Yusuf KARATAŞ, Burcu DİNLER, Tayfur ERDOĞDU, Peyman ERTUĞ, Gülşah SEYDAOĞLU

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi’ne Başvuran Hasta ve Hasta Yakınlarının İlaç Kullanım Alışkanlıklarının Belirlenmesi

Amaç: Akılcı olmayan ilaç kullanımı, tüm ülkelerin önemli sağlık sorunlarındandır. Ülkemizde de akılcı olmayan ilaç tüketimi alışkanlıkları ciddi bir sorun olup ilaç harcamalarının genel sağlık harcamaları içerisindeki payını artırmaktadır. Çalışmamızın amacı, Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi’ne başvuran hasta ve hasta yakınlarının ilaç kullanım alışkanlıklarının değerlendirilmesidir. Gereç ve Yöntem: Ç.Ü. Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi polikliniklerine başvuran 209 hasta ve hasta yakınına yüz yüze anket yöntemi ile “Akılcı İlaç Kullanım Anketi” uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan 209 kişinin 124’ü (% 58,4) kadındır. Kadınların yaş ortalaması 41,39±13,76, erkeklerin yaş ortalaması 44,67±13,55’dir. Çalışmaya katılanların % 34,4’ü ilkokul, % 18,7’si ortaokul, % 26,3’ü lise ve % 20,6’sı üniversite mezunudur ve % 11,0’inin sosyal güvencesi yoktur. Katılanların % 5,7’si akut bir hastalığa, % 54,6’sı kronik bir hastalığa sahipken % 39,7’sinin ise önemli bir sağlık sorunu yoktur. Katılımcıların % 53,1’i doktora danışmadan asla ilaç kullanmadıklarını belirtirken, % 11,0’ı çok nadiren, % 30,6’sı nadiren ve % 5,3’ü sıklıkla doktora danışmadan ilaç kullandıklarını belirtmişlerdir. Katılımcıların % 14,8’i akraba, arkadaş, komşu tavsiyesiyle ilaç kullandıklarını belirtmişler, % 17,2’si akraba, arkadaş, komşularına ilaç tavsiye ettiklerini belirtmişlerdir. Katılımcıların % 16,7’si sıklıkla, % 77,6’sı bazen grip-soğuk algınlığı durumlarında doktora sormadan antibiyotik kullandıklarını söylemişlerdir. Katılımcıların % 40,2’si bitkisel tedaviye başvurmadıklarını bildirirken, % 2,4’ü kanser, % 2,4’ü mide hastalıkları ve % 55,0’ı soğuk algınlığı-grip gibi durumlarda bitkisel tedaviye başvurduklarını bildirmişlerdir. Evde bulunsun düşüncesi ile antibiyotik yazdıranların oranı % 1,0, soğuk algınlığı ilaçları yazdıranların oranı % 7,2, ağrı kesici yazdıranların oranı % 23,4’tür. Sonuç: Balcalı Hastanesi’ne gelen insanların akılcı ilaç kullanım bilgisinin görece yeterli olduğu, bu durumun cinsiyete, eğitim düzeyine ve sosyal güvence düzeyine göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Üniversite hastanesi, Akılcı ilaç kullanımı, Anket

Evaluation of Drug Use Attitudes of Patient and Its Relatives Attending to Çukurova University Medical Faculty Balcalı Hospital

Objective: Irrational drug usage is one of the important public health problems in all countries. Also in our country irrational drug usage patterns is a serious problem and it increases the drug’s share of public health care costs. The aim of our study was evaluate the drug use patterns of patients and relatives of patients in Çukurova University Medical Faculty Balcalı Hospital. Material and Methods: Face-to-face interviews (using a questionnaire about Rational Drug Use Survey) with 209 patients and patients relatives, admitted to Çukurova University Medical Faculty Balcalı Hospital clinics. Results: 209 people participated in this study and 58 % (124) of these are women. The mean age of women was 41,39±13,76 and the mean age of the man was 44,67±13,55. If we decompose the participants to their educational attainment; primary school (34,4 %), secondary school (18,7 %), high school (26,3 %) and university (20,6 %). 11,0 % of the participants have no social security. 5,7 % of the participants have acute disease, 54,5 % of them have chronic disease and 39,7 % of them have no medical problems. 53,1 % of the participants said that they do not use drugs without consulting a medical doctor, 11,0 % of the participants said that they sometimes use drugs, 30,6 % of the participants said that they rarely use drugs and 5,3 % of the participants said that they often use drugs without consulting a medical doctor. 14,8 % of the participants said that they use drugs with advise of their relatives, friends and neighbors, 17,2 % of the participants said that they advise the drugs to their relatives, friends and neighbors when they were sick. 16,7 % of the participants said that they often use antibiotics and 77,5 % of the participants said that they sometimes use antibiotics without consulting a doctor when they had common cold or flu. 40,2 % of the participants said that they do not use herbal medicine in treatment. Patients with canser 2,4 %, patients with gastric 2,4 %, patients with common cold 55 % said that they use herbal medicine in treatment. The rate of the people, who buy drugs before they become sick, is 1,0 % for antibiotics, 7,2 % for flu drugs, 23,4 % for painkiller drugs. Conclusion: Information of rational drug usage pattern is sufficient for the patients who visit Balcalı Hospital and this condition is related to their gender, educational level and social security level.

Keywords:

University hospital, Rational drug usage, Survey,

PDF

___

1. Kayaalp O. Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 12. baskı, Ankara: Pelikan Yayıncılık Ltd. Şti.2009; 3S.
2. Le Grand A., Hogerzeil H.V., Haajier-Ruscamp FM. Intervention research in rational use of drugs: a review. Health Policy and Planning. 1999;14:89-102.
3. Promoting rational drug use. Trainer’s guide. Accra, Ghana, 1998; 15-27 Kasım
4. Almarsdottir AB, Traulsen JM. Rational use of medicines- an important issue in pharmaceutical policy. Pharm World Sci, 2005; 27: 76-80
5. Akılcı İlaç Kullanımının Alfabesi T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü. 2001
6. Özçelikay G., Akılcı İlaç Kullanım Üzerine Bir Pilot Çalışma, J. Fac. Pharm, Ankara, 2001; 30:9-18.
7. Pınar N.,Adana İlindeki İnsanların İlaç Kullanım Alışkanlıkları, Uzmanlık Tezi, Tez Danışmanı;Prof. Dr. Yusuf Karataş Adana- 2010.
8. Akıcı A., İlaç Güvenliliği İzlemi Hakkında Genel Bilgiler, İKU, 2006; 14:8-10.
9. Chareonkul C., Khun V.L., Boonshuyar C., Rational drug use in Cambodia: study of three pilot health centers in Kampong Thom Province, Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, 2002; 33:418-24.
10. Bodur S, Güler S, Demireli O, Doğan N. Konya’daki evlerde fazla ilaçlar üzerine bir çalışma. İlaç ve Tedavi Dergisi, 1996; 9: 619-22.
11. Canbolat F. Birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuran hastalarda ilaç kullanım alışkanlıklarının ve reçete maliyetlerinin değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya, 2007.
12. Austvoll-Dahlgren A, Aaserud M, Vist G, Ramsay C, Oxman AD, Sturm H, Kösters JP, Vernby A Pharmaceutical policies: effects of cap and copayment on rational drug use. Cochrane Database Syst Rev. 2008; 1:CD007017.
13. Patel V., Vaidya R., Naik D., Borker P., Irrational drug use in India: A prescription survey from Goa. J Postgrad Med. 2005; 51: 9-12.
14. Almarsdottir A.B., Traulsen J.M., Rational use of medicines – an important issue in pharmaceutical policy, Pharm World Sci. 2005; 27:76–80.
15. Özkan S.,Özbay O.D, Aksakal F.N.,İlhan M.N., Aycan S., Bir Üniversite Hastanesine Başvuran Hastaların Hasta Olduklarındaki Tutumları Ve İlaç Kullanım Alışkanlıkları,TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2005; 4:223-37.
16. Baybek H, Bulut D, Çakır A. Muğla Üniversitesi idari personelinin ilaç kullanma alışkanlıklarının belirlenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi; 2005; 15: 53-67.
17. Njah M, Ben Abdelaziz A, Naceur C, Yazid B, Nouira A, Ajmi T., Attitudes and practices in the Sahelian Tunisian population regarding drug usage. Tunis Med. 2002; 80: 249-54.
18. Woroń J, Porebski G, Kostka-Trabka E, Goszcz A., Irrational use of drugs as a source of drug - induced diseases. Med Wieku Rozwoj. 2007; 11:87-91.