İş Tatmini ile Alt Boyutları Arasındaki İlişkiler ve Demografik Faktörlerin Bu Değişkenler Üzerindeki Etkisi: Görgül Bir Araştırma

Bu çalışmanın amacı; havacılık bakım merkezlerinde görevli çalışanların iş tatmini düzeylerini araştırmak, iş tatmini ile dokuz alt boyutu arasındaki ilişkileri incelemek ve demografik faktörlerin iş tatminine ve alt boyutlarına etkilerini analiz etmektir. Bu kapsamda, kamu ve özel kurum ve kuruluşların hava araçlarına bakım hizmeti sağlayan Ankara’daki havacılık bakım merkezlerinde çalışan iş görenlere anket uygulanmıştır. Araştırma sonucunda çalışanların; genel olarak işlerinden memnun oldukları, özellikle ücret, ödül ve arkadaşlarına ilişkin tatmin düzeylerinin ortalamanın üzerinde çıktığı görülmüştür. Diğer taraftan demografik değişkenlerden cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, toplam çalışma süresi ve unvan farklılıklarının çalışanların tatmin düzeyini önemli ölçüde etkilediği tespit edilmiştir. Özellikle cinsiyet durumuna göre kadın ve erkek çalışanların iş tatmininin alt boyutlarından “iletişim ve kariyer-yükselme” ile ilgili algılarının farklı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca çalışanların medeni durumuna (evli veya bekâr olmalarına) göre iş tatmininin alt boyutlarından “iletişim, sosyal haklar ve kariyer-yükselme” algılarının da farklılaştığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İş tatmini, kariyer-yükselme, sosyal haklar, demografik değişkenler

Relationships Between Job Satisfaction and its Sub dimensions and the Effect of Demographic Factors on These Variables: An Empirical Research

The aim of this study is to investigate job satisfaction levels of employees working in aviation maintenance centers, and to examine the relationship between job satisfaction and its nine sub-dimensions and to analyze the effects of demographic factors on these variables. In this context, a questionnaire was applied to those working in the aviation maintenance centers in Ankara. As a result of the research, it is determined that people working in these maintenance centers are satisfied with their jobs in general. It is found that the satisfaction levels of employees especially about wages, rewards and their friends are above the average. On the other hand, it is also determined that differences in demographic variables such as gender, marital status, education level, total working time (hours) and job title have significant impacts on employee satisfaction. In particular, it is ascertained that the perception of the male and female employees by gender is different in terms of communication and career-promotion which are sub-dimensions of job satisfaction. In addition, it is also understood that according to the marital status of employees (being married or single), their perceptions about some sub-dimensions of job satisfaction (which are communication, social rights and career-promotion) differ.

Keywords:

Job satisfaction, career-promotion, social rights, demographic variables,

PDF

___

Akıncı, Z. (2002), Turizm Sektöründe İşgören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama, Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 4. s.1-25.
Aksu, N. (2012). İş Tatmininin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Polis Bilimleri Dergisi. 14. (1):59-79.
Armstrong, M. (2006). A Handbook of Human Resource Management Practice, Tenth Edition, Kogan Page Publishers
Arslan, E.T., Demir, H. (2017). “İşe Angaje Olma ve İş Tatmini Arasındaki İlişki: Hekim ve Hemşireler Üzerine Nicel Bir Araştırma”. Yönetim ve Ekonomi. C.24 (2): 371-389.
Aşan, Ö., Erenler, E. (2008). İş Tatmini ve Yaşam Tatmini İlişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2): 203-216.
Aydemir P., Erdoğan E. (2013), İş Görenlerin Ücret Tatmini, İş Tatmini ve Performans Algısı, Kamu İş; Cilt:13,Sayı:2, s.127-153
Aziri, B. (2011). Job Satisfaction: A Literature Review. Management Research and Practice, 3 (4), 77-86.
Bakan, İ., Büyükbeşe, T. (2011). Örgütsel İletişim ve İş Tatmini Unsurları Arasındaki İlişkiler: Akademik Örgütler İçin Bir Alan Araştırması. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (7), 1-30.
Bal, H. (2001). Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Basımevi, Yayın No: 20, Isparta.
Bayram, N. (2004). Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi. Bursa, Ezgi Kitabevi.
Berry, L.M. (1997). Psychology at Work: An Introduction to Industrial and Organizational Psychology , Mc. Graw Hill Companies Inc. San Francisko.
Bilgiç, R. (1998). The Relationship Between Job Satisfaction And Personal Characteristics Of Turkish Workers. Journal of Psychology, 132 (5): 549-558.
Bowen, B. E. (1980). Job Satisfaction of Teacher Educators in Agriculture. Unpublished doctoral dissertation, The Ohio State University, Columbus.
Castillo, J. X., Cano J., (2004). Factors Explaining Job Satisfaction Among Faculty, Journal of Agricultural Education. Vol.45. Number 3: 65-74, DOI: 10.5032/jae.2004.03065
Chacko, T. I. (1983). Job and life satisfactions: A causal analysis of their relationships. Academy of Management Journal, Vol.26 (1): 163-169.
Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, Serkan Yayıncılık 8.Baskı, Sakarya.
Davis, G. (2004). Job Satisfaction Survey Among Employees in Small Business, Journal of Small Business and Enterprise Development, 11 (4): 495-503.
Davis, K. (1984), (Çev. Kemal Tosun ve diğerleri), İşletmede İnsan Davranışı- Örgütsel Davranış, İstanbul Üni. İşletme Fak. Yayınları, Yayın No:136, İstanbul.
Erbay, E., Aslan, E. (2017). Ankara Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne Bağlı Çocuk Evlerinde Çalışan Bakım Elemanları ve Çocuk Evi Sorumlularının İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2), s.535-556.
Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu, S. Z., Erat,S. (2004). Yönetim Tarzı ve Çalışma Koşulları Arkadaşlık Ortamı ve Takdir Edilme Duygusu ile İş Tatmini Arasındaki İlişkiler: Tekstil Sektöründe Bir Uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 1: 17- 26.
Erdoğan, İ. (1996), İşletme Yönetiminde Örgütsel Davranış. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, Yayın No: 266/158.
Ergeneli, A., Eryiğit, M. (2001). Öğretim Elemanlarının İş Tatmini: Ankara’da Devlet ve Özel Üniversite Karşılaştırması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (2), 159-178.
Eroğluer, K. (2011), Örgütsel İletişim ile İş Tatmini Unsurları Arasındaki İlişkiler: Kuramsal Bir İnceleme, Ege Akademik Bakış, 11 (1): 121-136.
Ertürk, E., Keçecioğlu, T. (2012), Çalışanların İş Doyumları ile Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler: Öğretmenler Üzerine Örnek Bir Uygulama, Ege Akademik Bakış, C. 12, S.1, s.39-52.
Gürbüz, S., Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz, (Gözden geçirilmiş ve Güncellenmiş 3. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.Herzberg, F., Mausner, B., Snyderman, B. B. (1959). The Motivation to Mork. New York: John Wiley & Sons.
Irani, T., Scherler, C. (2002), Job Satisfaction as an Outcome Measure of the Effectiveness of an Agricultural Communications Academıc Program, Journal of Agricultural Education, 43 (1): 12-23 DOI: 10.5032/jae.2002.01012
Kalaycı, Ş. (2009), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
Karaman, D. (2018). Demografik Özelliklerin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Uygulama. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 65-78.
Keleş, H.N. (2007), İş Tatmininin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisine İlişkin İlaç Üretim ve Dağıtım Firmalarında Yapılan Bir Araştırma, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7 (13): 243-263
Koç, M., Titiz, H. (2016). Kadın Yöneticilerde İş Tatmin Düzeylerinin Orta Yetişkinlik Dönemi Açısından İncelenmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, (15) : 331-364.
Locke, E. A. (1969), What is Job Satisfaction. Organizational Behavior and Human Performance, Vol:4: 309-336.
Locke, E.A. (1983) The Nature and Causes of Job Satisfaction. In: Dunnette, M.D., Ed., Handbook of Industrial Psychology, Rand-McNally College Publishing Company, Chicago, 1297-1349
Luthans, F., (1995). Organizational Behavior. McGraw-Hill, Inc., New York, USA
Mercer, D. (1997), Job Satisfaction and the Secondary Headteacher: The Creation of a Model of Job Satisfaction, School Leadership and Management. V. 17, N. 1: 57-68.
Muchinsky, P. M. (2006). Psychology Applied to Work: An Introduction to Industrial and Organizational Psychology. Cengage Learning.
Oshagbemi, T. (1997). The Influence of Rank on the Job Satisfaction in Higher Education. Education and Training, 39, 354-359 as cited in Schulze, S. (2006). Factors Influencing the Job Satisfaction of Academics in Higher Education. SAJHE, 20(2), 318-335.
Örücü, E., Esenkal, F. (2005). “Konaklama İletmelerinde İş Gören Tatminini Etkileyen Faktörler (Bandırma ve Erdek Örneği)”, Balıkesir Üniversitesi SBE Dergisi, Vol:8, No:14, s:141-166.
Özdevecioğlu, M. (2004). Algılanan Örgütsel Desteğin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri. Türkiye ve Ortadoğu Amme İdare Enstitüsü Dergisi, 37 (4): 97-115.
Padilla-Velez, D. (1993). Job satisfaction of Vocational Teachers in Puerto Rico. Unpublished doctoral dissertation, The Ohio State University, Columbus.
Pekdemir, İ., Özçelik, O., Karabulut, E., Arslantaş, C.C. (2006). Personel Güçlendirme, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma, Verimlilik Dergisi, 2006/4: 12-36.
Pınar, İ., Kamaşak, R., Bulutlar, F. (2008); İş Tatmini Oluşturan Boyutların Toplam Tatmin Üzerindeki Etkilerinin Doğrulayıcı Faktör Analizi ile İncelenmesi Üzerine Türk İşletmelerinde Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37 (2): 151-166.
Pierchy, N.F., (1998). “Barriers to Implementing Relationship Marketing: Analysing the Internal Market-Place”. Journal of Strategic Marketing, Vol.6: 209-228.
Poyraz, K., Kama, B., (2008). Algılanan İş Güvencesinin, İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.13 (2):143-164.
Sabuncuoğlu, Z., Tüz, M. (2005), Örgütsel Psikoloji, Alfa Aktüel Basım Yayın, Bursa, s.62.
Sabuncuoğlu, Z., Vergiliel, Tüz, M. (2016). Örgütsel Davranış, (6. Baskı), Bursa: Aktüel Yayıncılık
Schultz, D.P., Schultz, S.E. (2005) Psychology And İndustry Today: An Introduction to Industrial and Organizational Psychology , 9th Edition, New York, Macmillan Publishing.
Shahid, B. (2002).An Extension and Evaluation of Job Characteristics, Organizational Commitment and Job Satisfaction in an Expatriate, Quest Worker, Sales Setting. Journal of Personal Selling and Sales Management. V. 22: 1-11.
Soysal, A., Öke, P., Yağar, F., Tunç, M. (2017), “Örgütsel İletişin ve İş Tatmini Düzeylerinin İncelenmesi: Bir Özel Hastane Örneği”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.37: 243-253.
Spector, P. E. (1985). Measurement of human service staff satisfaction: Development of the Job Satisfaction Survey. American journal of community psychology, 13 (6), 693-713.
Spector, P.E. (1997). Job Satisfaction: Application, Assesment, Causes and Consequences. Thousand Oaks, C.A.:Sage Publications.
Tengilimoğlu, D. (2005). Hizmet işletmelerinde liderlik davranışları ile iş doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (24): 23-45.
Yelboğa, A. (2007). Bireysel Demografik Değişkenlerin İş Doyumu ile İlişkisinin Finans Sektöründe İncelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2): 1-18.
Yelboğa, A. (2009). Validity and Reliability of the Turkish Version of The Job Satisfaction Survey (JSS). World Applied Sciences Journal, 6 (8):1066-1072.
Yelboğa, A. (2012). Örgütsel Adalet ile İş Doyumu İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma (The Relationship Between Organizational Justice and Job Satisfaction: An Empirical Study). Ege Akademik Bakış (Ege Academic Review), 12 (2): 171-182.
Yıldız, N., Yolsal, N., Ay, P., Kıyan, A. (2003). İstanbul Tıp Fakültesi’nde Çalışan Hekimlerde İş Doyumu. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, 66 (1), 34-41.