Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Karşılaştırılmasına Odaklı Bir Hizmet Kalitesi Uygulaması

Bilimsel bir karar verme süreci, kriterlerin ve amaca uygun karar verme yönteminin seçilmesini gerektirmektedir. Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS), karar verme yöntem ve teknikleri arasında sunduğu avantajlardan ötürü en sık kullanılanların başında gelmektedir. AHS’nin, farklı yöntemlerle bir arada kullanıldığı çalışmaların büyük çoğunluğunda temel işlevi, ana ve alt kriter ağırlıklarının hesaplanması olup; bu açıdan, Bulanık AHS de AHS ile aynı işlevi görmektedir. Bu çalışmanın amacı, farklı karar verme yöntem ve teknikleriyle bir arada kullanıldığı durumlarda AHS ve Bulanık AHS yöntemleriyle elde edilen ağırlıkların, nihai sonuç üzerinde değişikliğe neden olup olmadığını belirleyebilmektir. Bu amaçla, dört cep telefonu markasının sunmuş oldukları hizmetlerin kalitesi “AHS+TOPSIS”, “Bulanık AHS+TOPSIS”, “AHS+VIKOR” ve “Bulanık AHS+VIKOR” yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Sonuçlar, karar kriterlerinin ağırlıklarının AHS ya da Bulanık AHS’de elde edilmiş olmasının TOPSIS ve VIKOR yöntemleriyle ulaşılan nihai karar üzerinde bir değişikliğe neden olmadığını göstermiştir

A Service Quality Application Focusing on the Comparison of Multi-Criteria Decision Making Methods

Scientific decision making process requires determining the criteria for the decision and choosing a suitable method and technique related to the decision. Analytic Hierarchy Process (AHP) is among the methods used very often since it provides more conveniences than any other decision making methods and techniques. The main function of AHP in the majority of the studies, which involve different methods in addition to AHP, is the calculation of the weights of the main ad subcriteria and in this respect, Fuzzy AHP has same function as AHP. The aim of this study is to determine whether the weights obtained by AHP and fuzzy AHP methods has any effect on any change in the final decision when they are used together with different decision making methods and techniques. With this objective in mind, the quality of the services offered by four different mobile brands were evaluated in terms of “AHP+TOPSIS”, “Fuzzy AHP+TOPSIS”, “AHP+VIKOR” and “Fuzzy AHP+VIKOR”. The results suggested that whether the weights of decision criteria were obtained by AHS or fuzzy AHS did not cause any change on the final decision arrived by TOPSIS and VIKOR methods.

Keywords:

Multi-Criteria Decision Making, Analytic Hierarchy Process, Fuzzy AHP, TOPSIS VIKOR, Service Quality,

PDF

___

Akman, G. ve Alkan A. (2006). Tedarik Zinciri Yönetiminde Bulanık Ahp Yöntemi Kullanılarak Tedarikçilerin Performansının Ölçülmesi: Otomotiv Yan Sanayinde Bir Uygulama. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(9), 23-46.
Aktepe, A. ve Ersöz, S. (2012). AHP-VIKOR ve MOORA Yöntemlerinin Depo Yeri Seçim Probleminde Uygulanması, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 25(1-2), 2-15.
Akyüz, G. (2012). Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Fabrika İmalat Performansının Ölçümü. Ege Akademik Bakış, 12(3), 323-338.
Alarcin, F., Balin, A., Demirel, H. (2014). Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS integrated hybrid metod for auxiliary systems of ship main engines. Journal of Marine Engineering & Technology, 13(1), 3-11.
Albayrak, Y.E., Erkut, H. (2005). Banka performans değerlendirmede analitik hiyerarşi süreç yaklaşımı. itü dergisi/d mühendislik, 4(6), 47-58.
Alp, S. ve Gündoğdu, C.E. (2012). Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 7-25.
Ar, İ.M., Gökşen, H., Tuncer, M.A. (2015). Kablo Sektöründe Tedarikçi Seçimi İçin Bütünleşik DEMATEL-AAS-VIKOR Yönteminin Kullanılması, Ege Akademik Bakış, 15(2), 285-300.
Ar, İ.M., Özdemir, F., Baki, B. (2014). Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesinde AHS-TOPSIS ve AHS-VIKOR Yaklaşımlarının Kullanımı: Rize Organize Sanayi Bölgesi Örneği. Journal of Yasar University, 9(35) 6099-60xx.
Asamoah, D., Annan, J. and Nyarko, S. (2012). AHP Approach for Supplier Evaluation and Selection in a Pharmaceutical Manufacturing Firm in Ghana. International Journal of Business and Management, 7(10), 49-62.
Ataei, E. (2013). Application of TOPSIS and Fuzzy TOPSIS Methods for Plant Layout Design. World Applied Sciences Journal, 23(12), 48-53.
Behzadian, M., Otaghsara, S.K., Yazdani, M., Ignatius, J. (2012). A state-of the- art survey of TOPSIS applications. Expert Systems with Applications, 39, 13051-13069.
Bhutia, P.W. and Phipon, R. (2012). Appication of ahp and topsis method for supplier selection Problem. IOSR Journal of Engineering, 2(10), 43-50.
Büyüközkan, G. ve Görener, A. (2015). Evaluation of product development partners using an integrated AHP- VIKOR model. Emerald Insight, 44(2), 220- 237.
Chan, F.T.S. and Chan, H.K. (2010). An AHP model for selection of suppliers in the fast changing fashion market. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 51(9), 1195-1207.
Chang, D.Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95, 649-655.
Chen, C.T. (2000). Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment. Fuzzy Sets and Systems, 114, 1-9.
Chen, S.J., Hwang, C.L. (1992). Fuzzy Multiple Attribute Decisin Making Methods and Applicatons, Berlin Heidelberg: Springer-Verlag.
Çakır, S. ve Perçin, S. (2013). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü. Ege Akademik Bakış, 13(4), 449-459.
Dağdeviren, M. ve Eren, T. (2001). Tedarikçi Firma Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., 16(2), 41-52.
Daim, T.U., Udbye, A., Balasubramanian, A. (2013). Use of analytic hierarchy process (AHP) for selection of 3PL Providers, Journal of Manufacturing Technology Management, 24(1), 28-51.
Demireli, E. (2010). TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye'deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 101-112.
Dincer, H. ve Hacioglu, U. (2013). Performance evaluation with fuzzy VIKOR and AHP method based on customer satisfaction in Turkish banking sector. Emerald Insight, 42(7), 1072- 1085.
Dündar, S. ve Ecer, F., (2008). Öğrencilerin GSM Operatörü Tercihinin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemiyle Belirlenmesi. Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 195-205.
Eleren, A. ve Ersoy, M. (2007). Mermer Blok Kesim Yöntemlerinin Bulanık TOPSIS Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Madencilik, 46(3), 9-22.
Ertuğrul, İ. (2007). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci ve Bir Tekstil İşletmesinde Makine Seçim Problemine Uygulanması. H.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 171-192.
Fu, H., Chang, T., Lin, A., Du, Z., Hsu, K. (2015). Key factors for the adoption of RFID in the logistics industry in Taiwan. The International of Logistics Management, 26(1), 61-81.
Ghodsypour, S.H., O'Biren, C. (1998). A decision support system for supplier selection using an integrated analytic hierarchy process and linear programming. Int. J. Production Economics, 56-57, 199-212.
Ghosh, D.N. (2011). Analytic Hierarchy Process & TOPSIS Method to Evaluate Faculty Performance in Engineering Education. UNIASCIT, 1(2), 63-70.
Göksu, A. ve Güngör, İ. (2008). Bulanık Analitik Hiyerarşi Proses ve Üniversite Tercih Sıralamasında Uygulanması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 1-26.
Hacığolu, Ü. ve Dinçer, H. (2015). A Comparative Performance Evaluation on Bipolar Risks in Emerging Capital Markets Using Fuzzy AHP- TOPSIS and VIKOR Approaches. Inzinerine Ekonomika- Engineering Economics, 26(2), 118- 129.
Houska, M. (2012). Reply to the Paper 'Multi-Criteria Analysis of Economic Activity for European Union Member States and Candidate Countries: TOPSIS and WSA Applications' by S. E. Dincer. European Journal of Social Sciences, 30(2), 290-295.
Huang, J-Y. (2016). Patent portfolio analysis of the cloud computing industry. J. Eng. Technol. Manage. 39, 45-64.
Ishizaka, Alessio., Nemery, Philippe. (2013). Multi-Criteria Decision Analysis Methods and Software, Wiley & Sons, Ltd., Atrium, Southern Gate, Chichester, West Sussex, PO19 8SQ, United Kingdom.
Jadidi, O.,Firouzi, F., Bagliery, E. (2010). TOPSIS Method for Supplier Selection Problem. World Academy of Science, Engineering and Technology, 47, 956-958.
Jayant, A., Gupta, P., Garg, S., K. and Khan, M. (2014). TOPSIS- AHP Based Approach for Selection of Reverse Logistics Service Provider: A Case Study of Mobile Phone Industry. Rrocedia Engineering, 97, 2147- 2156.
Junior, F., R., L., Osiro, L. and Carpinetti, L., C., R. (2014). A comparison between Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS methods to supplier selection. Applied Soft Computing, 21, 194-209.
Kahraman, C., Cebeci, U., Ruan, D. (2004). Multi-attribute comparison of catering service companies using fuzzy AHP: The case of Turkey. International Journal of Production Economics, 87(2), 171-184.
Karthik, S.R.G., Mancsh, B., Sivakumaran, S. (2011). Supplier Selection in Retail Industry using Vikor Method. Advances In Management,4(4), 38-44.
Kılıç, A., Aygün, S., Aydın Keskin, G., Baynalı, K. (2014). Çok Kriterli ABC Analizi Problemine Farklı Bir Bakış Açısı: Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi - İdeal Çözüme Yakınlığa Göre Tercih Sıralama Tekniği. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(5), 179 -188.
Koç, E. ve Burhan, H.A. (2014). An Analytic Hierarchy Process (AHP) Approach to a Real World Supplier Selection Problem: A Case Study of Carglass Turkey. Global Business and Management Research: An International Journal, 6(1), 1-14.
Kumar Sahu, A., Datta, S., Mahapatra, S.S. (2016). Evaluation and selection of resilient suppliers in fuzzy environment. Benchmarking: An International Journal, 23(3), 651-673.
Kumru, M. ve Yıldız Kumru, P. (2014). Analytic hierarchy process application in selecting the mode of transport for a logistics company. Journal of Advanced Transportation, 48, 974-999.
Kuruüzüm, A. ve Atsan, N. (2001). Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve İşletmecilik Alanındaki Uygulamaları. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (1), 83-105.
Lau, H., Nakandla, D., Samaranayake, P., Shum, P.K. (2016). BPM for supporting customer relationship and profit decision. Business Process Management Journal, 22(1), 231-255.
Levary, R.R. (2008). Using the analytic hierarchy process to rank foreign suppliers based on supply risks. Computers & Industrial Engineering, 55, 535-542.
Liu, J. ve Li, S. (2015). Research on the Ranking of University Education based on Grey-TOPSIS-DEA Method. iJET, 8(10), 51-54.
Lombardi, P., Sokolnikova, T., Suslov, K., Voropai, N., Styczynski, Z.A. (2016). Isolated power system in Russia: A chance for renewable energies? Renewable Energy, 90, 532-541.
Macuzic, I., Tadic, D., Aleksic, A. and Stefanovic, M. (2016). A two step fuzzy model fort he assessment and ranking of organizational resilience factors in the process industry. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 40, 122-130.
Manap Davras, G. Ve Karaatlı, M. (2014). Otel İşletmelerinde Tedarikçi Seçimi Sürecinde AHP ve BAHP Yöntemlerinin Uygulanması. H.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32 (1), 87-112.
Markovic, Z. (2010). Modification of TOPSIS Method For Solving of Multicriteria Tasks. Yugoslav Journal of Operations Research, 20(1), 117- 143.
Mehralian, G., Nazari, J.A., Rasekh, H.R., Hosseini, S. (2016). TOPSIS approach to prioritize critical success factors of TQM. The TQM Journal, 28(2), 235-249.
Mir, M.A., Ghazvinei, P.T., Sulaiman, N.M.N., Basri, N.E.A., Saheri, S., Mamood, N.Z., Jahan, A., Begum, R.A., Aghamohammadi, N. (2016). Application of TOPSIS and VIKOR improved versions in a multi criteria decision analysis to develop an optimized municipal solid waste management model. Journal of Environmental Management, 166, 109-115
Monavvarian, A., Fathi, M.R., Zarchi, M.K., Faghih, A. (2011). Combining ANP with TOPSIS in Selecting Knowledge Management Strategies (Case Study: Pars Tire Company). European Journal of Scientific Research, 54(4), 538-546.
Oğuzlar, A. (2007). Analitik Hiyerarşi Süreci İle Müşteri Şikayetlerinin Analizi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 14, 122-134.
Olson, D.L. (2004). Comparison of Weights in TOPSIS Models. Mathematical and Computer Modelling, 40(7-8), 721-727.
Opricovic, S. and Tzeng, G.H. (2004). The Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156 (2), 445-455.
Opricovic, S. and Tzeng, G.H. (2007). Extended VIKOR method in comprasion with outranking methods. European Journal of Operational Research, 178, 514-529.
Opricovic, S., (2011). Fuzzy VIKOR with an application to water resources planning. Expert Syst., 38, 12983-12990.
Ömürbek, N., Karaatlı, M., Eren, H., Şanlı, B. (2014). AHP Temelli PROMETHEE Sıralama Yöntemi İle Hafif Ticari Araç Seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 47-64.
Öner, N. (1969). Mantığın Ana İlkeleri ve Bu İlkelerin Varlıkla Olan İlişkileri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XVII, 285-303.
Özgüven, N. (2011). Kriz Döneminde Küresel Perakendeci Aktörlerin Performanslarının TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 151-162.
Paksoy, T., Yapıcı Pehlivan, N., Özceylan, E. (2013). Bulanık Küme Teorisi, Ankara: Nobel Yayınları.
Parasuraman, A., Zeithaml, V.A., Berry, L.L. (1985). A conceptual model of service quality and its implications for future research. Journal of Marketing, 49 (4), 41-50.
Parsaei, S., Keramati, M.A., Zorriassatine, F., Feylizadeh, M.R. (2012). An order acceptance using FAHP and TOPSIS methods: A case study of Iranian vehicle belt production industry. International Journal of Industrial Engineering Computations, 3, 211-224.
Patil, S., K. and Kant, R. (2014). A fuzzy AHP- TOPSIS framework for ranking the solutions of Knowledge Management adoption in Supply Chain to overcome its barriers. Expert Systems with Applications, 41, 679-693.
Prakash, C. and Barua, M.,K. (2015). Integration of AHP- TOPSIS method for prioritizing the solutions of reverse logistics adoption to overcome its barriers under fuzzy environment. Journal of Manufacturing Systems, 37, 599-615.
Ranjan, R., Chatterjee, P., Chakraborty, S. (2016). Performance evaluation of Indian Railway zones using DEMATEL and VIKOR methods. Benchmarking: An International Journal, 23(1), 78-95.
Rao, R.V. (2008). Evaluating flexible manufacturing systems using a combined multiple attribute decision making method. International Journal of Production Research, 46 (7), pp.1975-1989.
Rezai, K., Ramiyani, S.S., Nazari-Shirkouhi, S., Babizadeh, A. (2014). Evaluating performance of Iranian cement firms using an integrated fuzzy AHP- VIKOR method. Applied Mathematical Modelling, 38, 5033-5046
Saat, M. (2000). Çok Amaçlı Karar Vermede Bir Yaklaşım: Analitik Hiyerarşi Yöntemi. G.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 2, 149-162.
Saaty, T.L. (1986). Axiomatic Foundation of the Analytic Hierarchy Process", Management Science. 32(7), 841-855.
Saaty, T.L. (1990). How to make a decision: The Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research, 48, 9-26.
Saaty, T.L. (1994). How to make a decision: the analytic hierarchy process. Interfaces, 24(6), 19-43.
Saaty, T.L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. Int. J. Services Sciences, 1(1), 83-98.
Sharma, M.J., Moon, I., Bae, H. (2008). Analytic hierarchy process to assess and optimize distribution network. Applied Mathematics and Computation, 202, 256-265.
Shukla, R.K., Gray, D., Agarwal, A. (2014). An integrated approach of Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS in modeling supply chain coordination. Production & Manufacturing Research, 2(1), 415-437.
Sofyalıoğlu, Ç. (2009). Bulanık Analitik Hiyerarsi Süreci ile Uygun Altı Sigma Metodolojisinin Seçimi. Yönetim ve Ekonomi, 16(2), 1-17.
Song, J. ve Zheng, J. (2015). The Application of Grey-TOPSIS Method on Teaching Quality Evaluation of the Higher Education. iJET, 10(8), 42-45.
Taylan, O., Bafail, A., O., Abdulaal, R., M.S. and Kabli, M., R. (2014). Construction projects selection and risk assessment by fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methodologies. Applied Soft Computing, 17, 105-116.
Tayyar, N., Akcanlı, F., Genç, E., Erem, I. (2014). BİST'e Kayıtlı Bilişim ve Teknoloji Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi,19-40.
Thengane, S.K., Hoadley, A., Bhattacharya, Mitra, S., Bandyopadhyay, S. (2014). Cost-benefit analysis of different hydrogen production technologies using AHP and Fuzzy AHP. International Journal of Hydrogen Energy, 39, 15293-15306.
Triantaphyllou, E., Shu, B., Sanchez, S.N., Ray, T. (1998). Multi-Criteria Decision Making: An Operations Research Approach. in J.G. Webster (ed.), Encyclopedia of Electrical and Electronics Engineering, New York: John Wiley&Sons, 15, pp.175-186.
Tyagi, M., Kumar, P. and Kumar, D. (2014). A hybrid approach using AHP- TOPSIS for analyzing e-SCM performance. Procedia Engineering, 97, 2195-2203.
Vatansever, K. (2013). Kamu Hastanelerinde Mal Alım Kararlarının Bulanık AHP Yöntemiyle Değerlendirilmesi ve Gediz Devlet Hastanesi Uygulaması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 225-244.
Verma, D.S. and Pateriya, A. (2013). Supplier Selection through Analytical Hierarchy Process: A Case Study In Small Scale Manufacturing Organization. International Journal of Engineering Trends and Technology (IJETT), 4(5), 1428-1433.
Vinodh, S., Prasanna, M. and Prakash, N. H. (2014). Integrated Fuzzy AHP- TOPSIS for selecting the best plastic recycling metod: A case study. Applied Mathematical Modelling, 38, 4662- 4672.
Vural, M. (2002). Düşünce Tarihinde Mantık: Aristoteles Mantığından Bulanık Mantığa. Kutadgubilig, 2, 179-192.
Wang, H-C., Chiu, W-P., Wu, S-C. (2015). QoS-driven selection of web service considering group preference. Computer Networks, 93, 111-124.
Yavuz, S. (2012). Öğretmenlerin Otomobil Tercihlerinde Etkili Olan Faktörlerin Analitik Hiyerarşi Yöntemiyle Belirlenmesi. DPUJSS, 32(II), 29-46.
Yıldırım, F. ve Önder, E. (2014). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Bursa: Dora Yayınları.