Türkiye Muhasebe Standartları(TMS) 2’de stokların maliyetini tahmin etmede standart maliyet yöntemi önerilmektedir. Geleneksel maliyet kontrolünde önemli bir yeri olan standart maliyet yöntemi, işletme içinde bilimsel yöntemler ve üretimden önce saptanan standart maliyetlerin üretimden sonra oluşan fiili sonuçlar arasındaki farkların nedenlerini sorgulamayı amaçlamaktadır. Bu nedenle, maliyetlerin önceden belirlenmesi ile oluşan bu maliyetlerle fiili maliyetler arasındaki farkların, başka bir deyişle sapmaların da belirlenmesi gerekir. Bu sapmalar, işletme yöneticilerine olumlu ya da olumsuz yönde uyarıcı nitelikte olup önceden tedbir almalarını sağlamaktadır. Böylece; yönetim açısından maliyet kontrolünde önemli husus, söz konusu bu sapmaların kabul edilebilir bir düzeye indirgenmesidir. Standart maliyetler işletmelerde planlama aracı olduğu kadar etkin yönetim kontrol aracı olarak da kullanılabilir. Bu çalışma, üretim sistemlerinin gerekli kıldığı maliyet hesaplama yöntemi olarak standart maliyetler ve sapma analizlerinin incelenmesini irdelemektedir. Çalışmada, standartların belirlenmesi ve sapma analizi maliyet unsurlarına göre; direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri açısından ayrıma tabi tutularak örnek uygulamalar çerçevesinde ele alınmıştır.

Turkish Accounting Standards (TMS) 2 recommends utilization of standard cost method in estimating the cost of the stocks. Standard cost method has an important role in traditional cost control. This method aims to question the reasons of the differences between the standard costs determined prior to the production based on scientific methods and the actual results that emerged after the production. Therefore, it is important to know the differences between pre-determined costs and the actual costs, namely, the deviations. These deviations serve as a positive or negative warning to enterprise managers and enable them to take measures. Thus, an important aspect of cost control in management is that, it reduces these deviations to an acceptable level. In addition to a planning tool, standard costs can also be used as an effective control tool in enterprises. This study analyzed standard costs as a cost calculation method required by production systems and the deviation analyzes. The study analyzed determination of the standards and deviation analyses with examples according to cost factor by further categorizing these in terms of direct first matter and material, direct workmanship and general production costs.