Kumkale’de Yunanlıların Yaptığı Sahte Bir Fransız Anıtı

Özet Çanakkale kara savaşlarının başladığı 25 Nisan 1915 günü müttefik donanması Kumkale bölgesini şiddetli şekilde topçu ateşine tuttu. Saat 10:00’da da Kumkale’ye asker çıkardı ve köyü işgal etti. Kumkale köyünde şiddetli çarpışmalar oldu. Osmanlı 3. Tümeni’nin 25 Nisan 1915 gecesi üç taburla gerçekleştirdiği taarruz köyün içine kadar genişlediyse de düşman donanmasının ateşi altında birlikler dayanamayıp köyün dışına çıkmak zorunda kaldı. Düşman ertesi sabah başarısız bir taarruz daha yaptı ve sonrasında karşı taarruza kalkan Türk askerleri tekrar Kumkale’ye girdiyse de düşman donanmasının köye yönelttiği şiddetli topçu ateşi altında birliklerin bir kısmı köyden çıkmak zorunda kaldı, bir kısmı da evlere sığınarak savaşa yeniden başladı. Öğleden sonra Türk askeri birlikleri Orhaniye sırtlarına çekildi ve oradan düşmanın ilerlemesini engelledi. 26 Nisan gecesi Fransızlar Kumkale’yi boşalttı. İki gün devam eden savaş böylece sona erdi. 1.Dünya Savaşı sonrasında yapılan anlaşmalarla Yunanlılar Kumkale bölgesini 1920 yılında işgal ettiler. Boğazlar bölgesinde daha etkili olabilmek için Fransızların desteğini almak istediler. Bu amaçla Kumkale Türk Mezarlığı’nın içerisine bir anıt yaparak, bunu sanki Fransızlar yapmış gibi göstermeye çalıştılar. Çanakkale milletvekili Mehmet Bey’in girişimi ile bu anıtın Fransızlarla bir ilgisi olmadığı ve Yunanlıların yaptığı anlaşıldı ve sonra da yıkıldı.

Anahtar Kelimeler:

Kumkale, Osmanlı 3.Tümeni, Fransızlar, Yunanlılar, anıt

A Fake French Monument Built by Greeks in Kumkale

Abstract On April 25, 1915, the Allied navy subjected the Kumkale region to intense artillery fire, marking the beginning of the Gallipoli land battles. At 10:00 AM, they also landed troops in Kumkale and occupied the village. Fierce clashed ensued in Kumkale village. Although the Ottoman 3rd Division launched an attack on the night of April 25, 1915, which extended deep into the village, the troops were unable to withstand the enemy navy’s fire and were force to withdraw from the village. The following morning, the enemy launched another unsuccessful attack, and Turkish soldiers who counterattacked once again reentered Kumkale. However, under the intense artillery fire from the enemy navy directed at the village, some units were forced to leave the village, while others took shelter in houses and resumed the fight. In the afternoon, Turkish military units withdrew to the Orhaniye ridges and prevented the enemy from advancing further. On the night of April 26, the French evacuated Kumkale bringing the two-day battle to an end. After World War I, the Greeks occupied the Kumkale region in 1920 as part of the agreements reached. They sought French support to have a more significant influence in the region around the straits. To achieve this goal, they attempted to create the impression that the French had built a monument within the Turkish Cemetery in Kumkale. However, thanks to the efforts of Mehmet Bey, a member of the Turkish Parliament, it was revealed that the monument had no connection to the French, and it was subsequently demolished.

Keywords:

Kumkale, Ottoman 3rd Division, French, Greeks, monument,

PDF

___

1.Arşiv Belgeleri a.Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Cumhuriyet Arşivi (BCA)
BCA., 030.10.00.000.146.43.7.1.
BCA., 030.10.00.000.146.43.7.2.
BCA., 030.10.00.000.146.43.7.3.
BCA., 030.10.00.000.146.43.7.4.
b.TBMM Arşivi
TBMM Arşivi, Mehmet Dinç’in Tercüme-i Hal Varakası, Sicil No:51.
2.Kitaplar Atabay, Mithat, Atatürk ve Çanakkale, Paradigma Akademi Yayınları, Ankara 2014.
Atabay, Mithat, Çanakkale Basın Tarihi, Paradigma Akademi Yayınları, Ankara 2014.
Atabay, Mithat, Kurtuluş Savaşında Çanakkale, Paradigma Akademi Yayınları, İstanbul 2021.
Cassar, George H., Çanakkale ve Fransızlar, çev. Nejat Dalay, Milliyet Yayınları, İstanbul 1974.
Consulat Général de France a Istanbul, La Battaille Des Dardanelles 14 Juillet 2005, İstanbul 2005.
Dâhiliye Nezareti Muhaceret Müdüriyeti Umumiyesi Neşriyatı, Türkiye’de Yunan Fecayii, Birinci Kitap, Matbaa-i Ahmet İhsan Şurekası, İstanbul 1337.
Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi V.cilt Çanakkale Cephesi Harekâtı Özetlenmiş Tarihi, 2.Baskı, Genelkurmay Basımevi, Ankara 2002.
Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi; Çanakkale Cephesi Harekâtı, V.cilt, 1 nci Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1993.
Genelkurmay Başkanlığı, Türk İstiklal Harbi I Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, 3 ncü Baskı, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1999.
Görgülü, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922 Balkan-Birinci Dünya ve İstiklal Harbi, TTK Basımevi, Ankara 1993.
Gücüyener, Muallim Fuad, Birinci Cihan Harbinde Tanıdığım Kahramanlar, 2.Baskı, İstanbul 1956.
Mehmed Celaleddin, Harb-i Umumide Çanakkale Muharebat-ı Berriyesi Kumkale Muharebatı, ed. Zerrin Günal, yay. haz. Murat Karataş, Nobel Yayınları, Ankara 2007.
Yüzbaşı Celaleddin, Kumkal’a Muhaberatı, Erkan-ı Harbiye Mektebi Külliyatı, İstanbul 1336.