Çeviride cinsiyetin izdüşümü: Bachmann'ın Undine Geht' çevirileri

Kadın ve erkeklerin dil kullanımı arasında farklılıkların bulunduğu özellikle dilbilimsel çalışmalarla ortaya konmuştur. Gerek kadının dilsel duyarlığı, gerekse onun erkekten farklı bir dil dünyasına sahip olduğu görüsü söylem ve imge çalışmalarında dile getirilen bir konudur. Kadının, kültüre bağlı olarak toplum içerisindeki yerinin ve kimliğinin toplumsal normlar tarafından belirlendiği bilinmektedir. Bu normlar kuskusuz kadınların dili farklı kullanmalarına yol açtığı gibi, dilsel davranışlarının da erkeklerinkinden farklı olmasına neden olmaktadır. Bu farklılık salt metin yazarlığında değil, çeviri ediminde de görülmektedir. Bu çalışmada, yazınsal bir metnin çevirisinde cinsiyete bağlı dil kullanımının erek metne nasıl yansıdığı tartışılacaktır. Bu bağlamda, Avusturyalı yazar Ingeborg Bachmannın Undine Geht adlı öyküsü çeviribilimsel açıdan irdelenecektir. Çalışmada, yapıtlarında kadının dünyasını ve kadın-erkek ilişkilerini betimleyen Bachmannın bir öyküsünün bir kadın ve bir erkek çevirmen tarafından yapılan çevirileri karsılaştırılacaktır. Bu karsılaştırmada, dilsel farklılıkların olup olmadığı incelenerek çevirmenin cinsiyetinin çeviri metnini ne ölçüde yönlendirebileceği sorgulanacaktır.

The reflection of gender in translation: The translations of Bachmann s Undine Geht

The fact that there are differences between women and men in use of language is determined especially by linguistic studies. The linguistic sensitiveness of woman and the view that she has a different language world from man are topics in expression and image studies. It is known that depending on culture, the position and identity of woman are determined by social norms. These norms certainly cause women to use language differently, as well as their linguistic behaviours to differ from men. This difference is not only seen in text writing but also in translation. In this paper, how language use related to gender is reflected to translated text in translation of a literary work is discussed. In this respect, an Austrian writer, Ingeborg Bachmann s story, Undine Geht is going to be considered in terms of translation studies. In this study, the translations of the story by Bachmann, who describes woman s world and woman-man relations, made by a female translator and a male translator are compared. In this comparison, examining whether there are linguistic differences between the two translations, how far the gender of the translator directs translated text is questioned.

PDF

___

Bachmann, I. (1985). Su Perisi Gidiyor. Seçmeler, çev. Semahat Yüksel. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s. 146-156.
Bachmann, I. (1989). Undine Gidiyor. Otuz Yaş. Öyküler, çev. Kamuran Şipal. İstanbul: Bağlam Yayınları, s. 179-189.
Bachmann, I. (1995). Undine geht. Gedichte, Erzählungen, Hörspiel, Essays. München: Piper Verlag, s. 182-192.
Cemal, A. (2006). Malina, ya da Günlük Ciyanetlerin Romanı, Ingeborg Bachmann, Malina. içinde, (çev. Ahmet Cemal), İstanbul, YKY, s. 7-11.
Hellinger, M. (1990). Kontrastive feministische Linguistik. Mechanismensprachlicher Diskriminierung im Englischen und Deutschen. Ismaning: Hueber Verlag.
Lindhoff, L. (1995). Einführung in die feministische Literaturtheorie. Stuttgart: Metzler Verlag.
Klann-Delius, G. (2005). Sprache und Geschlecht. Stuttgart: Metzler Verlag.
Möhrmann, R. (1982). Feministische Ansätze in der Germanistik seit 1945. In M. Heuser (ed.) Frauen Sprache Literatur: fachwissenschaftliche Forschungsansätze und didaktische Modelle und Erfahrungsberichte für den Deutschunterricht. Paderborn u.a.: Schöningh Verlag, s. 91-115.
Oppermann, K./Weber E. (1997). Frauensprache Männersprache: die verschiedenen Kommunikationsstile von Männern und Frauen. Landsberg am Lech: mvg-Verlag.
Reiss, K./Vermeer, J. H. (1991). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
Trömel-Plözt, S. (1982). Linguistik und Frauensprache. In M. Heuser (ed.) Frauen Sprache Literatur: fachwissenschaftliche Forschungsansätze und didaktische Modelle und Erfahrungsberichte für den Deutschunterricht. Paderborn: Schöningh Verlag, s. 11-30.
Trömel-Plözt, S. (1982). Sprache, Geschlecht und Macht. In M. Heuser (ed.) Frauen Sprache Literatur: fachwissenschaftliche Forschungsansätze und didaktische Modelle und Erfahrungsberichte für den Deutschunterricht. Paderborn.: Schöningh Verlag, s. 31-42.
Ünlüsoy, M. (2008). Kadın dili ve erkek dili arasındaki farklar gerçekten yansıtıldığı gibi mi?, Bir Bilim Kategorisi Olarak Kadın. Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde, Çanakkale Üniversitesi, s. 478-482.
Zengin, B. (2008). Kadın-Erkek Dili Ayırımı Ve Kadın Estetiği Üzerine: Almanyadaki Duruma Genel Bir Bakış Bir Bilim Kategorisi Olarak Kadın. Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde, Çanakkale Üniversitesi, s. 497-505.