Cihat ŞANLI, Ülker KOÇAK, MERYEM ALBAYRAK, Ayla OKTAY, Didem ALİEFENDİOĞLU, Selda HIZEL

Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne başvuran çocuklarda demir eksikliği anemisi sıklığı ve beslenme durumu ile ilişkisi

Amaç: Daha önce bu konu ile ilgili çalışma yapılmamış Kırıkkale ilinde demir eksikliği anemisinin sıklığı ve beslenme durumu ile ilişkisinin araştırılması. Yöntem: Ocak 2001-Temmuz 2001 tarihleri arasında herhangi bir nedenle Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları polikliniklerine başvuran 1,362 çocuk arasından demir eksikliği anemisi saptanan yaşları 4 ay ile 16 yıl arasında değişen 126'sı erkek (% 55.3), 102'si kız (% 44.7) toplam 228 çocuk (% 16.7) retrospektif olarak değerlendirildi. Çocuklar yaşlarına göre 4-23 ay (Grup 1, n:167), 2-6 yaş (Grup 2, n:50), 7-11 yaş (Grup 3, n:7) ve 12-16 yaş (Grup 4, n:4) olarak 4 gruba ayrıldı. Çalışmaya alınan çocukların dosyalarından antropometrik ölçümleri, beslenme durumları, solukluk, halsizlik, semptomları, pika, hemoglobin, eritrosit sayısı, hematokrit, ortalama eritrosit hacmi, ortalama eritrosit hemoglobini, eritrosit dağılım genişliği, serum demiri, serum demir bağlama kapasitesi ve serum ferritin düzeyleri kaydedildi. Yaş grubuna uygun Hb değeri - 2 SD altında, serum ferritin düzeyi 12 ng/ml altında olan vakalar demir eksikliği anemisi olarak kabul edildi. Bulgular: Anemi saptanan çocukların yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde, 4-23 ay grubu çocuklarda demir eksikliği anemisinin daha sık olduğu saptandı (% 73). Bu yaş grubundaki çocukların % 43'ünün demirden fakir diyetle beslendiği, % 67'sinin 1 yaş altında inek sütü aldığı, % 19.6'sının malnütrisyonlu olduğu saptandı. Sonuç: Psikomotor gelişim ve zihinsel işlevleri etkileyen demir eksikliği anemisinin Kırıkkale ilinde de özellikle 4-23 ay arası çocuklarda oldukça sık görüldüğü ve bu yaş grubunda uygun beslenme önerileri yönünden dikkatli olunması gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Geriyedönük çalışma, Çocuk, Anemi, demir eksikliği

Frequency of iron deficiency anemia in children who were admitted to Kırıkkale University Medical School Hospital and its association with nutrition

Aim: To investigate the frequency of iron deficiency anemia and its association with nutrition in Kırıkkale, where no study on this issue was done before. Methods: Of the 1,362 children who were admitted to the outpatient clinics of Kırıkkale University Medical School Department of Pediatrics for any reason between January 2001-July 2001, 228 were diagnosed as iron deficiency anemia. The files of these children with iron deficiency anemia were retrospectively evaluated and were divided into four groups according to their ages as follows; 4-23 months (Group 1, n:167), 2-6 years (Group 2, n:50), 7-11 years (Group 3, n:7) and 12-16 years (Group 4, n:4). Hemoglobin, red blood cell counts, hematocrit, mean corpuscular volume, mean corpuscular hemoglobin, red blood cell volume distribution width, ferritin, serum iron levels and iron binding capacity levels, anthropometric measurements, feeding status, pallor, fatigue and other symptoms and pica were also recorded. Patients having hemoglobin levels under -2 SD for each age group and serum ferritin level under 12 ng/ml were accepted as iron deficiency anemia. Results: The frequency of iron deficiency anemia in 4-23 months old children (73 %) is found to be higher than the other age groups. It has also been found that 43 % of these children were being fed with a diet poor in iron, 67 % of the children consumed cow milk below one year of age, 19.6 % were diagnosed to have malnutrition. Conclusion: We found that iron deficiency anemia which influences the psychomotor development and mental function is high especially in 4-23 months of age group in Kırıkkale and the importance of recommendation of appropriate feeding in this age group is emphasized.

Keywords:

Retrospective Studies, Child, Anemia, Iron-Deficiency,

___

1.Oski FA, Brugnara C, Nathan DG. A diagnostic approach to the anemic patient. In: Nathan G, Orkin SH, eds. Hematology of Infancy and Childhood, 5th ed. Philadelphia: WB Saunders, 1998: 375-84.
2.Dallman PR, Yip R, Oski A. Iron deficiency and related nutritional anemias. In: Nathan DG, Oski FA, eds. Hematology of Infancy and Childhood, 5th ed. Philadelphia: WB Saunders, 1998: 430-76.
3.De Maeyer E, Adiels-Tegman M. The prevalence of anemia in the world. World Health Stat Q 1985; 38: 302-16.
4.Cook JD. Iron deficiency: The global perspective. Adv Exp Med Biol 1994; 356: 219-28.
5.Herbert V. Everyone should be tested for iron disorders. J Am Diet Assoc 1992; 92: 1502-9.
6.Ourtom HA, al Saleh QA Lubani MM, et al. The value of red cell distribution width in the diagnosis of anemia in children. Eur J Pediatr 1989;148: 745-8.
7.Cook JD. Iron deficiency anemia. Bailieres Clin Haematol 1994; 7: 787-804.
8.Baysal A. Çocuklarda beslenme. Beslenme, 8. baskı, Hatipoğ-lu Yayınevi, Ankara, 1999: 128-9.
9.Neyzi O, Alp H, Binyıldız P. Türk çocuklarında büyüme gelişme normları. İst Tıp Fak Mec 1978; 41 (suppl): 74.
10.Pauline R, Mary C J et al. Anthropometric indices of failure to thrive. Arch Dis Child 2000; 82: 364-5.
11.DeMaeyer EM, Dallman P, Gurney JM, Hallberg L, Sood SK, Srikantia SG. Preventing and controlling iron deficiency anemia. Through primary health care. WHO 1989: 7-28.
12.Ağaoğlu L. Demir eksikliği anemisi ve mental fonksiyonlara etkisi. Türk Hematoloji Derneği. V. Mezuniyet Sonrası Eğitim Kursu. İstanbul: Mart Matbaacılık Sanatları AŞ, 2000: 102-7.
13.WHO; Diet Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases. WHO Technical Report Series Geneva, 1990; 797-9.
14.Olivares M, Walter T, Hertrampf E, Pizarro F. Anaemia and iron deficiency disease in children. Br Med Bull 1999; 55: 534-43.
15.Eroğlu Y, Hiçsönmez G. Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hastanesinde anemi sıklığı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 1994;37:267-72.
16.Çetin E, Aydın A. İstanbul'da yaşayan çocuk ve adolesanlar-da anemi prevalansı ve anemilerin morfolojik dağılımı: Çocukların yaş, cinsiyet ve beslenme durumu ile anne-babalann ekonomik ve öğrenim durumunun anemi prevalansı üzerine etkileri. Türk Pediatri Arşivi 1999; 34:29-38.
17.Teziç T, Gedik Y, Kumandaş S. Trabzon merkez ve köylerindeki 12-17 yaş grubu demir eksikliği sıklığı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 1990; 33: 209-18.
18.Aydın Ece. Hastaneye başvuran çocuklarda demir eksikliği anemisi sıklığı. Genel Tıp Dergisi 1997; 7: 21-4.
19.Nelson M, White J, Rhodes C. Haemoglobin, ferritin and iron intakes in British children aged 12-14 years. A preliminary investigation. Br J Nutr 1993; 70: 147-55.
20.Berçem İ. Sivas'ta 12-18 yaş grubu adölesanlarda demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi sıklığı. T Klin J Pediatr 1999; 8:15-20.
21.Dallman PR. Changing characteristics of childhood anemia. J Pediatr 1989; 114: 161-4.
22.Stevens D. Epidemiology of hypochromic anemia in young children. Arch Dis Child 1991; 66: 886-9.
23.Ekiz C, Agaoglu L, Karakas Z, Gürel N, Yalcın I. The effect of iron deficiency anemia on the function of the immun system. Hematol J 2005; 5: 579-83.
24.Koçak Ü. Pika: Tanı ve tedavisi kolay, ancak yaygın bir sorun. Türkiye Klinikleri Dergisi 2000; 9: 155-7.
25.Eveleth PB. Population differences in growth. In: Falkner F, Taner JM, eds. Human Growth, Vol 2. Plenum Pres: New York, 1986: 221-3.
26.Martorell R and Habicht JP. Growth in early childhood. In: Falkner F, Tanner JM, eds. Human Growth, Vol 2. Plenum Pres: New York, 1986: 241-62.
27.Şanlı C, Kaya F, Özyazıcı A, Koçak Ü, Hızel S. Farklı an-tropometrik ölçüm yöntemleri ile Kırıkkale ilinde çocuklarda büyümenin değerlendirilmesi. 1. Ulusal Ana Çocuk Sağlığı Kongresi 29-30 Mart 2001, Ankara.
28.Şanlı C, Kaya F, Hızel S, Koçak Ü. Kırıkkale ilinde çocuklarda büyüme geriliğine etkileyen faktörlerin araştırılması. 37. Türk Pediatri Kongresi 14-18 Mayıs 2001, İzmir.
29.Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü "Demir Gibi Türkiye Projesi" 19 Şubat 2004, Ankara.