Esma PAYDAŞ, Reşit DEMİR, M. Şeref ŞELLİ

Atriplex spp. Çalı bitkilerinin hayvan beslemede kullanım olanakları

Özet Atriplex çalı bitkileri chenopodiaceae familyasından olup, tek yıllık, iki yıllık veya çok yıllık otsu-çalımsı, dik veya yarı dik büyüme şekline sahip kuraklığa ve tuzluluğa dayanıklı bitkilerdir. Gen merkezi Avustralya kıtasıdır. Atriplexlerin 400’den fazla türü tanımlanmıştır. Dünyanın hemen hemen her yerinde Atriplex türlerine rastlanmaktadır. Hayvancılıkta özellikle A. Nummularia, A. Canescens ve A. halimus en yaygın olarak kullanılan türlerdir. Bu türlerden A. Nummularia, ve A. halimus Akdeniz ülkelerinde kaba yem amacıyla kullanılmaktadırlar. A. Canescens ise daha çok soğuk iklimlere adapte olmaktadır. Atriplex türleri halofit bitkiler grubuna girmektedir. Tuzlu topraklarda yaşamaya uyum sağlamış cins 200-500 mm aralığındaki NaCI konsantrasyonlarında yaşamlarını sürdürebilmektedir. Atriplexlerin bazı yerlerde kültürleri yapılmakta yaygın olarak meralarda otlatma amacıyla ve tuzlu toprakların plantasyonu için kullanılmaktadır. Atriplex türleri mineral içerikleri bakımından oldukça zengin, yüksek miktarda ham protein (%15.3-21.3) ve kül (%23.11-28.03) içeriğine sahiptirler. Bitkinin yem olarak tüketilen kısımları (taze sürgünler, yaprak ve saplar) Ca, P, Na, Mg, Cu, ve Fe açısından oldukça zengindir. Atriplexle beslenen hayvanların etlerinde güçlü bir antioksidan olan ve etlerin raf ömrünü uzatıp görünüşlerine parlaklık veren E vitamini oranı iki katına çıkmaktadır. Türkiye’nin kurak ve yarı kurak alanlarda hayvancılıktaki mevcut yem açığının giderilmesinde tüm yıl yeşilliğini kaybetmeyen Atriplex’ler kullanılabilir. Bu çalışma Atriplex çalılarının hayvan beslemede kullanım olanaklarının araştırıldığı çalışmaların değerlendirmesini kapsamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

kaba yem, hayvan besleme, çalı

PDF

___

Askar R., Nassar M., S., Badawy H., S., Eid E., Y., Guada J., A., Farid M., F., A., (2016) “Recovered energy and efficiency of digestion in sheep and goats fed Atriplex nummularia compared to alfalfa hay” Livestock Science Volume 194, December 2016, Pages 1–6
Aygün C., Hanoğlu H. (2014) “Bazı çalı ve çalımsı bitkilerin otlatma potansiyeli” Küçükbaş Hayvancılık Kongresi 16-18 Ekim 2014 – 352.
Guerrero-Cervantesac M., Ramírez R. G., Gonzalez-Rodríguez H., Cerrillo-Sotoc A. & Juarez-Reyes A. (2012), “Mineral content in range forages from north Mexico” Journal of Applied Animal Research Volume 40, Issue 2, 2012 pages 102-107.
Hanoğlu H., Aygün C. (2014) “Bazı çalı formlu bitkilerin küçükbaş hayvan beslemede kullanım olanakları” Küçükbaş Hayvancılık Kongresi 16-18 Ekim 2014 - 176