Kult und Prunk im Herzen Hattis-Beobachtungen an Frühbronzezeitlichem Zeremonialgeraet aus der Nekropole von Kalınkaya/Toptaştepe, Provinz Çorum

Bu yazının amacı, Kalınkaya Erken Tunç Çağı nekropolisinden ele geçen iki küçük boğa heykeli ve bir soyut törensel standartı tartışmaktır. Çorum bölgesinde yer alan, Alacahöyük’ün hemen yakınında bulunan mezarlık, yanındaki yerleşmesiyle beraber; kaçak kazıları engellemek amacıyla, 1971 ve 1973’te iki kısa kazı sezonuyla kısmen kazılmıştır. Hayvan şeklindeki heykellerin kalitesi tamamen farklıdır: biri çok kaba yapılmıştır ve iyi tamamlanmamıştır, fakat daha ustaca yapılmış olan diğerinin gözlerinde arsenik ya da gümüş kaplama olduğuna dair deliller vardır, bu da daha usta bir metal işçiliğine sahip olduğunu gösterir. Soyut “güneş standardı” iki değişik grup özelliklerini içerir: Alacahöyük’ten kısa H şeklinde fiş ve kafes motifliler ve iddialara göre “Horoztepe” ya da “Nallıhan”dan gelen kısa tutacaklı birkaç sistra. Böyle törensel malzemelerin büyük bir kısmı yalnızca müzelerden ya da sanat piyasasından bilindiği ve bu yüzden de hiçbir arkeolojik konteksti olmadığı için, Kalınkaya buluntuları M.Ö. 3. bin yılın sonları böyle “Hatti” parçalarına güvenilir bir buluntu noktası daha katmamızı sağlar.

PDF

___

Akurgal, E.1989 “Are the Ritual Standards of Alacahöyük Royal Symbols of the Hattian or the Hittite Kings?”, K. Emre – M. Mellink – B. Hrouda – N. Özgüç (Hrsg.), Anatolia and the Ancient Near East. Studies in Honour of Tahsin Özgüç, Ankara: 1-2.

Amiran, R.1983 “The Kinneret Gold Plaque, the Alaca Gold Brooches and the Date of the Alaca Royal Tombs again”, R. M. Boehmer – H. Hauptmann (Hrsg.), Beiträge zur Altertumskunde Kleinasiens. Festschrift für Kurt Bittel, Mainz: 47-49.

Arık, R. O.1937 Alaca Höyük Hafriyatı. 1935 deki çalışmalara ve keşiflere ait ilk rapor, Ankara.

Baltacıoğlu, H.2006 “Güneş Kursları, Alaca Höyük ve Arinna”, A. Erkanal-Öktü et al. (Hrsg.), Hayat Erkanal’a Armağan. Kültürlerin Yansıması. Studies in Honour of Hayat Erkanal. Cultural Reflections, Istanbul: 129-137.

Bertram, J.-K.2005 “Probleme der ostanatolischen/ südkaukasischen Bronzezeit: ca. 2500-1600 v.u.Z.”, TÜBA-AR 8: 61-84.

Bilgi, Ö.2003 “Hitit Öncesi Anadolusu’nun Etnik Yapısı”, Colloquium Anatolicum 2: 51-67.

Börker-Klähn, J. – U. Krafzik1986 “Zur Bedeutung der Aufsätze aus Alaca Höyük”, Die Welt des Orients 17: 47-60.

Chernykh, E. N.1992 Ancient Metallurgy in the USSR. The Early Metal Age, Cambridge.

De Jesus, P.1980 The Development of Prehistoric Mining and Metallurgy in Anatolia. BAR Int. Series 74, Oxford.

Eaton, E. R. – H. McKerrell1976 “Near Eastern Alloying and Some Textual Evidence for the Early Use of Arsenical Copper”, World Archaeology 8: 169-191.

Efe, T.1988 Demircihöyük III,2. Die Keramik 2, Mainz.

Kellner, H.-J.1996 “Frühbronzezeitliche ‘Standarten’”, Anadolu Araştırmaları 14: 279-287.

Korfmann, M.1986 “Die ‘grosse Göttin’ in Alaca Höyük“, IX. Türk Tarih Kongresi Ankara: 21-25 Eylül 1981: 153-163.

Koşay, H. Z.1938 Alaca Höyük Hafriyatı. 1936 daki çalışmalara ve keşiflere ait ilk rapor, Ankara.

Koşay, H. Z.1951 Türk Tarih kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Kazısı. 1937-1939 daki çalışmalara ve Keşiflere ait ilk Rapor, Ankara.

Mansfeld, G.2001 “Die ‘Königsgräber’ von Alaca Höyük und ihre Beziehungen nach Kaukasien”, Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan 33: 19-61.

Maxwell-Hyslop, K. R.1971 Western Asiatic Jewellery c. 3000-612 BC, London.

Mellink, M. J.1956 “The Royal Tombs at Alaca Hüyük and the Aegean World”, S. S. Weinberg (Hrsg.), The Aegean and the Near East. Studies presented to Hetty Goldman on the occasion of her seventy-fifth birthday, New York: 39-58.

Muscarella, O. W. (Hrsg.)1974 Ancient Art. The Norbert Schimmel Collection, Mainz.

Muscarella, O. W.1988 Bronze and Iron. Ancient Near Eastern Artefacts in the Metropolitan Museum of Art, New York.

Müller-Karpe, H.1974 Handbuch der Vorgeschichte. Dritter Band Kupferzeit, München.

Müller-Karpe, M.1995 “Zu den Erdgräbern 18, 20 und 21 von Assur. Ein Beitrag zur Kenntnis mesopotamischer Metallgefäße und –waffen von der Wende des 3. zum 2. Jahrtausend v. Chr.”, Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz 42: 257-352.

Orthmann, W.1963 Die Keramik der Frühen Bronzezeit aus Inneranatolien, Berlin.

Orthmann, W.1967 “Zu den ‘Standarten’ aus Alaca Hüyük”, Istanbuler Mitteilungen 17: 34-54.

Özgüç, T.1980 “Çorum çevresinden bulunan Eski Tunç Çağı eserleri. Some Early Bronze Age Objects from the District of Çorum”, Belleten 44: 459-466; 467-474.

Özgüç, T. – M. Akok1958 Horoztepe. Eski Tunç Devri Mezarlığı ve Iskan Yeri, Ankara.

Özgüç, T. – R. Temizer1993 “The Eskiyapar Treasure”, M. J. Mellink – E. Porada – T. Özgüç (Hrsg.), Aspects of Art and Iconography: Anatolia and its Neighbors. Studies in Honour of Nimet Özgüç, Ankara: 613-628.

Özyar, A.1999 “Reconsidering the ‘Royal’ Tombs of Alacahöyük: Problems of Stratigraphy According to the Topographical Location of the Tombs”, TÜBA-AR 2: 79-85.

Özyar, A.2000 “Noch einmal zu den Standartenaufsätzen aus Alacahöyük”, Ü. Yalçın (Hrsg.), Anatolian Metal I. Der Anschnitt Beiheft 13, Bochum: 101-112.

Süel, M.1989 “Balıbağ/1988 Kurtarma Kazısı”, Türk Arkeoloji Dergisi 28: 145-163.

Yıldırım, T.2005 “2003 Yılı Resuloğlu Mezarlık Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı 26: 193-202.

Zimmermann, T.2005 “Anatolische ‘Isisklappern’ – Eine Randnotiz zu einigen bronzezeitlichen Sistren aus Alaca Höyük und ‘Horoztepe’, Türkei”, Archäologisches Korrespondenzblatt 35: 467-472.

Zimmermann, T.2006 “Kalınkaya – A Chalcolithic-Early Bronze Age Settlement and Cemetery in Northern Central Anatolia. First Preliminary Report: The Burial Evidence”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2005 Yıllığı (im Druck).