TATARLI HÖYÜK KANDİLLERİNDE LEVANT ETKİSİ

Hellenistik Dönem’de Anadolu’nun belli başlı kentlerinde ortaya çıkmaya başlayan kandillerin kısa sürede birçok merkezde görülmeye başlaması, uzmanları ticaret ya da yerel üretim konusunda çalışmaya zorlamıştır. Bunlardan biri olan Ephesos Tipi Kandiller’i yalnızca Batı Anadolu değil Levant ve Afrika, hatta Avrupa’nın içlerine kadar geniş bir alana yayılım göstermiştir. Tatarlı Höyük’ün Levant Bölgesini Batı ve İç Anadolu’ya bağlayan yollar üzerinde bulunması Anadolu, Pers ve Roma kültürlerine ait izlerin görülmesine olanak sağlamıştır. Bu çalışmada Tatarlı Höyük kazısının Hellenistik katmanlarında ortaya çıkarılmış kandillerin bir grubu ele alınmıştır. İki farklı alt grup altında toplanan bu kandillerden bazıları Levant Bölgesi kandillerinin özelliklerini göstermelerinin yanı sıra form olarak Ephesos Tipi Kandiller’ine oldukça yakındır. Diğer grup ise doğrudan Hellenistik Dönem’de Levant Bölgesinde meşhur olan kandiller grubundandır. Söz konusu kandiller Batı Anadolu ve Levant etkisinin Hellenistik Dönem’de bölgede olduğu gibi Tatarlı Höyük üzerindeki etkisini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tatarlı Höyük, Kandil, Hellenistik, Ephesos, Levant

PDF

___

Akıl, H. (2017). Miniature Cream Vessels from Tatarlı Höyük Dated to the Hellenistic Period. E. Kozal, M. Akar, Y. Heffron, Ç. Çilingiroğlu, TE Şerifoğlu, C. Çakırlar, S. Ünlüsoy ve E. Jean (Eds.), Questions, Approaches, and Dialogues in Eastern Mediterranean Archaeology: Studies in Honor of Marie- Henriette and Charles Gates (s. 667-683). Ugarit Verlag.
Al-Bayatı, RAK (2019). 2017-2018 yılları Tatarlı Höyük (Ceyhan/Adana) kazısından elde edilen Arkeobotaniksel örneklerin değerlendirilmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi].
Aslan, F. (2012). Tatarlı Höyük (Ceyhan/Adana) kazısı Helenistik dönem tabakaları ve çöp çukurlarından elde edilen bitkisel Kalıntıların Arkeobotaniksel yönden değerlendirilmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi].
Bailey, DM (1972). Greek and Roman pottery lamps (revised ed.). The Trustees of the British Museum.
Bailey, DM (1975). A Catalogue of the Lamps in the British Museum I. Greek, Hellenistic and Early Roman Pottery Lamps. British Museum Publications.
Baur PCV (1947). Excavations at Dura-Europos: conducted by Yale University and the French Academy of inscriptions and letters. Final report IV. Part III, The Lamps. MI Rostovtzeff, AR Bellinger, FE Brown, NP Toll ve CB Welles (Eds.), Yale University Press.
Bliss, JF & Macalister, RAS (1902). Excavations in Palestine, During the years 1898-1900. Committee of the Palestine Exploration Fund.
Broneer, O. (1930). Corinth. Results of Excavations Conducted by the American School of Classical Studies at Athens. Volume IV. Part II: Terracotta Lamps. The American School of Classical Studies at Athens, Harvard University Press.
Bruneau, P. (1965). Les Lampes. Exploration Archéologique de Délos faite par L’École Francaise D’Athenes, Sous Les Auspices Du Ministere De L’instruction Publique Et Aux Frais De M. Le de Loubat, Éditions E. De Boccard, Paris.
Bussiere, J. & Wohl, BL (2017). Ancient Lamps in the J. Paul Getty Museum, J. Paul Getty Museum.
De Giorgi, AU (2011). Hellenistic Founders, Roman Builders: Anazarbos in Cilicia. A. Hoffmann, R. Posamentir ve MH Sayar (Eds.), Hellenismus in der Cilicia Pedias. BYZAS 14 (s. 121-138). Ege Yayınları.
Dobbins, JJ (2012). The Lamps, Tel Anafa II, ii, Glass Vessels, Lamps, Objects of Metal and Groundstone and Other Stone Tools and Vessels, Etd bye A.m.Berlin and C.Herbets, Ann Arbor.
Durukan, M. (2015). Anazarbus, Aegeai ve Tarsus kentlerinin ticaret yollarıyla bağlantısı. Çukurova Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 1-7. http://dx.doi.org/10.18560/cukurova.13
Dündar, E. (2020). Transport Jars from Tatarlı Höyük in Cilicia Pedias: First Observations. KS Girginer, G. Dardeniz, A. Gerçek, F. Erhan, E. Genç, İ. Tuğcu, Ö. Oyman-Girginer, MC. Fırat, H. Gerçek ve MF Tufan. (Eds.), MORS IMMATURA. Amanoslar’ın Gölgesinde Hayriye Akıl Anı Kitabı (s. 89-101). Ege Yayınları.
Dündar, E. & Gerçek, A. (2018, 15 Mayıs). Imported Hellenistic Stamped Amphora Handles from Tatarlı Höyük (in the Province of Adana-Turkey). Gephyra, 15, 153-174. https://doi.org/10.37095/gephyra.420778
Erhan, F. (2015, 30 Nisan). Özel bir koleksiyondan bir grup Anazarbos sikkesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü Dergisi. 24 (1), 303-320.
Erhan, F. (2020, 6 Aralık). Tatarlı Höyük kazısı Numismatik buluntuları (2007-2019) ışığında yerleşim tarihi üzerine değerlendirmeler. Colloquium Anatolicum, 19, 47-87.
Fırat, MC (2019). Tatarlı Höyük Hellenistik dönem mimarisi, yapım ve taş teknikleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi].
Fırat, MC & Girginer, KS (2020). Tatarlı Höyük Hellenistik Dönem Mimarisi. KS Girginer, G. Dardeniz, A. Gerçek, F. Erhan, E. Genç, İ. Tuğcu, Ö. Oyman-Girginer, MC. Fırat, H. Gerçek ve MF Tufan. (Eds.), MORS IMMATURA. Amanoslar’ın Gölgesinde Hayriye Akıl Anı Kitabı (s. 149-167). Ege Yayınları.
Fragnoli, P., Ugarković, M., Sterba, J. & Sauer R. (2021, 30 Aralık). Looking for Ephesian workshops: an integrated petrographic, geochemical, and chrono-typological approach to Late Hellenistic Ephesos lamps. Archaeological and Anthropological Sciences, 14, 18-23. https://doi.org/10.1007/s12520-021- 01419-9
Gerçek, A., Girginer, KS, Oyman- Girginer, Ö. & Gerçek, H. (2019, 13 Kasım). Bone Artifacts as Witnesses to Cultural Continutiy at Tatarlı Höyük. Cuadernos de Prehistoria y Arqueología de la Universidad de Granada, 29, 11-25. https://doi.org/10.30827/cpag.v29i0.9760
Gerçek, H. (2020). Tatarlı Höyük Hellenistik Dönem Kandilleri. KS Girginer, G. Dardeniz, A. Gerçek, F. Erhan, E. Genç, İ. Tuğcu, Ö. Oyman-Girginer, MC. Fırat, H. Gerçek ve MF Tufan. (Eds.), MORS IMMATURA. Amanoslar’ın Gölgesinde. Hayriye Akıl Anı Kitabı (s. 195-210). Ege Yayınları.
Girginer, KS & Oyman-Girginer, Ö. (2020). Tatarlı Höyük’ün Stratigrafisi Üzerine Ön Sonuçlar. KS Girginer, G. Dardeniz, A. Gerçek, F. Erhan, E. Genç, İ. Tuğcu, Ö. Oyman-Girginer, MC. Fırat, H. Gerçek ve MF Tufan. (Eds.), MORS IMMATURA. Amanoslar’ın Gölgesinde. Hayriye Akıl Anı Kitabı (s. 211-250). Ege Yayınları.
Girginer, KS, Oyman-Girginer, Ö. & Akıl, H. (2011). Tatarlı Höyük Kazısı 2009-2010. ANMED Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri, 9, 128-134.
Girginer, KS, Oyman-Girginer, Ö., Tufan, MF, Fırat, MC, Gerçek, A., Kaycı OH, Gerçek, H., & Dündar, E. (2018). 2017 Tatarlı Höyük Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı 3. Cilt 07-11 Mayıs 2018 Çanakkale, 397- 414.
Goldman, H. (1950). Excavations at Gözlu Kule, Tarsus Volume I, The Hellenistic and Roman periods, Hetty Goldman (Ed.), Princeton University Press.
Howland, HR (1958). Greek Lamps and Their Survivals, The Athenian Agora, Vol. 4, American School of Classical Studies at Athens.
Kassab-Tezgör D. & Sezer, T. (1995) İstanbul Arkeoloji Muzeleri Pişmiş Toprak Kandiller Kataloğu, Cilt 1 Protohistorik, Arkaik, Klasik ve Hellenistik Dönemler, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü.
Kayaş P. (2019). Antakya Hipodrom ve çevresi kazılarında ele geçen pişmiş toprak kandilleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi].
Kurt M. (2009). Roma Cumhuriyeti yönetiminde Kilikya bölgesi ve yerel güçler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 115-139.
Lapp, PW (1961). Palestinian Ceramic Chronology 200 B.C.- A.D.70, American Schools of Oriental Research,
Menzel, H. (1969). Antike Lampen im Römisch-Germanischen Zentralmuseum zu Mainz. Philipp von Zabern. Oyman-Girginer, Ö. (2006, 1 Eylül). Orta ve Geç Tunç Çağlarında Çukurova ve Batı Anadolu’ya genel bir bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (3) (Arkeoloji Özel Sayısı), 103- 126.
Oziol, T. (1977). Les lampes du Musee de Chypre, Salamine de Chypre VII, Cartes et dessins par Cl. Bachasson, O. Callot, A. Gaillard, I. Markou, Paris: de Boccard, 7-318.
Pastutmaz, D. (2001). 1988-1998 yılları arasında Bulunan Knidos kandilleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi].
Provoost, A. (1976). Les Lampes Antiques En Terre Cuite: Introduction Et Essai De Typologie Generale Avec Des Details Concernant Les Lampes Trouvees En Italie, Les Lampes Antiques En Terre Cuite, L’Antiquite Classique, 5-39. https://doi.org/10.3406/antiq.1976.1809
Rosenthal R. & Sivan R. (1978). Ancient Lamps in the Schlessinger Collection, Qedem, Vol.8, Institute of Archaeology, Hebrew University of Jerusalem, 1-179.
Sadurska, A. (1975). Les Lampes Palymyreniennes. Archeologia 26, 1975, S. 46-63. Doi: 10.11588/propylaeumdok.00002650
Seton-Williams, MV (1954) Cilician Survey”, Anatolian Studies 4, 121-174.
Silibolatlaz-Baykara, D. (2020). Archaeozoological Remains in Tatarlı Höyük (Turkey) from Hellenistic Period. KS Girginer, G. Dardeniz, A. Gerçek, F. Erhan, E. Genç, İ. Tuğcu, Ö. Oyman-Girginer, MC. Fırat, H. Gerçek ve MF Tufan. (Eds.), MORS IMMATURA. Amanoslar’ın Gölgesinde. Hayriye Akıl Anı Kitabı (s. 411-425). Ege Yayınları.
Smith, RH (1964). The Household Lamps of Palestine in Old Testament Times, The Biblical Archaeologist, Vol. 27, No. 1 (Feb. 1964), The American Schools of Oriental Research. 1-31. https://doi.org/10.2307/3210962
Şahin, F. (2017). Akdeniz Bölgesi’nde Yeni Bir Kazı: Adana-Tepebağ Höyük. ANMED News Bulletin on Archaeology from Mediterranean Anatolia, 15-2017.
Şahin. F. (2017). Adana/ Tepebağ Höyük Kazısı 2015 Yılı Sonuçları, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı 3.Cilt 23-27 Mayıs 2016 Edirne.
Ünal, A & Girginer, KS (2007). Kilikia – Çukurova. İlk cağlardan Osmanlılar Dönemi’ne kadar Kilikia’da tarihi coğrafya, tarih ve arkeoloji. Homer Kitabevi.
Waage, FO (1941). Lamps. R. Stillwell (Ed.), Antioch-on-the-Orontes III: The Excavations of 1937-1939 (s. 55- 82). Princeton University.
Walters, HB (1914). Catalog of the Greek and Roman lamps in British Museum. Oxford University Press.
Yıldırım Açıkkol A. & Sarı, İ. (2020). 2013 Yılı Tatarlı Höyük İskeletleri. KS Girginer, G. Dardeniz, A. Gerçek, F. Erhan, E. Genç, İ. Tuğcu, Ö. Oyman-Girginer, MC. Fırat, H. Gerçek ve MF Tufan. (Eds.), MORS IMMATURA. Amanoslar’ın Gölgesinde. Hayriye Akıl Anı Kitabı (s. 1-9). Ege Yayınları.