonu alan İlahiyat Lisans ve İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Eğitimi Bölümü programından mezun olanlar vermektedir. Alanla ilgili öğretmen bulunmadığı durumlarda ise dersi sınıf öğretmenleri okutmaktadır. Çalışmanın amacı, eğitim fakülteleri sınıf öğretmenliği bölümünün müfredatında yer alan Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretimi dersi ile ilgili Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü’nün son sınıf öğrencilerinin görüşlerini tespit etmektir. Fenomonolojik desenin kullanıldığı bu çalışmada yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Katılımcıların din hakkındaki bilgilerinin kaynağını genel itibariyle aile, Yaz Kur’an Kursları, sosyal medya ve kitaplar oluşturmaktadır. Katılımcılar, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretimi dersinin meslek hayatlarına katkı sağladığını, ders saatinin artırılması gerektiğini ifade etmektedirler.Eğitim ve öğretimde istenilen hedefe ulaşmada en büyük görev öğretmenlere düşmektedir. Müfredat, ders materyalleri ve fiziki ortam ne kadar mükemmel olursa olsun bunları verimli hale getirecek olan öğretmenlerdir. Dolayısıyla onlar, gerek alan bilgisi, pedagojik formasyon, gerekse eğitim ve öğretim alanındaki yeniliklerle donanımlı hale getirilmelidir. Aksi takdirde eğitim kurumlarında yapılan eğitim ve öğretimden istenilen verim alınamayabilir. Söz konusu donanımlar, okullarda yeterli Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi öğretmeni olmaması durumunda 4. sınıf Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersini okutmak durumunda kalan sınıf öğretmenleri için daha da önemlidir. Söz konusu ders özel bilgi, beceri ve alan bilgisi istemektedir. Oysaki sınıf öğretmenliği bölümünden mezun olan sınıf öğretmenleri lisans programında almış oldukları iki kredilik Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretimi dersi ile Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersini okutmaktadır. Araştırmada, eğitim fakültesi sınıf öğretmenliği bölümü son sınıf öğrencilerinin söz konusu ders hakkındaki görüşleri ortaya çıkartılmaktadır. Günümüz eğitim sisteminin ilk basamağı olan ilkokulların Osmanlı eğitim sistemindeki karşılığı sıbyan mektepleridir. Kuruluşları İslam öncesine kadar uzanmaktadır. Osmanlı’nın ilk dönemlerinde sıbyan mekteplerinde ders işleyecek öğretmenleri yetiştirmek için eğitim kurumları tesis edilmemektedir. Fatih Sultan Mehmet dönemine gelindiğinde sıbyan mektepleri için öğretmen yetiştirmek üzere Eyüp ve Ayasofya medreselerinde, sıbyan mektebi muallimi yetiştirmek için, genel medreselerden farklı bir program öngörülmektedir. Ancak, ilerleyen süreçte Fatih’in bu uygulamasından vazgeçilmektedir. İlköğretim seviyesindeki erkek iptidai mekteplerine öğretmen yetiştirmek üzere 1868 yılında Dârü’l-Muallimîn-i Sıbyan adında eğitim süresi iki yıl olan öğretmen okulu açılmaktadır. Kız iptidâi mekteplerine öğretmen yetiştirmek için de 1869 yılında Dârü’l-Muallimât adında okullar açılmaktadır. II. Abdülhamid, II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet döneminde de ilkokul öğretmenleri okulları ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Söz konusu dönemlerde ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere açılan okulların ders programlarında farklı isimlerle din derslerine yer verilmektedir. 1996 yılından itibaren din dersi, sınıf öğretmenliği bölümü ders programında Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretimi adıyla 4. sınıfın birinci yarıyılında okutulmaktadır.Çalışmada, Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü son sınıf öğrencilerinin din eğitimi tecrübelerinin ortaya çıkartılması hedeflendiği için nitel araştırma desenlerinden görüngübilim yaklaşımı tercih edilmektedir. Örnekleme türlerinden olan ve kolay ulaşılabilirlik ölçütüne dayanan uygun örnekleme kullanılmaktadır. Örneklem, Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü son sınıf öğrencilerinden seçilen toplam on dokuz son sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcı öğrenciler gönüllü olanlar arasından belirlenmektedir. Veri toplama yöntemi ve aracı olarak Fenomonolojik desenin kullanıldığı bu çalışmada yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmaktadır. Sorular hakkında ilgili alan uzmanlarının görüşlerine müracaat edilerek gerekli düzeltmeler yapılmaktadır. Gönüllü öğrencilerle bireysel, yüz yüze ve yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmaktadır.Veriler, sınıf öğretmenliği bölümü son sınıf öğrencileri arasından gönüllülük esasına göre belirlenen on dokuz öğrenciyle yarı yapılandırılmış görüşme formu doğrultusunda, yarı yapılandırılmış nitel görüşmeler yapılarak elde edilmektedir. Araştırmacı tarafından deşifre edilen görüşmeler, görüngübilimsel kodlama tekniğiyle çözümlenmektedir. Süreçte, açık kodlama yapılmış, temalar belirlenmektedir. Verilerin çözümlenmesiyle elde edilen araştırma bulguları, alanyazındaki ilgili araştırmalar ışığında tartışılmaktadır.Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretimi dersi ile ilgili öğrencilerin görüşlerini dört boyut çerçevesinde bir araya getirmek mümkündür.1. Dini Bilgi Kaynakları: İnsan sosyal bir varlıktır. Hayatının her anında çevresiyle etkileşim içerisindedir. Bu etkileşim sonucunda bireyde öğrenmeler gerçekleşmektedir. Bireyin din konusundaki bilgi kaynağını aile oluşturmaktadır. Bununla birlikle Yaz Kuran Kursları, alanla ilgili kitaplar ile tv., radyo, bilgisayar, akıllı cep telefonları gibi haberleşme ve iletişim aletlerinin de din hakkında bilgi edinme kaynağı olarak kullanıldığı söylenebilir. Bu anlamda din bilgileri birden fazla kaynaktan öğrenilmektedir.2. Dersin Öğretmenlerin Meslek Hayatına Katkısı: Lisans programı dışında ilkokul 4. sınıftan lise 12. sınıfa kadar din eğitimi almış sınıf öğretmeni adayları Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretimi dersi sayesinde hem ilkokul 4. sınıf öğrencilerine Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersinde hangi konuları işleyeceğini hem de din eğitim-öğretiminde kullanabileceği yöntem ve teknikleri hususunda bilgi, tecrübe sahibi olmaktadır. Bu bağlamda öğretmen, eğitim ve öğretime hazır bir şekilde göreve başlama imkânı bulmaktadır.    3. Ders Kredisinin Yeterliliği: Öğretmenlik mesleği birden fazla alanda bilgi ve beceri sahibi olmayı gerektirmektedir. Öğretmen yetiştiren okullar da programlarını hazırlarken bu doğrultuda ders ve bu dersin kredisini belirlemesi gerekmektedir. Katılımcıların ifadeleri dikkate alındığında Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretimi dersinin kredisinin yetersiz olduğu görülmektedir. Ayrıca söz konusu ders ile birlikte din psikoloji, dini gelişim teorileri vb. derslerin programa ilave edilmesi ile ilgili görüş bildiren katılımcılar da bulunmaktadır. 4. İlkokul Müfredatında Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi: Din Eğitimi, Din Psikolojisi bilim dallarının yapmış olduğu gözlem, mülakat ve anket sonuçları insanın doğuştan inanma istidadına sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Katılımcılar, öğrencilerin Allah, cennet, cehennem, melek, cin, şeytan gibi merak ettikleri konuları bilimsel gerçeklere dayalı, dinin sahih kaynaklarından öğrenilecek yerin okul olduğunu dile getirmektedir. Bu bağlamda çalışmada, çocukların gelişim seviyelerine uygun, belirli plan, program ve amaç doğrultusunda okullarda Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersinin ilkokul programında yer almasının çocukların kişilik, kimlik oluşumuna ve bilişsel, duyuşsal gelişimlerine katkı sağladığı düşüncenin hâkim olduğu görülmektedir.  

Opinions of The Students Who is in Senior Year at The Faculty of Education’s Primary School Teaching Branch About Religious Culture and Morality Teaching Classes

Religious Culture and Morality Teaching classes are taught starting from fourth grades in primary school curriculum in our country (Turkey). This subject has been taught by graduates of Divinity Faculties and Primary School Religious Culture and Morality programs. In absence of a specialized teacher for that subject, it is taught by primary school teachers. The aim of that study is to specify opinions of students, who is currently at the final year of the Faculty of Education in Kırıkkale University, regarding Religious Education and Morality Teaching subject. In this phenomenologically framed research, a semi-constructed interview form has been used. The sources of interviewees’ opinions about the religion mainly obtained from families, summer Quranic Courses, social media and books. Participants have suggested that the subject Religious Education and Morality is contributing to their teaching careers and subject hours should be increased in the curriculum.The greatest task of teachers is to achieve the desired goal in education and training.  Even though curriculum, lectures and environment as efficient as they are, the teachers will make them more efficient. They should therefore be equipped with necessary knowledge, pedagogical formation, and have innovations in education and training. Otherwise, the desired efficiency of education and training in educational institutions cannot not be obtained. In the research, the opinions of the senior students of the classroom of the Education Faculty about the courses are highlighted.The primary schools in the recent education system are the first example in the Ottoman education system. This school organization dates back to Islam. In the early days of the Ottoman Empire educational institutions were not established in order to educate teachers to conduct lessons. In the period of Sultan Fatih Mehmet, a different program was envisaged in the Eyup and Hagia Sophia schools to train. However, this practice of Fatih was abandoned in the process of progressing. In 1868, a teacher's school named Dârü'l-Muallimîn-i Sıbyan, which lasted for two years, was opened in order to train teachers for teaching in primary schools for only boys. Schools named Dârü'l-Muallimât were opened in 1869 to educate teachers for refuge schools for girls. During II. Abdülhamid, II. the Constitutional Monarchy and the Republican period, studied about the primary school teachers' schools were being carried out. The schools, which were opened to train elementary school teachers in the same periods, gave religious lessons with different names in the curriculum. Since 1996, the religion course has been taught in the first semester of the 4th class under the name of Instruction of Religion Culture and Moral Education in the classroom teacher's course program.In the study, the pedagogy approach is preferred from the qualitative research designs because it is aimed to reveal the religious education experiences of the senior students of Kırıkkale University, Education Faculty, Department of Elementary Teacher Education. Appropriate sampling, based on easy accessibility measures, is used. The sample consists of a total of nineteen senior students from Kırıkkale University, Education Faculty, Department of Elementary Teacher Education has been selected from the senior students. Participating students are selected from volunteers. Semi-structured interview form is used in this study where the phenomenological pattern is used as data collection method and tool. Questions have been reviewed by the experts of relevant fields and required corrections are made. Individual, face-to-face and semi-structured interviews are conducted with volunteered students.The data has been obtained by semi-structured qualitative interviews in the direction of semi-structured interview form with nineteen students determined on a voluntary basis among senior students of the classroom teacher department. The interviews deciphered by the investigator are solved by the phenomenological coding technique. In the process, open coding has been done, the themes have been determined. The research findings that obtained by analyzing the data have been discussed in the light of related researches.It is possible to bring together the opinions of the students on the Religion Culture and Moral Education Teaching course in the framework of four dimensions:1. Sources of Religious Knowledge: Human being is a social entity.S/he is interacting with his/her surroundings at every moment of his/her life. As a result of this interaction, learning takes place in individual. The family is the source of information on the subject of religion. 

___

  • Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi, 2009.
  • Akyüz, Yahya. Türkiye'de Öğretmenlerin Toplumsal Değişimdeki Etkileri. Ankara: Doğan Bası- mevi, 1978.
  • Aydın, Muhammed Şevki. Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi Öğretmeni Yetiştirme ve İstih- damı (1923-2015). İstanbul: Dem Yayınları, 2016.
  • Baston, C. Daniel. "Creative Religious Growth and Pre-Formal Religious Education", Reli- gious Education. 1974, 3/69.
  • Bilgin, Beyza. İslâm ve Çocuk. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1987.
  • Çelebi, Ahmed. İslam'da Eğitim Öğretim Tarihi. İstanbul: Damla Yayınevi, 1983.
  • Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği bölümü ders programı, erişim 02 Mart 2017, http://www.yok.gov.tr/documents/10279/49665/sinif_ogretmen- ligi.pdf/32dd5579-2e4d-454e-8c91-5e0594ebdf48
  • Ergin, Osman. Türk Maârif Tarihi. İstanbul: Eser Matbaası, c. 1-2, 1977.
  • Freud, Sigmund. Bir Yanılsamanın Geleceği. trc. Selçuk Budak. Ankara: Öteki Yayınevi, 1997.
  • Freud, Sigmund. Toplum Psikolojisi. trc. Kemal Saydam. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları, İstanbul, 1993.
  • Freud, Sigmund. Totem ve Tabu. trc. K. Sahir. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1996.
  • Güven, İsmail. Türk Eğitim Tarihi. Edirne: Paradigma Kitapevi Yayınları, 2002.
  • Koçer, Hasan Ali. Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923). Ankara:
  • MEB Tebliğler Dergisi, Sayı 2566, Kasım 2004.
  • MEB Tebliğler Dergisi, Sayı: 2175, 5 Kasım 1984.
  • Mehmedoğlu, Yurdagül. Okulöncesi Çocuklarda Dinî Duygunun Gelişimi ve Eğitimi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
  • Milli Eğitim Basımevi, 1970.
  • Öcal, Mustafa. Osmanlı'dan Günümüze Türkiye'de Din Eğitimi. İstanbul: Düşünce Kitapevi Ya- yınları, 2011.
  • Öymen, Hıfzırrahmân R. ve Mehmet Dağ. İslam Eğitim Tarihi. Ankara: MEB, ts.
  • Öztürk, Cemil. Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası. Ankara: TTK Yayınları, 1996.
  • Peker, Hüseyin. Din ve Ahlâk Eğitimi Psikolojik ve Metodik Esaslar. Samsun: Aksi Seda Matba- ası, 1998.
  • Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dinî Motifler. Ankara: TDV Yayınları, 1990.
  • Unat, Faik Reşit. Türk Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış. Ankara: Milli Eğitim Ba- sımevi, 1964.
  • Yavuz, Kerim. Çocukta Dinî Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi (7-12). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1983.
  • Yücel, Hasan Ali. Türkiye'de Orta Öğretim. İstanbul: Devlet Basımevi, 1938.
  • Zengin, Zeki Salih. "İlköğretim Okullarındaki DKAB Dersleri İçin Öğretmen Yetiştirilmesi ve Eğitim Fakülteleri: Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği". Değerler Eği- timi Dergisi 4, sy. 11 (2006): 127-154.
  • Zengin, Zeki Salih. II. Abdülhamit Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Din Eğitim ve Öğretimi 1876-1908. Adana: Baki Kitapevi, 2003.