Kur'an Perspektifinden Yaratılış (Kur'an'da Yaratılışla İlgili Kavramların Semantiği ve Yoktan Yaratma Meselesi)

Yaratılış, Kur'an metninde oldukça zengin kelime ve kavram çeşitliliğine sahip bir meseledir. Fakat bu kavramsal zenginlik ve çeşitlilik meselenin modern bilimsel platformlarda tartışılan boyutlarına ışık tutma ve çağdaş insanın yaratılışla ilgili bilimsel meraklarını karşılama açısından pek işlevsel değildir. İlk bakışta yadırganması kuvvetle muhtemel olan bu tespit, Kur'an algımız ve bakış açımızın bir neticesidir. Şayet biz yaratılışla ilgili ayetleri kâinat ve insanın ilk varoluşuna dair bilgilendirici, bilgi eksikliğini giderici beyanlar olarak okumaya yönelmişsek, modern çağın astronomi, kozmogoni, kozmoloji ve tıp gibi alanlardaki bilgi birikimiyle kıyaslandığında, bu beyanların basit ve yüzeysel olduğunu fark etmekte gecikmeyiz. Bu sebeple, yaratılışla ilgili ayetleri farklı bir yaklaşımla ele alıp değerlendirmek gerektiği, en başından not edilmelidir. Kur'an'da yaratılış meselesi temelde ilâhî isim ve sıfatlarla ilgilidir. Bu durum, Allah'ın yaratma sıfatı bağlamında kullanılan kelimelerin semantik alanlarını tespitte titiz davranılmasını gerektirir. Zira ilâhî isim ve sıfatlar, kelam tarihinin en tartışmalı konularından biri olması hasebiyle söz konusu kelimeler çok ciddi semantik kayma ve aşınma süreçlerinden geçmiş, birçok Kur'an lafzına çeşitli teolojik (kelâmî) kabuller ve paradigmaları yansıtan içerikler yüklenmiştir. İslam düşünce tarihindeki tartışmalar, özellikle teolojik münakaşalar dikkate alındığında, eğer amacımız Kur'an'daki ilgili ayetlerin ilk ve aslî manalarını arayıp bulmaksa, erken dönemlere ait kaynaklardaki bilgiler üzerinde yoğunlaşmak ve söz konusu manaları art-süremli semantik tahlillerle ortaya çıkarmaya çalışmak esas olmalıdır. Ayrıca Kur'an'ın ilk hitap çevresindeki kültürel kodlar ve metinler-arası ilişki bağlamında farklı din ve kültürlere ait bilgi kaynakları da mutlaka dikkate alınmalıdır.

Creation from Quranic Perspective (Semantic explanation of concepts related to creation and the creating out of nothing in Quran)

The is a matter of which has a rich vocabulary and variety of notions in the Qur'anic text. However, this diversity and richness in terminology is not functional in terms of satisfying the needs of the scientific interest of the modern man and in terms of shedding light on the matter whose dimensions are discussed internationally in the modern scientific platform. At first glance, this detection which was likely found odd is a result of our perceptions and attitude towards the Qur'an. If we tend to read the verses on creation as the informative statements on the first being of the mankind and the universe or to fix the lack of knowledge we will soon realize that these statements are simple and superficial when compared to the vast knowledge on the astronomy, cosmogony, cosmology and the medicine of the modern era. Therefore it must be noted that these verses about the creation have to be viewed from a different perspective. The creation topic in the Qur'an is fundamentally based on Divine names and attributes. Hence, words being used to define God's creating attributes have to be carefully assessed in their meanings. Throughout the history of Islamic theology, the most debatable topic consisted of Divine attributes and names; for this reason they went through a serious change of meaning (semantic shift) and corruption; and theological assumptions and paradigms have been added to the Qur'anic words. Regarding the debates in the history of Islamic thought, especially theological debates,- and if our aim is to find out the first and actual meanings of the Qur'anic verses- ,studies should be intensified on the first period resources and their meanings have to be found out by diachronic semantic analysis. Knowledge sources belonging to different religions and cultures in the context of cultural codes of Quran's first collocutors and intertextual relationship should also be taken into account.

PDF

___

Âlûsî, Ebü'l-Fazl Şihâbüddîn Mahmûd, Rûhu'l-Meânî, Beyrut 2005.
Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib, el-İnsâf, nşr. Muhammed Zâhid el-Kevserî, Mısır/Kahire 2000.
Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes'ûd, Tefsîru'l-Beğavî (Meâli- mü't-Tenzîl), nşr. Hâlid Abdurrahmân el-Akk-Mervân Sevâr, Beyrut 1995.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu's-Sahîh, İstanbul 1981.
Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh, Beyrut 2008.
Demirli, Ekrem, "Yaratma" [Tasavvuf], DİA, İstanbul 2013.
Divlekçi, Celalettin, "Kur'an'da Eşanlamlılık (Teradüf) Olgusu", Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 7 (2000).
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş'as es-Sicistânî, es-Sünen, İstanbul 1981.
Ebû Hayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yûsuf, el-Bahru'l-Muhît, Beyrut 2005.
Ebû Hilâl el-Askerî, Hasen b. Abdillah, el-Furûku'l-Luğaviyye, nşr. Mu- hammed Bâsil Uyûn es-Suûd, Beyrut 2000.
Ebü'l-Bekâ el-Kefevî, Eyyûb b. Musâ, el-Külliyyât, nşr. Adnân Dervîş- Muhammed el-Mısrî, Beyrut 1993.
Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed, Tehzîbü'l-Luğa, nşr. Riyâz Zeki Kâsım, Beyrut 2001. Fahreddîn er-Râzî, Ebû Abdillah Muhammed, et-Tefsîru'l-Kebîr (Mefâtîhu'l-Ğayb), Beyrut 2004.
Fahreddîn er-Râzî, Ebû Abdillah Muhammed, Levâmiu'l-Beyyinât, Mısır 1323.
Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, el-Maksadü'l-Esnâ, nşr. Mahmûd Bîcû, Dımaşk 1999.
Hatîb, Abdüllatîf, Mu'cemü'l-Kırâât, Dımaşk 2002.
İbn Âdil, Ebû Hafs Ömer b. Ali, el-Lübâb fî Ulûmi'l-Kitâb, nşr. Adil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavviz, Beyrut 1998.
İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, Tefsîru't-Tahrîr ve't-Tenvîr, Tunus 1997.
İbn Ebî Zemenîn, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah, Tefsîru İbn Ebî Zemenîn, Beyrut 2003.
İbn Fâris, Ebü'l-Hüseyin Ahmed, Mu'cemü Mekâyîsi'l-Luğa, nşr. Abdüs- selâm Muhammed Hârûn, Beyrut 1979.
İbn Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed, el-Müsned, İstanbul 1982.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, Tefsîru Garîbi'l-Kur'ân, nşr. es-Seyyid Ahmed Sakr, Beyrut 1978.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd, es-Sünen, nşr. M. Fuad Abdülbâkî, İstanbul 1981.
İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem, Lisânü'l-Arab, Kahire 2003.
İbn Rüşd, Ebü'l-Velîd Muhammed b. Ahmed, el-Keşf an Menâhici'l-Edille,
İbn Rüşd, Ebü'l-Velîd Muhammed b. Ahmed, Faslu'l-Makâl, nşr. Muham- med Amâra, Kahire 1983.
İbnü'l-Cevzî, Ebü'l-Ferec Abdurrahmân b. Ali, Zâdü'l-Mesîr fî İlmi't-Tefsîr, Beyrut 1987.
İbnü'l-Esîr, Ebü's-Seâdât Mecdüddîn, en-Nihâye fî Ğarîbi'l-Hadîs, nşr. Abdülhamîd el-Hindâvî, Beyrut 2008.
Jeffery, Arthur, The Foreign Vocabulary of The Qur'ân, Baroda 1938.
Kara, Ömer, "Arap Dilbilimindeki 'Teradüf' Literatürünün 'Furûk' Paralelin- de Tespit ve Tahlili-el-Furûku'l-Luğaviyye'ye Giriş-" Ankara Üniversi- tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 45, sayı: 2 (2004).
Karadaş, Cağfer, "Teceddüd-i Emsâl", DİA, İstanbul 2011.
Kaya, Mahmut, "Gazzâlî Filozofları Tekfir Etmekte Haklı mıydı?" ", 900. Vefât Yılında İmâm Gâzzâlî: Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı, İstanbul 2012.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Câmi' li Ahkâmi'l-Kur'ân, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Birinci Baskı, Beyrut 1988.
Macdonald, D. B., "Allah", İA, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1993.
Mâtüridî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed, Kitâbü't-Tevhîd, nşr. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi, Ankara 2003.
Mâtüridî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed, Te'vîlâtü Ehli's-Sünne, nşr. Mecdî Bâsellûm, Beyrut 2005.
Mâverdî, Ebü'l-Hasen Ali b. Muhammed, en-Nüket ve'l-Uyûn, nşr. Seyyid Abdülmaksûd b. Abdirrahîm, Beyrut 2007.
Mukâtil b. Süleymân, Ebü'l-Hasen Mukâtil b. Süleymân el-Ezdî, Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, nşr. Abdullah Mahmûd Şehâte, Beyrut 2002.
Mustafavî, Hasan, et-Tahkîk fî Kelimâti'l-Kur'ân, Kahire 2009.
Müslim, Ebü'l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc, el-Câmiu's-Sahîh, nşr. M. Fuad Abdülbâkî, İstanbul 1981.
Özsoy, Ömer, Kur'an ve Tarihsellik Yazıları, Ankara 2004.
Râğıb el-İsfehânî, Ebü'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî Ğarîbi'l-Kur'ân, nşr. Muhammed Halefullah, Kahire 1970.
Şehristânî, Ebü'l-Feth Muhammed b. Abdülkerîm, Nihâyetü'l-İkdâm, nşr. Alfred Guillaume, Kahire 2009.
Şeyh Müfîd, Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed, Evâilü'l-Makâlât,
Taberî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr, Tefsîru't-Taberî (Câmiu'l-Beyân fî Te'vîli'l-Kur'ân Beyrut 1999.
Tabersî, Ebû Ali Emînüddîn el-Fazl b. el-Hasen, Mecmau'l-Beyân fî Tefsîri'l-Kur'ân, Beyrut 1997.
Topaloğlu, Bekir, "Hâlik", DİA, İstanbul 1997.
Topaloğlu, Bekir, "Bâri'", DİA, İstanbul 1992.
Topaloğlu, Bekir, "Mübdi'", DİA, İstanbul 2006.
Vâhidî, Ebü'l-Hasen Ali b. Ahmed, et-Tefsîru'l-Basît, nşr. Muhammed b. Salih b. Abdillah el-Fevzân ve diğerleri, Riyad 1430.
Zebîdî, Ebü'l-Feyz Muhammed Murtazâ, Tâcu'l-Arûs min Cevâhiri'l- Kâmûs, nşr. Mustafa Hicâzî, Küveyt 1989.
Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. Serî, Meâni'l-Kur'ân ve İ'râbuh, nşr. Abdül- celîl Abduh Şelebî, Beyrut 1988.
Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki't-Tenzîl, Beyrut 1977.
Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, Esâsü'l-Belâğâ, nşr. Muham- med Ahmed Kâsım, Beyrut 2009.