KIRGIZ TÜRKÇESİ İLE YAZILAN EDEBÎ METİNLERİ TÜRKİYE TÜRKÇESİNE AKTARMADA YAŞANAN SORUNLAR

Ortak bir kültürün mirasçıları olmalarına rağmen çağdaş Türk lehçeleri arası aktarımlarda çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunların bazıları farklı dil etkileşimleri sonucu ortaya çıktığı, temelde siyasi ve sosyal etkenler etrafında şekillendiği bilinmektedir. Edebî dil metinlerinin aktarımlarında bu sorunlar farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır. Bu tür sorunlar, Türkiye Türkçesine diğer lehçelere göre daha uzak olan Kırgız Türkçesinde edebî metinlerin aktarımında çokça rastlanabiliyor. Yapılan aktarımlar, her ne kadar aktaran kişinin bilgi ve kültür birikimine bağlı olarak subjektif farklılıklar gösterse de, birçok edebî metnin hatalı aktarılmasında iki lehçe arasındaki dil kurallarının, cümle yapısının, imlanın ve başka unsurların objektif değişiklikleri de önemli rol oynamıştır. Çalışmamızda, aktarım sürecinde yaşanılan sıkıntılar, edinilen tecrübeler sonucu tespiti yapılan akraba diller arası aktarım sorunlarını Kırgız Türkçesiyle yazılmış hikâye, roman ve şiirlerin Türkiye Türkçesine çevirilerinden örnekler verilerek açıklanmaya çalışılacaktır.

PROBLEMS EXPERIENCED TRANSLATING THE LITERARY TEXTS WRITTEN IN KYRGYZ TURKISH INTO TURKEY TURKISH

Although they are the heirs of a common culture, there are various problems in translations among contemporary Turkish dialects. It is known that some of these problems arise as a result of different language interactions and are mainly shaped around political and social factors. These problems emerge differently in the translation of literary language texts. Such problems in the translation of literary texts are experienced frequently in Kyrgyz Turkish which is a more distant dialect than others to Turkey Turkish. Although the translations show subjective differences depending on the knowledge and culture of the translator, there are objective changes like language rules, sentence structure, spelling and other elements have also played an important role in the misrepresentation of many literary texts. In our study, we will try to explain the problems we have encountered during translation and the translation problems detected from the experience we have gained at that process, by giving examples of translations into Turkey Turkish from the stories, novels and poems written in the Kyrgyz Turkish.

PDF

___

Akmataliyev A. vd. (Ed.). (2015). Kırgız tilinin tüşündürmö sözdügü (2 cilt). Bişkek: Avrasya Basım.
Aktaş, Ş. (1991). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
Baytok, A. (2014). Kırgız Türkçesinde yansımalı sözcükler ve lehçeler arası aktarmada önemi. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. 11 (3), 106-145. doi: 10.1501/MTAD.11.2014.3.34.
Cantöşev, K. (1990). Kanıbek I. Frunze: Adabiyat Basması.
Cumakunova, G. (2005). Türkçe-Kırgızca sözlük. Bişkek: KırgızistanTürkiye Manas Üniversitesi Yayınları.
Cumakunova, G. (2009). Türk leksikografiyasının tarıhınan. Bişkek: İlim Basması.
Çelik Şavk, Ü. (2018). Kırgız atasözleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Çetişli, İ. (2006). Edebiyat eğitimi’nde “edebî metin’in yeri ve anlamı”. Milli Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi. 169, 75-84.
Çetişli, İ. (2009). Metin tahlillerine giriş/2. Ankara: Akçağ Yayınları.
Dıykanbayeva, M. (2017). Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğerler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 6 (4), 2256-2271.
Ercilasun, A. B. (2011). Lehçeler arası aktarma. Türk Dünyası Üzerine İncelemeler (83-91). Ankara: Akçağ Yayınları.
Kara, M. (2009). Lehçeler arası aktarmalarda temel sorunlar. Turkish Studies. 4 (4), 1056-1082.
Karslı, E. (2019). 1917-1945 yılları arasında modern Kırgız şiirinde kadın teması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
Osmonova C. vd. (Ed.) (2015). Kırgız tilinin frazeologiyalık sözdügü. Bişkek: İmak Ofset.
Musaoğlu, M. (2003). Türkçede çeviri ve aktarma. Bilig. 24, 1-22.
Porzig, W. (1995). Dil denen mucize I (V. Ülkü, Çev.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Resulov, A. (1995). Akraba diller ve “yalancı eş değerler” sorunu. Türk Dili. 524, 916-924.
Sıdıkbekov, T. (2010). Ak padışanın işi. Cañı Ala-Too Jurnal. 8, 3-38.
Türkçe sözlük. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tekin, M. (2012). Roman sanatı romanın unsurları 1. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Usubaliyev, B. (2012). Terekter ve komuzdun üç kılı. Cañı Ala-Too Jurnal. 5, 70-77.
Uğurlu, M. (2007). Lehçe içi aktarmada yalancı eş değerlik. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (ICANAS). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
Yudahin, K. K. (2011). Kırgız sözlüğü (A.Taymas, Çev.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.