Aşkın ÖZDAĞOĞLU, Murat Kemal KELEŞ, Fatma YÖRÜK EREN

SWARA Tabanlı WSM ve CODAS Yöntemleri ile Biyokimya Hormon Cihazı Seçimi

Hastanelerde, gelişen teknolojinin de yardımı ile pek çok hastalığın teşhisi kolaylaşmıştır. Özelliklehastalıkların teşhisine yardımcı olan ve laboratuvarlarda kullanılan cihazların bu konudaki önemitartışılmazdır. Hastalıkların, hormonlarla ilgisinin olduğu düşünüldüğü durumlarda, biyokimya hormon cihazıkullanılarak, çeşitli testler yapılmaktadır. Bu çalışmada, bir tıp laboratuvarında, biyokimya hormon cihazıalternatifleri, farklı kriterler üzerinden değerlendirilmiştir. Kriterlerin belirlenmesi için literatür araştırmasıyapılmış ve araştırma konusunda uzman olan kişilerle görüşülmüştür. Biyokimya hormon cihazıalternatiflerini belirlemek için piyasa araştırması yapılmış, tıbbi cihaz satan firmaların satın alma yetkilileriile görüşülmüştür. Ardından bir form oluşturulmuş ve laboratuvar görevlileri ile yetkili kişilerden formudoldurmaları istenmiştir. Kriter ağırlıkları SWARA (Step-wise Weight Assessment Ratio Analysis - AdımAdım Ağırlık Değerlendirme Oran Analizi) yöntemiyle bulunmuş, beş farklı alternatif cihaz, WSM(Weighted Sum Method - Ağırlıklı Toplam Yöntemi) yöntemi ile sıralanmıştır. SWARA yöntemine göre enönemli kriter %39.4182 ile güvenilir kan sonuçları olarak bulunmuştur. WSM yöntemine göre 5 alternatifarasındaki en iyi alternatif 0.970454 değeri ile 2 numaralı alternatif olarak belirlenmiştir. Daha sonra verilenkararın doğruluğunu test etmek amacıyla bir başka çok kriterli karar verme yöntemi olan CODAS(COmbinative Distance-based Assessment - Birleştirilebilir Uzaklık Tabanlı Değerlendirme) ile dealternatifler değerlendirilmiş ve elde edilen sonuçların birbirleri ile uyumlu olduğu görülmüştür. Verilerinanalizinde, Excel paket programı kullanılmıştır.

Biochemistry Hormone Device Selection with SWARA Based WSM and CODAS Methods

The diagnosis of many diseases has been facilitated in hospitals with the help of developing technology. In particular, the importance of the devices used in laboratories to assist in the diagnosis of diseases and their use in the laboratory is indisputable. When the diseases are thought to be related to hormones, various tests are carried out by using biochemistry hormone device. In this study, biochemistry hormone alternatives in a medical laboratory were evaluated on different criteria. A literature search was conducted to determine the criteria and interviews were conducted with experts. Market research was conducted to determine the alternatives of biochemical hormone devices and the purchasing authorities of the companies selling medical devices were interviewed. A form was then created and laboratory staff and authorized people were asked to complete the form. Criterion weights were determined by SWARA (Step-wise Weight Assessment Ratio Analysis) method and five different alternative devices were listed by WSM (Weighted Sum Method) method. According to SWARA method, the most important criterion was found to be reliable blood results with 39.4182%. According to WSM method, the best alternative among 5 alternatives was determined as alternative number 2 with 0.970454 value. Then, alternatives were evaluated with another multi-criteria decision-making method, CODAS (COmbinative Distance-based Assessment), in order to test the accuracy of the decision, and the results were found to be compatible with each other. In the analysis of the data, Excel package program was used.

PDF

___

Ağaç, G. ve Baki, B. (2016). Sağlık alanında çok kriterli karar verme teknikleri kullanımı: Literatür incelemesi, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(3): 343-363.
Aghdaie, M.H., Zolfani, S.H. ve Zavadskas, E.K. (2013). Decision making in machine tool selection: An integrated approach with SWARA and COPRAS-G methods, Inzinerine Ekonomika Engineering Economics, 24 (1) 5–17.
Ayçin, E. (2018). Veri tabanı yönetim sistemi seçiminde SWARA ve COPRAS yöntemlerinin bütünleşik olarak kullanılması, Journal of Business in The Digital Age, 1 (2), 51-58.
Ayçin, E. ve Arsu, T. (2019). CODAS ve entropi yöntemleri ile yenilenebilir enerji kaynaklarının düzey 1 bölgelerine göre incelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7 (18), 425-447. DOI: 10.33692/avrasyad.595695.
Ayyıldız, E. ve Yalçın, S. (2018). Türkiye’de yer alan lojistik dostu şehirlerin bütünleşik Entropi-CODAS kullanılarak belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 23 (4), 127-140. DOI: 10.17482/uumfd.448596
Bakır, M. (2019). SWARA ve MABAC yöntemleri ile havayolu işletmelerinde ewom’ a dayalı memnuniyet düzeyinin analizi, İzmir İktisat Dergisi, 34 (1), 51-66.
Bolturk, E. ve Kahraman, C. (2018). Interval-valued intuitionistic fuzzy CODAS method and its application to wave energy facility location selection problem. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 35(4), 4865-4877. DOI: 10.3233/JIFS-18979.
Çakır, E. (2018). Bütünleşik SWARA ve EDAS yöntemi kullanarak fitness merkezlerinin değerlendirilmesi: Örnek Bir Uygulama, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (3), 1907-1923. DOI: 10.17218/hititsosbil.408916.
Çakır, E. ve Kacır, Ü. (2018). Altı sigma kara kuşak eğitimi alacak personelin bütünleşik SWARA ve GIA yöntemleri ile belirlenmesi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (23), 142-166.
Çakır, E. ve Karabıyık, B.K. (2017). Bütünleşik SWARA COPRAS yöntemi kullanarak bulut depolama hizmet sağlayıcılarının değerlendirilmesi, Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10 (4), 417-434.
Cao, L.N.Y. ve Pui, D.Y.H. (2018). A novel weighted sum method to measure particle geometric surface area in real-Time, Journal of Aerosol Science, 117, 11–23. DOI: 10.1016/j.jaerosci.2017.12.007.
Chakkarapani, K., Thangavelu, T., Dharmalingam, K. ve Thandavarayan, P. (2019). Multiobjective design optimization and analysis of magnetic flux distribution for slotless permanent magnet brushless DC motor using evolutionary algorithms, Journal of Magnetism and Magnetic Materials, 476, 524–537. DOI: 10.1016/j.jmmm.2019.01.029.
Chakraborty, S. ve Zavadskas, E. K. (2014). Applications of WASPAS method in manufacturing decision making. Informatica, 25(1), 1-20.
Charikinya, E., Robertson, J., Platts, A., Becker, M., Lamberg, P. ve Bradshaw, D. (2017). Integration of mineralogical attributes in evaluating sustainability indicators of a magnetic separator, Minerals Engineering, 107, 53–62. DOI: 10.1016/j.mineng.2016.11.014.
Chatburn RL ve Primiano F.P. (2001). Decision analysis for large capital purchases: how to buy a ventilator, Respiratory Care, 46 (10), 1038-1053.
Cihan, Ş., Ayan, E., Eren, T., Topal, T. ve Yıldırım, E.K. (2017). Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile ekokardiyografi cihazı seçiminin yapılması, Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi (HSP), 4 (1), 41-49, DOI: 10.17681/hsp.285651.
Dehnavi, A., Aghdam, I.N., Pradhan, B. ve Varzandeh, M.H.M. (2015). A new hybrid model using step-wise weight assessment ratio analysis (SWARA) technique and adaptive neuro-fuzzy inference system (ANFIS) for regional landslide hazard assessment in Iran, Catena, 135, 122-148.
Deng, J. L. (1982). Control problems of grey systems. Systems and Control Letters, 1(5), 288–294.
Dhanisetty, V.S., Verhagen, W.J.C. ve Curran, R. (2018). Multi-criteria weighted decision making for operational maintenance processes, Journal of Air Transport Management, 68, 152-164. DOI: 10.1016/j.jairtraman.2017.09.005.
Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
Doğan, N. Ö. ve Akbal, H. (2019). Sağlık sektöründe tedarikçi seçim kararının ahp yöntemi ile incelenmesi: bir üniversite hastanesi Örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 440-456.
Fernandes, W.S., Greco, M. ve Almeida, V.S. (2017). Application of the smooth evolutionary structural optimization method combined with a multi-criteria decision procedure, Engineering Structures, 143, 40–51. DOI: 10.1016/j.engstruct.2017.04.001.
Fishburn, P.C. (1967). Additive utilities with incomplete product sets: application to priorities and assignments. Operations Research, 15 (3), 537-542. https://doi.org/10.1287/opre.15.3.537.
Ghorabaee, M. K., Zavadskas, E. K., Turskis, Z. ve Antucheviciene, J. (2016). A new combinative distance-based assessment (CODAS) Method for multicriteria decision-making, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, C. L, S. 3, 25-44.
Grosan, C., Abraham, A. ve Tigan, S. (2008). Multicriteria programming in medical diagnosis and treatments, Applied Soft Computing, 8, 1407–1417, DOI: 10.1016/j.asoc.2007.10.014.
Huang, C.Y., Shyu, J.Z., Tzeng, G.H., (2007). Reconfiguring the innovation policy portfolios for Taiwan’s SIP Mall industry, Technovation, 27, 744– 765.
Hwang, C.L. and Yoon, K. (1981) Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications. Springer-Verlag, New York.
Ivlev I, Kneppo P. ve Bartak M. (2014). Multicriteria decision analysis: a multifaceted approach to medical equipment management, Technological and Economic Development of Economy, 20 (3), 576–589, doi:10.3846/20294913.2014.943333.
Karabasevic, D., Paunkovic, H. ve Stanujkic, D. (2016). Ranking of companies according to the indicators of corporate social responsibility based on SWARA and ARAS methods, Serbian Journal of Management, 11 (1), 43–53. doi:10.5937/sjm11-7877.
Karabasevic, D., Stanujkic, D., Urosevic, S. ve Maksimovic, M. (2015). Selection of candidates in the mining industry based on the application of the SWARA and the MULTIMOORA methods, Acta Montanistica Slovaca, 20 (2), 116-124.
Keršulienė, V. ve Turskis, Z. (2011), Integrated fuzzy multiple criteria decision making model for architect selection, Technological and Economic Development of Economy, 17 (4), 645-666.
Keshavarz Ghorabaee, Zavasdkas, M. Olfat, E.K. ve Turskis, Z. (2015). Multi criteria inventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS), Informatica, 26 (3), 435-451.
Kim, H-S., Lee, H-L. ve Lim, Y-J. (2019). Multi-objective optimization of dualpurpose outriggers in tall buildings to reduce lateral displacement and differential axial shortening, Engineering Structures, 189, 296–308. DOI: 10.1016/j.engstruct.2019.03.098.
Markou, Ch., Koulinas, G.K.ve Vavatsikos, A.P. (2017). Project resources scheduling and leveling using Multi-Attribute Decision Models: Models implementation and case study, Expert Systems With Applications, 77, 160–169.
Mathew, M. ve Sahu, S. (2018). Comparison of new multi-criteria decision making methods for material handling equipment selection, Management Science Letters, 8(3), 139-150. Doi: 10.5267/j.msl.2018.1.004.
Nezhad, M.R.G., Zolfani, S.H., Moztarzadeh, F., Zavadskas, E.K. ve Bahrami, M. (2015). Planning the priority of high tech industries based on SWARAWASPAS methodology: The case of the nanotechnology industry in Iran, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 28 (1), 1111-1137. DOI: 10.1080/1331677X.2015.1102404.
Opricovic, S. ve Tzeng, G.-H. (2004), Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research, 156(2), ss.445–455.
Özbek, A. (2017). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü, Seçkin Yayıncılık. Ankara.
Özbek, A. ve Erol, E. (2018). AHS ve SWARA yöntemleri ile yem sektöründe iş sağlığı ve güvenliği kriterlerinin ağırlıklandırılması, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (2), 51-66.
Özüdoğru, A. G. (2018). Biyomedikal cihaz seçiminde kriterlerin önem düzeylerinin belirlenmesi. TIPTEKNO’18-Tıp Teknolojileri Kongresi, 8-10 Kasım 2018, Gazi Magosa-KKTC, 50-53.
Pamučar, D., & Ćirović, G. (2015). The selection of transport and handling resources in logistics centers using Multi-Attributive Border Approximation area Comparison (MABAC). Expert Systems with Applications, 42(6), 3016- 3028.
Rey, A. ve Zmeureanu, R. (2016). Multi-objective optimization of a residential solar thermal combisystem, Solar Energy, 139, 622–632. DOI: 10.1016/j.solener.2016.10.008.
Ruzgys, A., Volvačiovas, R., Ignatavičius, Č. ve Turskis, Z. (2014). Integrated evaluation of external wall insulation in residential buildings using SWARA-TODIM MCDM method, Journal of Civil Engineering and Management, 20 (1), 103-110.
Saaty T.L. (1996). Decision Making with Dependence and Feedback The Analytic Network Process. Pittsburgh, Pennsylvania, RWS Publications.
Saaty T.L., (1980). The Analytic Hierarchy Process. McGraw - Hill, New York
Salminen, P. (1991). Generalizing prospect theory to the multiple criteria decision-making context, Unpublished paper, University of Jyvaskyla.
Selvi, Y. (2009). Sağlık kuruluşlarında tıbbi cihaz yönetimi, Yönetim Dergisi, 20(63), 99-118.
Shannon C. E. (1948), A mathematical theory of communication, The Bell System Technical Journal, 27, p.10-14.
Stanujkic, D., Karabasevic, D. ve Zavadskas, E. K. (2015). A Framework for the Selection of a Packaging Design Based on the SWARA Method, Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 26 (2), 181–187.
Taş, C., Bedir, N., Eren, T., Alağaş, H.M., ve Çetin, S. (2018). AHP-TOPSIS yöntemleri entegrasyonu ile poliklinik değerlendirilmesi: Ankara’da bir uygulama, Sağlık Yönetimi Dergisi, 2 (1), 1-17.
Tuş, A. ve Adalı, E. A. (2018). Personnel assessment with CODAS and PSI methods, Alphanumeric Journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems, 6 (2), 243- 256.
Urosevic S., Stanujkic, D., Karabasevic, D. ve Maksimovic, M. (2017). An approach to personnel selection in the tourism industry based on the SWARA and the WASPAS, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, Issue, 1 (51), 75-88.
Zavadskas, E. K. and Turskis, Z. 2010. A new additive ratio assessment (ARAS) method in multicriteria decision‐ making, Ukio Technologinis ir Ekonominis Vystymas, 16 (2), 159-172.
Zavadskas, E. K., Kaklauskas, A., Turskis, Z., & Tamosaitiene, J. (2008). Contractor selection multi-attribute model applying COPRAS method with grey interval numbers. In 20th EURO Mini Conference “Continuous Optimization and Knowledge-Based Technologies” 241–247
Zavadskas, E.K. ve Kaklauskas, A. (1996), Pastatǐ Sistemotechninis Ʋvertinimas [eng. Systemic-technical Assessment of Buildings], Vilnius: Technika.
Zolfani, S. H. ve Saparauskas, J. (2013). New application of SWARA method in prioritizing sustainability assessment indicators of energy system, Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 24 (5), 408–414.