The Greek Coins of Black Sea Region at Burdur Archaeological Museum

Burdur Arkeoloji Müzesi sikke koleksiyonu 81 adet Pontos Bölgesi sikkesi içermektedir. Bu sikkelerin satın alınma yoluyla müze koleksiyonuna dahil edilmesi dolayısıyla sikkelerin buluntu yerleri hakkında herhangi bir bilgiye, ne yazık ki, sahip değiliz. Katalogda şu kentler sikkeleriyle temsil edilmektedir: Khersonnesos: Pantikopaion (1), Thrakia: Byzantion (1), Byzantion-Kalkhedon (1); Pontos: Amaseia (2), Amisos (61), Kabeira (1), Khabakta (1), Komana (1); Paphlagonia: Amastris (4) ve Sinope (6). Ayrıca, iki adet de darphanesi belli olmayan Bosporos veya Pontos bölgesi sikkesi bulunmaktadır. İncelenen sikkelerin dördü hariç (Kat. No. 1-3, 70) tümü VI. Mithradates Eupator’un egemenliği zamanında (M.Ö. 120-63) Pontos ve Paphlagonia kentleri tarafından darp edilen sikkeleridir. Bu sikkelerin 17 adedi (Env. No. 11711-11719 ve 11721-11728), kondisyonlarının aynı olması ve müzeye geliş tarihi ile satın alınan kişinin aynı olması nedeniyle muhtemel bir definenin parçaları gibi görünmektedir. Ancak bunlar define veya bir definenin parçası olarak değil, katalog içinde değerlendirilmiştir. Pantikapeion, Byzantion, Byzantion-Kalkhedon ve Amastris kentlerine ait olan dört sikke (Kat. No. 1-3, 70) M.Ö. 5. ve 4. yüzyıllar arasına tarihlenirken, tanımlanamayan ve oldukça nadir olan iki sikke ise M.Ö. 2.-1. yüzyıllar arasına tarihlenmektedir. Koleksiyonda VI. Mithradates Eupator dönemine tarihlenen 75 adet sikke bulunmaktadır ve bunlar şu kentler ile temsil edilmektedir: Amaseia (2), Amisos (61), Kabeira (1), Khabakta (1), Komana (1), Amastris (3) ve Sinope (6). Tüm bu kentler arasında Amisos kenti sikkeleri büyük çoğunluğu oluştururken, bu kenti Sinope ve Amastris kentleri izlemektedir. Daha önce yapılan araştırmalar da aynı sonucu göstermektedir. Bu da açıkça göstermektedir ki, VI. Mithradates Eupator döneminde Pontos ve Paphlagonia kentleri arasında en yoğun darbı Amisos kenti yapmıştır. Katalogdaki VI. Mithradates Eupator dönemi sikkeleri üç farklı birimde darp edilmişlerdir: Obol (Genç erkek başı-Sadak, Zeus başı-Şimşek demeti üzerinde kartal, Athena başı-Perseus), dikhalkos (Kanatlı başlıklı genç başı-İki pileus arasında cornucopia, Eros başı-Sadak, Dionysos başı-Thyrsos) ve tetrakhalkos (Ares başı-Kını içinde kılıç, Aegis-Nike, Dionysos başı-Thyrsos, Mithradates başı-Cista mystica, Perseus başı-Pegasos, Zeus başı-Şimşek demeti üzerinde kartal). Tetrakhalkos birimi diğer birimler arasında %70’lik bir oranla en fazla görülen birimdir. Bu birimi %13’lük oran ile dikhalkos ve %11’lik bir oran ile obol birimleri izlemektedir. Katalog no. 26’daki Ares-kın içinde kılıç tipli sikkenin arka yüzünde, sağ üst kısmının silik olması nedeniyle burada yer alması muhtemel, ‘IB’ harfleri ya da bir monogram görülememektedir. Aynı sikkenin arka yüzünün sol alt kısmında yer alan monogramın (mon. 8) sadece bir kısmı görünmektedir. Bununla birlikte, sikkenin sağ alt kısmında yer alan monogram (mon. 7) ve referanslarda verilen örnekler göz önüne alındığında bu nonogramın, Malloy, 32e ve Kabadüz, sayfa 59-60’daki 76-85 numaralı sikkelerdeki gibi olması muhtemeldir. Katalog no. 40’daki Aegis-Nike tipli Amisos sikkesinin arka yüzünde sağda yer alan monogramın (mon. 11) çok az bir kısmı görülebilmesine rağmen, sikke tipi ve soldaki monogram göz önüne alındığında bu monogram, Sivas, sayfa 45-6’daki no. 311-325’dekiler gibi olmalıdır. Aynı tipi taşıyan bir başka Amisos sikkesinin (no. 42) arka yüzünde soldaki monogram da (mon. 9), yalnızca sağ yarısı yani “E” hafi görüldüğü halde Sivas, sayfa 51-3’deki no. 457-96’dakiler gibi olmalıdır. Zeus başı-Yıldırım demeti üstünde kartal tipli başka bir Amisos sikkesinde (no. 62), arka yüzde yer alan monogramın (mon. 18) ancak yarısı okunabilmesine rağmen, bu monogramın Kabadüz, sayfa 63 no 140’daki monogram gibi olmalıdır. Katalog no. 77’de Athena başı-Perseus tipli Sinope sikkesinin arka yüzünde yer alan monogram (mon. 9), referanslarda belirtilen örneklerin aksine sağda bulunması bakımından dikkat çekicidir.
Anahtar Kelimeler:

Karadeniz Bölgesi

___

BMC 1877 R. Stuart Poole, Catalogue of the Greek Coins. The Tauric Chersonese, Sarmatia, Dacia, Moesia, Thra ce, & c., London.

Karadüz 1994 M.T. Göktürk – S.S. Cebesoy, “Kabadüz Definesi”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1993 Yıllığı: 54-82.

Lindgren 1985 Lindgren H. C. -F.L. Kovacs, 1985 Ancient Bronze Coins of Asia Minor and the Levant from the Lindgren Collection, California.

Malloy 1970 Malloy A.G., 1970 The Coinage of Amisus, New York.

Samsun 1997 Travaglini, A., 1997 “Samsun (Amisos) 1989”, Museo di Ðzmir I. Ripostigli di Monete Greche, Milano: 149-163 (Pl. LI-LXVIII).

Schönert-Geiss 1970 Schönert-Geiss, E. 1970 Die Münzprägung von Byzantion Teil I: Autonome Zeit, Berlin.

Sivas 1999 O. Tekin, The Sivas Hoard. Bronze Coins of Pontos and Paphlagonia from the Reign of Mithradates VI, İstanbul.

SNG BM Black Sea 1993 Sylloge Nummorum Graecorum. Vol. IX. The British Museum. Part 1: The Black Sea, London.

SNG Copenhagen 1944 Sylloge Nummorum Graecorum. The Royal Collection of Coins and Medals. Danish National Museum. Bosporus-Bithynia, Copenhagen.

SNG Cop. Thrace 1942 Sylloge Nummorum Graecorum. The Royal Collection of Coins and Medals. Danish National Museum. Thrace, Part 1: The Tauric Chersonese-Thrace: Mesembria, Copenhagen.

SNG München 1985 Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland.Staatliche Münzsammlung München, Heft 7, Berlin.

SNG Tübingen 1985 Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland. Münzsammlung der Universität Tübingen. 3. Heft. Akarnanien-Bithynien, Berlin.

SNG v.Aulock 1957 Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland.Sammlung H. von Aulock. Pontus-Paphlagonien- Bithynien, Berlin.

SNG v. Aulock,Nachtrage 1967 Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland.Sammlung H. von Aulock. Nachträge I. Pontus-Paphlagonien-Bithynien, Berlin.