Şâh Velî Ayıntâbî'nin el-Kevâkibü'l-Muzî'e fi't-Tarîkati'l-Muhammediyye Adlı Risâlesi ve Tahlili: Üç Hadis Üç Hakikat

Bu çalışmada XVI. yüzyıl Halvetî şair ve mutasavvıflarından Şâh Velî Ayıntâbî'nin, el-Kevâkibü'l-Muzî'e fi't-Tarîkati'l-Muhammediyye adlı risâlesi üzerinde durulmuştur. Risâle, müellifin yakaza halinde iken Hz. Peygamber tarafından kendisine uzatılan mektuptaki üç hadisin dinî-tasavvufî yorumunun yapıldığı, tasavvufa dair bir eserdir. Mezkûr üç hadis, sırasıyla Üveys el-Karanî, Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ali ile doğrudan ilgili olmakla birlikte, eserde pek çok tasavvufî düstur ve kavram da işlenmiştir. Çalışmamızın giriş bölümünde müellif ve eserleri hakkında kısaca malumat verilmiştir. Eserin sebeb-i telifi, nüsha tavsifi, konusu ve muhtevasını ele aldığımız birinci bölümde ayrıca risâlenin tasavvufî tahlili de yapılmıştır. İkinci bölümde ise, risâlenin transkripsiyonlu metni verilmiştir.

Shah Wali ?Ayntabi's Treatise Titled as al-Kavakib al-Muzi'a fi al-Tariqat al-Muhammadiyya and its Analysis: Three Hadiths Three Truths

This article studies the treatise titled as al-Kavakib al-Muzi'a fi at-Tariqat alMuhammadiyya by Khalvati poet and sufi Shah Wali ?Ayntabi. The treatise is about a mystical interpretation of three hadiths that the writer claims these hadiths were written in the letter delivered to him by the Prophet when he was in the state of consciousness (yaqaza). The mentioned hadiths respectively are directly related to Uwais al-Qarani, Hazrat Abu Bakr and Hazrat ?Ali, there are also many mystical principles and notions dealt with in the treatise. The introduction gives precise information on the writer and his works. The first part of the article discusses the reasons why the treatise was written, its subject and content and then there is a mystical analysis of the treatise in this part. The second part of the article includes the transliterated text.

PDF

___

Abdürrezzak Kâşânî. Tasavvuf Sözlüğü Letâifu'l-a'lâm fî işarâtı ehli'l-ilhâm. trc. Ekrem Demirli. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
Aclûnî, İsmail b. Muhammed. Keşfü'l-Hafâ ve Muzîlü'l-İlbâs 'Amme'ş-Tehara Mine'l- Ehâdîs 'Alâ Elsineti'n-Nâs. 2 cilt. Dâr-ı İhyâü't-Türâsi'l-Arabî, 1352 /1933.
Akot, Bülent. "Tasavvufî Terbiyede Rüya'nın Değeri". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10, sy. 19 (2011/1): 93-113.
Apaydın, Halil. "Rüya ve Fonksiyonu". Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 9 (1997): 263-282.
Aşkar, Mustafa. "Molla Fenârî'nin (ö. 834/1431) 'Şerhu Dîbaceti'l-Mesnevî' Adlı Risâlesi ve Tahlili". Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 14 (2005): 83- 102.
Attar, Feridüddin. Tezkiretü'l-Evliya. trc. Süleyman Uludağ. İstanbul: İlim ve Kültür Yayınları, 1985.
Bakkal, Ali. "Ebû Bekir'in Halîfe Seçilmesinde "İmamlar Kureyşten'dir" Hadisinin Rolü Üzerine". İslam San'at Tarih Edebiyat ve Mûsikî Dergisi 6 (2005): 87-104.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. es-Sahîh el-Kütübü's-sitte ve şuruhuhâ içinde. 8 cilt. Tunus-İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Bursevî, İsmail Hakkı. Tefsîru Rûhi'l-Beyân. Beyrut: Dâru'l-Fikr, ts.
Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul:Anka Yayınları, 2005.
Cihan, Sadık. "Şeyhi ve Hadis-i Erbain Tercümesi". Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (1997): 5-27.
Çakır, Adalet. "Aziz Mahmud Hüdâyî'nin Ecvibe-i Mutasavvıfâne'si ve Celvetiyye Tarîkatının Bazı Esasları". Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, sy. 35 (Ocak-Haziran 2015): 59-96.
Çakmaklıoğlu, M. Mustafa. "İbnü'l-Arabî'nin Nübüvvet-Velâyet Hakkındaki Görüşleri ve İbn Teymiyye'nin Bu Husustaki Eleştirileri". Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü'l-Arabî Özel Sayısı-1)21 (2008): 214-253.
Çavuşoğlu, Raşit. Gaziantepli Bir Halvetî Şeyhi Şâh Velî Ayıntâbî ve Risâletü'l-Bedriyye'si. İstanbul: Okur Akademi Yayınları, 2016.
Çavuşoğlu, Raşit. "Şâh Velî Ayıntabî ve "Işk Elinden" Redifli Kasîdesi". Journal of Intercultural and Religious Studies 2, sy. 6 (2014): 61-84.
Çelik, İsa. "Tasavvufî Bir Terim Olarak Fakr". EKEV Akademi Dergisi 3, sy. 2 (Güz 2001): 191-206.
Çetin, Maksut. "Mâturidiliğin Siyaset (Hilâfet-İmâmet) Anlayışı". Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2013.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî. es-Sünen. thk. İzzet Ubeyd-Âdil es- Seyyid. 5 cilt. Tunus-İstanbul: Çagrı Yayınları, 1992.
Kuşeyrî, Ebü'l-Kasım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyri Risalesi. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 2016.
Eren, Mehmet. "Sadreddin Konevî'nin Tasavvufî Hadis Şerhçiliği "Hz. Peygamber'in Rüyada Görülmesi Rivayeti" Çerçevesinde". I. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu (20-21 Mayıs 2008). Konya: Mebkam Yayınları. (2010): 99-115.
Erginli, Zafer ve diğerleri. Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kalem Yayınevi, 2006.
Erkaya, Mahmud Esad. Kur'an Kaynaklı Tasavvuf Kavramları. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, 2015.
Fettenî, Cemâleddîn Muhammed el-Hindî. Tezkiretü'l-Mevzuât. neşr. Emîn Demec. Beyrut: yy., ts.
Gazzâlî, Ebû Hâmid. İhyâu Ulûmi'd-Dîn. terc. Sıtkı Gülle. 4 cilt. İstanbul: Huzur Yayınları, 1998.
Hatiboğlu, Mehmed. "İslâmda İlk Siyâsî Kavmiyetçilik: Hilâfetin Kureyşliliği". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23, sy. 1 (1978): 121-213.
Hucvirî, Ali b. Osman Cüllâbî. Keşfu'l-mahcûb Hakikat Bilgisi. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1996.
İbn Abdi'l-Berr, Câmiu Beyâni'l-İlm ve Fadlihî, thk. Ebü'l-Eşbâl ez-Züheyrî. 2 cilt. Suudî Arabistan: Dâru'l-İbni'l-Cevzî, 1414/1994.
Kaplan, Yunus. "Destân-ı Veysel-Karânî". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research 1, sy. 5 (Fall 2008): 379-397.
Karapınar, Fikret. "Hz. Peygamber'den Rüyada Aldığı Üç Hadis Risâlesinin Ahmed B. Hanbel'e Nispeti". Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 25 (Bahar 2008): 101-136.
Karataş, Ahmet. "Kemâleddin Harputî'nin Tesbîtü'l-mefhûm fî tahkîki't-tebeiyye beyne'l-ilm ve'l-ma'lûm İsimli Kelâm Risâlesi". İslam Araştırmaları Dergisi 36 (2016): 63-134.
Mustafa, Aşkar. "Bir Türk Tarîkatı Olarak Halvetiyye'nin Tarihi Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39, sy. 1 (1999): 535-563.
Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. es-Sahîh el-Kütübü's-sitte ve şuruhuhâ içinde. 3 cilt. Tunus-İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Niyazioğlu, Aslı. Rüyanın Söyledikleri (Âşık Çelebi ve Şairler Tezkiresi Üzerine Yazılar. der. Hatice Aynur, Aslı Niyazioğlu. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2011.
Ocak, Ahmet Yaşar. Sûfîlik Geleneğinin Efsânevî Öncüsü Veysel Karenî ve Üveysîlik. Ankara: Dergah Yayınları, 2009.
Öngören, Reşat. Osmanlılarda Tasavvuf Andolu'da Sûfîler Devlet ve Ulemâ (XVI. Yüzyıl). İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
Öztürk, Ali. XVI. Yüzyıl Halvetî Şiirinde Din ve Tasavvuf. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2003.
Râğıb el-İsfahânî, Hüseyin Muhammed b. Müfaddal. el-Müfredat Elfazi'l Kur'an. trc.Yusuf Türker. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
Şâh Velî Ayıntâbî. el-Kevâkibü'l-Muzî'e fi't-Tarîkati'l-Muhammediyye. Ayasofya Bölümü, 2022/1:1a-13a. Süleymaniye Ktp.
Şemseddin Sami. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: İkdam Matbaası, 1317.
Şengün, Necdet. "Nazîr İbrâhîm-i Gülşenî ve Farklı Bir Kırk Hadîs Denemesi (Risâle-i Ehâdîs-i Erbaîn-i Sülâsiyye)". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11(2007): 279-298.
Taberânî, Ebü'l-Kasım Süleyman b. Ahmed. el-Mu'cemu'l-Kebîr. thk. Hamdî b. Abdülmecid es-Selefî. Riyad: Mektebetü İbn Teymiyye, 1415/1994.
Tabibzâde Derviş Mehmed Şükrî. Silsilenâme-i Aliyye-i Meşayih-i Sûfiyye. Hüdayi Bölümü, nr. 1098, Hacı Selim Ağa Ktp.
Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ. es-Sünen. thk.Ahmed Muhammed Sâkir- Muhammed Fuâd Abdülbâki. 5 cilt. Tunus-İstanbul: Çagrı Yayınları, 1992.
Tosun, Necdet. "Üveysîlik". TDV İslam Ansiklopedisi. 42: 400-401. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
Tûsî, Ebû Nasr Serrâc. el-Lüma' İslam Tasavvufu Tasavvufla İlgili Sorular-Cevaplar. haz. Hasan Kâmil Yılmaz. İstanbul: Altınoluk Yayınları, 1996.
Türer, Osman ve Cengiz Gündoğdu, "Salâhaddîn-i Uşşâkî'nin Vahdet-i Vücûd'la Alâkalı İki Risâlesinin Arapkirli Hazmî Tarafından Yapılan Tercümesi". Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü'l-Arabî Özel Sayısı-2) 23 (2009): 601-639.
Ukaylî, Ed-duâfâü'l-Kebîr. thk. Abdülmu'tî Emin Kal'acî. 4 cilt. Beyrut: Dâru'l- Mektebetü'l-İlmiyye, 1404/1984.
Uludağ, Süleyman. "Fakr". TDV İslam Ansiklopedisi. 12: 132-134. Ankara TDV Yayınları, 1995.
Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2001.
Yıldız, Âlim. Üveys İle Giydim Hırka Şiir Şerhleri. Sivas: B Yayınları, 2014.
Zehebî, Şemseddin b. Osman. Siyeru A'lâmin-Nubelâ. thk. Şuayb el-Arnaût. 23 cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1402/1982.