Fatih ŞEN, Süleyman BİLGİN, Elmas Özeker, Nihal Acarsoy Bilgin

Bazı Ceviz Çeşitlerinin Menemen Ekolojisinde Morfolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Ülkemiz uzun yıllar boyunca tohumla yapılan ceviz yetiştiriciliği nedeniyle zengin bir popülasyonuna sahiptir. Ancak ekolojilere uygun çeşit seçiminin yapılmaması ve standart çeşitlerle kurulu kapama bahçelerin bulunmaması, ürün kalitesi ve miktarını etkilemekte ve ihracat şansı azaltmaktadır. Çeşit özelliklerin ortaya çıkmasında, genetik yapı ve çevre koşullarının etkili olması dolayısıyla adaptasyon çalışmalarının yapılması büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan, 4 yerli (Şen 1, Şen 2, Şebin, Bilecik) ve 5 yabancı (Chandler, Fernor, Fernette, Pedro, Midland) ceviz çeşitlerinin, Menemen ekolojik koşullarında performanslarının belirlenmesi amacıyla yürütülen bu çalışmada; morfolojik, pomolojik ve kimyasal özellikler ile verimlilik durumları incelenmiştir. Buna göre, ağaç boyu, gövde çapı ve taç izdüşümleri bakımından en yüksek değer Şen 1, Şebin ve Midland çeşitlerinde, meyve eni (31.46 mm) ve boyu (36.63 mm) bakımından ise Kaman 1 çeşidinde elde edilmiştir. Meyve ağırlığı kabul edilebilir sınırlarda bulunmuş, iç randımanı %34 – 47 arasında değişim gösterirmiş, yan dal verimliliği ve antraknoz zararı bakımından da farklılık görülmüştür. Ayrıca, yağ asitleri kompozisyonları açısından linoleik asit ilk sırada yer almıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ceviz, adaptasyon, ağaç özellikleri

PDF

___

Abdiş, A.,2010. Kastamonu İli, Taşköprü, Tosya ve Daday ilçelerinde yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi), Ordu Üniversitesi Fen Bil. Ens.Ordu.
Akça, Y.,2003. Türkiye ceviz yetiştiriciliğine genel bakış, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tokat.
Akça, Y., Kara, H., Yazıcıgil, Z., Öztekin, Y., Özgen, M., Sütyemez, M., Kalyoncu, L., 2006. Fatty acid and dietary fibre content of walnut (Juglans regia L.) varieties grown in Turkey, Asian Journal of Chemistry, 18(2): 1361-1365pp.
Anonymous, 2000. Determination of fatty acid composition in olive oils: methylation methods (Paragraph 5 in 2.301 IUPAC Method “For Preparation of the Fatty Acids Methyl Esters” or Paragraph 4 in Commission Regulation CEE/72/77) International Olive Oil Council Analytical Methods.
Anonim, 2018. www.fao.org (February, 2018).
Arda, E.,2006. İç Ege Bölgesindeki ceviz (Juglans regia L.) populasyonunun seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar, Ege Üniversitesi Fen Bil. Ens. İzmir.
Aslansoy, B.,2012. Sultandağı (Afyon) yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar, Yüksek Lisans, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Asma, B.M.,2012. Pomological and phenological characterization of promising walnut (Juglans regia L.) genotypes from Malatya, Turkey, Acta Sci. Pol.,Hortorum Cultus 11(4), 169-178pp.
Aşkın, M.A., Gün, A.,1995. Çameli ve Bozkurt cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt:1 Adana, 461-463s.
Atefi, J.,2001. Comparison of some promising Iranian walnut clones and foreign varieties, Acta Hort. (ISHS), 544:51-59pp.
Başak, İ.,2001. Van merkez ilçe cevizlerinin seleksiyon yolu ile ıslahı ve yan dallarda verimlilik ile soğuklara karşı dayanım üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Bayazit, S.,2011. Bazı ceviz (Juglans regia L.) genotiplerinin Yayladağı (Hatay) koşullarındaki fenolojik özellikleri ve yan dal verimliliği, Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 42 (2): 95-102s.
Beyhan, Ö.,1993. Darende cevizlerinin seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar, Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Bilgen, Y.,2012. Kemah cevizlerinin (J. Regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Bostan, T.,2012. Bitlis ilinde ceviz yetiştiriciliğinin ekonomisi, karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları üzerine bir araştırma. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim dalı.
Boz, Y., Öztürk, A., Utku, Ö., Bıyıklı, M., Orman, E., 2017. Yalova Lokasyonu’nda Yetiştirilen Yerli Ve Yabancı Ceviz Çeşitlerinin Bazı Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi. Bahçe 46 (Özel Sayı 2): 149– 152.
Çelebioğlu, G.,1985. Ceviz yetiştiriciliği, Bursa Teknik Ziraat Müdürlüğü Yayınları, Yay. No:1, Bursa.
Doğan, A., Oğuz, İ.I., Gün, A. ve Aşkın, M.A., 2005. Bayındır (İzmir) yöresinde selekte edilen bazı ümitvar ceviz (Juglans regiaL.) Genotiplerinde meyve özeliklerinin belirlenmesi. II. Ulusal Ceviz Sempozyumu Özel Sayısı, Yalova,117-121s.
Ertürk, Ü. Mert, C. Utku, Ö. Kaya O. 2017. Bursa Koşullarında Yetiştirilen Yerli Ve Yabancı Ceviz Çeşitlerinin Meyve Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Bahçe 46 (Özel Sayı 2): 47–52.
Germain, E.,1990. Walnut production and industry in Europe, The Middle East and North Africa. I.N.R.A. C.R. Bordeaux Station de RecherchesFruiteres. Publication No:822.
Gülsoy, E., Kaya, T., Pehluvan, M., Şimşek, M., 2016. Iğdır ilinden seçilen ceviz (Juglans regia L.) genotiplerinin bazı pomolojik ve kimyasal özellikleri. Anadolu Tarım Bilim. Derg./Anadolu J Agr Sci 31 309-314.
Kalan, C.,2011. Bingöl yöresinde doğal olarak yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Van, 113s.
Kazankaya, A., Şahinbaş, T., Yılmaz, M., Tekintaş, F.E., 2003. Çatak yöresi cevizlerinin meyve özellikleri, Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Antalya, 144-146s.
Muradoğlu, F., Balta, F., 2007. Hakkari yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 294-298s.
Oğuz., H.İ., Gökdoğan, O., Baran, M.F., 2016. İç Anadolu Bölgesinin bazı illerinde ceviz yetiştiriciliğinin sorunları ve çözüm yolları. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 3(2): 105–113.
Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E., İsfendiyaroğlu, M., 2014. Ilıman İklim Meyve Türleri, Sert Kabuklu Meyveler Cilt III, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:566.
Paris, K.,2013. Kayseri ilinde ceviz (Juglans Regia L.) seleksiyonu, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Pezikoğlu, F., Öztürk, M., Tosun, İ., Yaşar, A., 2012. Seçilmiş bazı illerde kapama ceviz bahçelerinin üretim ve pazarlama yapısı, Bahçe 41 (2): 23– 35s.
Serr, E.F.,1962. Selecting suitable walnut varieties, California agricultural experiment station, leaf 144, Davis, California.
Şen, S.M.,1980. Kuzeydoğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar, Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü (Doktora Tezi), Erzurum.
Şen, S.M.,1986. Ceviz yetiştiriciliği, Eser Matbaası, Samsun. Şen, S.M., 2011. Ceviz Yetiştiriciliği, Besin Değeri, Folklorü, ÜÇM Yayıncılık, Ankara, 220.
Şen, S.M., 2017. Cevizin Besin Değeri ve Sağlıklı Beslenmedeki Önemi. Bahçe 46 (Özel Sayı 2): 1–9.
Şimsek, M.,2016. Chemical, mineral, and fatty acid compositions of various types of walnut (Juglans regia L.) in Turkey. Bulgarian Chemical Communications, 48(1):66 – 70.
Tosun, İ., Akçay, M.E.,2005. yerli ve yabancı ceviz çeşitlerinin Yalova ekolojisindeki fenolojik ve pomolojik özellikleri, Bahçe Ceviz, 34 (1): 35- 40s.
Türemiş, N., Burğut, A., Kafkas, S., Köymen, M.T., 2017. Bazı Ceviz Çeşitlerinin Adana Koşullarına Adaptasyonu. Bahçe 46 (Özel Sayı 2): 41–46.
Ünal, B.,2011. Niksar ekolojik koşullarında bazı yerli ve yabancı ceviz çeşitlerinin adaptasyon yeteneklerinin belirlenmesi, G.O.P Fen Bil. Enst. (Yüksek Lisans Tezi) Tokat.
Yarılgaç, T., İslam, A.,2007. Şemdinli ve Yüksekova cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 561-565s
Yıldırım, F.A., Koyuncu, M.A., Koyuncu, F., Yıldırım, A.N., Çağatay, Ö., 2005. Yalvaç yöresi (Isparta) ceviz tiplerinin seleksiyon yolu ile ıslahı, Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, II. Ulusal Ceviz Sempozyumu Özel Sayısı, ISBN:1300-8943, Yalova, 63-72s.
Yılmaz, S,.2007. Geç yapraklanan ve yan dallarda yüksek oranda meyve veren yeni ceviz tiplerinin (J. regia L.) seleksiyon ıslahı, Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Yücer, M.M., 2013. Ceviz, Hasat Yayıncılık, 92s.