Enerji, Çevre ve Sera Gazları

Öz İnsanoğlunun temel ihtiyaçlarından biri olan enerjiye talep, nüfus artışı, kentleşme ve teknolojik gelişme ile birlikte artmaktadır. Enerji insanoğlu için vazgeçilmezler arasında yer alırken, enerjinin çevre üzerindeki olumsuz etkileri ayrı bir gerçektir. Enerjiye olan talep artışı birlikte enerjinin hava, su, toprak ve tüm çevre üzerindeki olumsuz etkileride artmaktadır. İnsanoğlu bir yandan enerjiden istifade ederken diğer yandan enerjinin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini, havaya salınan sera gazlarını azaltmaya çalışmaktadır. Bu çalışmaya temel oluşturmak üzere konu ile ilgili yapılan çalışmalar incelenmiştir. Bu çalışmada küresel çapta sera gazlarının yarım yüzyıllık gelişimi ele alınmıştır. Enerji kaynaklarının sera gazı salınımları kaynak bazında ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Sera gazı salınımlarının azaltılması için uluslararası alanda yapılan çalışmalar ve bu kapsamda Birleşmiş Milletler İklim değişikliği Çerçeve sözleşmesi ile Kyoto Protokolü çalışmaları incelenmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde enerji kaynaklı sera gazları salınımlarının azaltılması için öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Enerji, Çevre, Sera Gazları

PDF

___

Arnold, N. (2013). Enerji Canavarı. (E. Kıral, Çev.). İstanbul: Timaş Yayınları.
Avrupa Komisyonu 2018 Yılı Türkiye Raporu. www.a.b.gov.tr/ilerleme-raporlari46224.html.(Erişim Tarihi:1 Ağustos 2019).
Aytaç, O. (2019). Türkiye Enerji Görünümü, enerji.mmo.org.tr/wp-content/ uploads /2019/12/MMO_TEG-2019_V.Enerji-Verimliliği-Sunumu_Gebze_ 18.10.2019. pdf. (Erişim Tarihi: 4 Ocak 2020).
Bayraç, H.N. ve Emrah, D. (2016). Türkiye’de İklim değişikliğinin tarım sektörü üzerine etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 23- 48.
Bıyık, Y. ve Civelekoğlu, G. (2018). Ulaşım sektöründen kaynaklanan karbon ayak izi değişiminin incelenmesi. Bilge İnternational Journal of Science and Technology Research, 2(2), 157-166.
BP, Statistical Review of World Energy, 2018. www.bp.com/content/dam/ bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statisticalreview/bp -stats-review-2018-full-report.pdf. (Erişim Tarihi: 12 Haziran 2019).
BP, Statistical Review of World Energy, 2019. www.bp.com/content/dam/ bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs /energy-economics/statisticalrev/bp-stats-review-2019-co2-emissions-pdf. (Erişim Tarihi: 1 Ekim 2019).
BP, World Energy Outlook 2018. www.bp.com/content/dam/bp/businesssites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/energy-outlook/bp-energyoutlook-2018.pdf. (Erişim Tarihi:10 Haziran 2019).
BP, World Energy Outlook 2019. www.bp.com/content/dam/bp/businesssites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-statsreview -2019-full-report.pdf. (Erişim Tarihi:20 Ağustos 2019).
Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği. Resmi Gazete: 8.6.2010 tarih ve 27605 sayı.
CNN TÜRK, Cumhurbaşkanı Erdoğan Japon Gazetesi Nikkei’ye Konuştu. www.cnnturk.com/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-japon-gazetesinikkeiye-konustu. (Erişim Tarihi:29 Haziran 2019).
Çetiner, M.A. (2011). Çernobil ve Fukuşima nükleer reaktör kazalarının mukayesesi. 21. Yüzyıl, (34), 50-56.
ÇŞB, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi. http://iklim.csb.gov.tr/bmidcs-ve-turkiye. (Erişim Tarihi:10 Ağustos 2019).
Dahl C.A. (2004). International Energy Market, Understanding Pricing, Policies and Profits. Penn Well Corporation 1421 S. Sheridan Road Tulsa Oklahama 74112-6600 USA.
Dulkadiroğlu, H. (2018). Türkiye’de elektrik üretiminin sera emisyonları açısından incelenmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi, Mühendislik Bilimleri Dergisi, 7(1), 67-74.
EİGM, Aylık Enerji İstatistikleri Raporu-01, Ocak 2019. enerji.gov.tr/ File/? Path=ROOT/1/Documents/EİGM%20Periyodik%20Rapor/ 2019_Ocak_Ayı_ Enerji_Raporu.Pdf. (Erişim Tarihi: 5 Eylül 2019).
EİGM, 2018 Yılı Ulusal Enerji Denge Tablosu. Eigm.gov.tr-TR/DengeTablolari/Denge-Tablolari. (Erişim Tarihi: 1 Aralık 2019).
Enerji Raporu 2013. Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi. Ankara.
Enerji Verimliliği Strateji Belgesi. Resmi Gazete: 25.2.2012 tarih ve 28215 sayı.
Engin, B. (2010). İklim Değişikliği İle Mücadelede Uluslararası İşbirliğinin Önemi. Sosyal Bilimler Dergisi 0(2), 71-82.
Erdoğan, S. (2016). Arz Güvenliği Bakışı İle Türkiye’de Enerji Politikaları. Ankara: Orion Kitabevi.
ETKB, İklim değişikliği ve uluslararası müzakereler. www.enerji.gov.tr. (Erişim Tarihi:2 Haziran 2019).
ETKB, Nükleer enerji, t.y. enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Nukleer-Enerji. (Erişim Tarihi: 25 Ekim 2019).
ETKB, Nükleer Santraller ve ülkemizde kurulacak nükleer santrallere ilişkin bilgiler, t.y. www.enerji.gov.tr. (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2019).
ETKB, Ulusal enerji verimliliği eylem planı, 2017-2023. www.enerji.gov.trTR/Sayfalar/Ulusal-Enerji-Eylem-Planı. (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2019).
EÜAŞ, 2018 yılı elektrik üretimi ve ticareti sektör Raporu. www.euas.gov.tr/trTR/sektor-raporu.(Erişim Tarihi: 12 Eylül 2019).
Görmez, K. (1988). Çevre, çevre sorunları ve çevre politikaları üzerine bazı mülahazalar. Türkiye Günlüğü, (3), 6-10.
IEA, CO2 emissions from fuel combustion highlights, 2018. www.iea.org/ CO2emissions-from-fuel-combustion-2018-highlights. (Erişim Tarihi:25 Haziran 2019).
IEA, CO2 emissions from fuel combustion highlights, 2019. www.iea.org/ CO2emissions-from-fuel-combustion-2019-highlights. (Erişim Tarihi:2 Ocak 2020).
IEA, Küresel energy& CO2 status report, 2018. www.iea.org/global-energy-andstatus-report-2018. (Erişim Tarihi: 5 Haziran 2019).
IEA, World energy outlook 2019. www.iea.org. (Erişim Tarihi: 2 Ocak 2020). Isınmadan Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği. Resmi Gazete: 13.1.2005 tarih ve 25699 sayı.
Karakaya, E. (2016). Paris İklim Anlaşması: İçeriği ve Türkiye üzerine bir değerlendirme. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-12.
Kızılkaya, O., Sofuoğlu, E. ve Çoban, E. (2016). Ekonomik büyüme, enerji tüketimi ve çevre kirliliği analizi: Türkiye örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 255-272.
Kont, C.ve Kızıloğlu, T. (2003). Asit yağmurlarının canlılar üzerine etkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(2), 217-221.
Kömür Talebi Arttı, Ancak Zirvenin Altında Kaldı. www.dunyaenerji.org.tr/komur-talebi-artti-ancak-zirvenin-altinda-kaldi. (Erişim Tarihi: 17 Temmuz 2019).
Mercan, M. ve Karakaya, E. (2013). Sera gazı salınımının azaltılmasında alternatif politikaların ekonomik maliyetlerinin incelenmesi: Türkiye İçin Genel Denge Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (42), 123-139.
Motorin Türlerine ve Otobiodizele İlişkin Teknik Düzenleme Tebliği. Resmi Gazete: 8.6.2010 tarih ve 27605 sayı.
Paris Agreement, 2020. en.wikipedia.org/wiki/Paris_Agreement (Erişim Tarihi: 25 Mart 2020).
Pipe, J. (2013)a. Dünya Enerji Sorunları, Doğal Gaz Temiz Bir Fosil Yakıt Mı? Ankara: Tübitak Yayınları.
Pipe, J. (2013)b. Dünya Enerji Sorunları, Güneş Enerjisi Bedava Enerji Kaynağı Mı? Ankara: Tübitak Yayınları.
Pipe, J. (2013)c. Dünya Enerji Sorunları, Perol Nereye Kadar? Ankara: Tübitak Yayınları.
Republic of Turkey Intended Nationally Determined Contribution, 2015. https://www4.unfccc.int/sites/submissions/INDC/Published%20Documents/ Turkey/1/The_INDC_of_TURKEY_v.15.19.30.pdf (Erişim Tarihi: 3 Ocak 2020).
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği. Resmi Gazete: 3.7.2009 tarih ve 27277 sayı.
Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete: 17.5.2014 tarih ve 29003 sayı.
Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği. Resmi Gazete: 31.12.2004 tarih ve 25687 sayı.
TKİ, 2018 Kömür (Linyit) Sektör Raporu, tki.gov.tr/depo/file//TKİ%20- %202018%20KÖMÜR%20SEKTÖR%20RAPORU. (Erişim Tarihi: 15.12.2019).
TÜİK, Sera Gazı Emisyonları (CO2 eşdeğeri) 1990-2017. www.tuik.gov.tr/PreTablo.do? alt_id=1019. (Erişim Tarihi: 3 Kasım 2019).
Türkyılmaz, O. (2019). Türkiye enerji’de nereye gidiyor? Rüzgar ne yöne esiyor? 5. İzmir Rüzgar Sempozyumu, enerji.mmo.org.tr. (Erişim Tarihi: 2 Ocak 2020).
Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete: 1 Mayıs 2019 tarih ve 30762 sayı.
UN, Climate Change, t.y. www.un.org/en/sections/issues-depth/climate-change. (Erişim Tarihi: 5 Ocak 2020).
UN, Paris Agreement, 2020. treaties.un.org/pages/ViewDetails.aspx?src= TREATY &mtdsg-no=xxvıı-7d&chapter=278&long=en. (Erişim Tarihi: Ocak 2020).
UN, United Nations Framework Convention On Climate Change, 1992. https://unfccc.int/files/esential_background/background_publications_htmlp df/application/pdf/conveng.pdf (Erişim Tarihi: 25 Mayıs 2019).
UNFCC, Fifth Assestment Report of the IPCC, 2015. http://unfcc.int/process-andmeetings/theparisagrement. (Erişim Tarihi: 1 Haziran 2019)
UNFCC, What is the Kyoto Protocol. https://unfccc.int/kyoto_protocol, (Erişim Tarihi: 1 Temmuz 2019).