Çanakkale Muharebeleri Sırasında Basının Propaganda Aracı Olarak Kullanılması: Harp Mecmuası Örneği

Propaganda pek çok devlet tarafından kamuoyunu yönlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemi İttihat ve Terakki yönetimi de kullanmıştır. Birinci Dünya Savaşında propaganda faaliyetleri yapmak amacıyla devlet eliyle Harp Mecmuası adında bir dergi çıkarmışlardır. Dergideki propaganda çalışmalarında fotoğraf ve görsel malzemeler yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Özelikle Çanakkale Cephesinde elde edilen başarılar, esir alınan askerler, ele geçirilen silahlar ve benzeri içerikli yüzlerce resim ile bu konularda yazılmış onlarca metin yayınlamışlardır. Harp Mecmuasının yayınlarında daha çok vatan, millet, bayrak kahramanlık, fedakârlık, şehitliğin faziletleri gibi toplumun hamasi duygularını kabartan konular ele alınmıştır. Tüm bu çalışmalar cephede savaşan askerin ve cephe gerisinde asker gözleyen halkın moralini yükseltmek amacıyla yapılmıştır. Her ne kadar savaş şartlarında yapılan bu yayınlara halk sempatiyle yaklaşmışsa da aslında bunların bir propaganda çalışması olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir

Anahtar Kelimeler:

İttihat ve Terakki, Harp Mecmuası, Basın, Birinci Dünya Savaşı, Propaganda

Use as a Tool of Press Propaganda In Dardanel War: Harp Mecmuası Example

PDF

___

(Harp Mecmuası) “Niçin Çıkıyor” Harp Mecmuası (HM), Sayı 1, s. 3.
“Fransız Siyaseti ve Osmanlılar”, Harp Mecmuası, Sayı 23, s. 359-362.
“Prusya’nın İ’tilası”, Harp Mecmuası, Sayı 17, s. 260-265.
“Türk Anası Ne Düşünüyor”, Harp Mecmuası, Sayı 17, s. 267-269.
Ahmet, Ağaoğlu ;“Türkiye’nin ve İslam Âleminin Kurtuluşu”, Harp Mecmuası, Sayı 1, s.7-9.
Ahmet, Ağaoğlu; “İngiliz Oyunları”, Harp Mecmuası, Sayı 2, s. 22-24.
Aladdin (GÖVSA), İbrahim; Çanakkale İzleri, Ankara 1989.
Avşar, Servet; “Çanakkale Savaşlarında İstihbarat ve Propaganda”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 1 (Mart 2003), s. 64-102.
Avşar, Servet; Birinci Dünya Savaşında Rus Propaganda Faaliyetleri ve Osmanlı Devleti, OTAM, Sayı: 14, 2003, s. 65-127.
Banoğlu, Niyazi A.; Türk Basınında Çanakkale Günleri, İstanbul 1982.
Beşikçi, Mehmet; Son Dönem Osmanlı Harp Tarihi ve Topyekün Savaş Kavramı, Tarih ve Top- lum, Haziran 2010, Sayı 198, s. 62-69.
Bilkan, Ali Fuat - Çakır, Ömer; Harp Mecmuası, Kaynak Kitablığı yay., İstanbul 2006.
Cahit, Hüseyin; “Cephe-i Harpte İki Gün”, Tanin, 23 Haziran 1331.
Cemal, Mithat; Çanakkale’den Kaçanlara-İngiltere-, Harp Mecmuası, Sayı 5, s.68.
Cemal, Mithat ;“Kolunu Harp Meydanında Bırakmış Bir Askere”, Harp Mecmuası, Sayı 8, s. 122.
Çakır, Ömer; Nazmımızda Çanakkale Muharebeleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Dalı, Ankara 1997.
Çeliktemel, Özde-Thomen; “Osmanlı İmparatorluğu’nda Sinema ve Propaganda (1908-1922)”, Online International Journal of Communication Studies, June 2010, vol.2, s. 1-17.
Erdemir, Lokman; Çanakkale Savaşı Siyasi, Askeri ve Sosyal Yönleri, Gökkubbe Yay., İstanbul 2009.
Herbert Aubery, Denizler Ülkesinde Devler Savaşı Çanakkale, çev. Seyfi Say, İstanbul 2005, s. 54-55.
Gökalp, Ziya; “Asker ve Şair”, Harp Mecmuası, Sayı 14, s. 214.
Gören, Ahmet Kamil (Yay. Haz.); Türk Resim Sanatında Şişli Atölyesi ve Viyana Sergisi, İstan- bul Şişli Belediyesi-İstanbul Resim ve Heykel Müzeleri Derneği, İstanbul 1997.
Karakışla, Yavuz Selim; “Balkan Savaşı’nda Yayımlanmış Osmanlı Propaganda Kitabı-Kırmızı Kitap”, Tarih ve Toplum, Ağustos 2002, Sayı 104, s. 60-63.
Karakoyunlu, Sadri (Yay. Haz.), Türk Askeri İçin Savaş Şiirlerinden Seçmeler (1914-1918), Ata- türk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara 1987.
Köroğlu, Erol; Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) Propagandadan Milli Kim- lik İnşaasına, İletişim Yay., İstanbul 2004.
Nazif, Süleyman ;“Çanakkale’den Galiçya’ya”, Harp Mecmuası, Sayı 20, s. 316-317.
Nazif, Süleyman ;“Çimentepe’de”, Harp Mecmuası, Sayı 3, s. 34-36.
Odabaş, Battal; “Türk Sinemasının Kuruluşunda Ordunun Rolü, Belgesel Film Kurtuluş Savaşı Filmleri”, İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı 24 (2006), s. 205-212.
Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri II, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Genel Mü- dürlüğü Yayını, Ankara 2005.
Özen, Nijat; Türk Sinemacı Fuat Uzkınay, İstanbul 1970.
Pehlivanlı, Hamit; “Çanakkale Muharebeleri Sırasında Müttefiklerin Propagandası ve Karşı Propaganda”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt VII, Temmuz 1991, Sayı 21, s. 535- 552;
Refik, Ahmet ; “Galiçya’daki Şanlı Osmanlı Askerine”, Harp Mecmuası, Sayı 13, s. 196-199.
Refik, Ahmet ; “Galiçya’dan Anavatana 1”, Harp Mecmuası, Sayı 12, s. 178-181.
Refik, Ahmet; “Harp Edebiyatı ve Eski Şairlerimiz”, Harp Mecmuası, Sayı 21, s. 327
Rifat, Mehmet ; “Galiçya Mefahirinden”, Harp Mecmuası, Sayı 15, s. 227-233.
Selçuk, Mustafa; “Birinci Dünya Savaşı Sürecinde Harbiye Nezareti’nin Çanakkale Kahraman- lığını Yaşatma Amaçlı Faaliyetleri”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, (AVİD), I/2 (2012), s. 195-242.
Suphi, Hamdullah; -Çanakkale’de Gördüklerimiz- Çanakkale Savaşanlar Anlatıyor, İstanbul 2006.
Şahbettin, Cenab ; “Galiçya’dakilere”, Harp Mecmuası, Sayı 13, s. 200-202.
Yeğen, Cebrail; Harp Mecmuasında Yayınlanan Edebi Metinler, Yüksek Lisans Tezi, Çanak- kale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Dalı, Çanakkale 1999.
Yiğit, Burak; “Birinci Dünya Savaşında İngiltere ve Osmanlı İmparatorluğunun Propaganda Faaliyetleri: Kurmaca Dışı Metinler Üzerine Bir İnceleme”, Khazar Journal of Humanities and Social Sciences (Journal of Azerbaijani Studies), Volume: 12, 2007, s. 293-311.
Yüksel, Okan; Uluslar arası İlişkiler Çerçevesinde Psikolojik Savaş, Propaganda ve Wikileaks, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, Ya- yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa 2011. Ekler
Ek 1: Ele geçirilen Safir Denizaltısının esir edilen askerleri H M, Sayı 2, s. 22.
Ek 2: Galiçya Cephesi’nde: Aziz vatanın varlığını hayatıyla bekleyen Osmanlı topçusu
H M, Sayı 16 (Kapak)
Erdemir, a.g.e., s. 488.
Ek 3: Türk siperlerine askerlerin savaşma azmini kırmak ve teslim olmalarını temin için atılan
beyannamelerden biri