Ahmed-i Bîcân'ın Nesir Üslûbuna dair tespitler

Eski Türk edebiyatında nesir, bugüne değin zayıf olduğu, yetersiz kaldığı gibi değerlendirmelere muhatap olmuş, âdetâ ademe mahkûm edilmiştir. Bu değerlendirmelerin efrâdını câmi ağyârını mâni tedkik ve tetebbua dayanmadığı, gayet sathî olduğu da su götürmez bir gerçektir. Nesrin arka planda kalmasında şiirin baskın olması, mensur metinlerin çetin ve çetrefilli bir yapıya sahip olmasından daha çok, özellikle Tanzimat ve Cumhuriyet dönemindeki geçmişe dönük ideolojik bakış açısının önemli payı vardır. Kemiyet bakımından nazımdan geri olan Türkçe mensur eserlere ilişkin incelemeler söz konusu haksız muamelenin ve önyargıların giderilmesi, mazbut ve mukayyed bir Türk nesir geleneğinin de var olduğunun teslimi hususunda katkı sağlayacaktır. Yazıcıoğulları ailesi Türk kültürü ve toplumsal yapısı bakımından önemli bir yere sahiptir. Bu ailenin fertlerinden biri olan Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, bir kısmı tercüme bir kısmı telif ve biri hariç diğerleri mensur olan sekiz eseriyle temayüz etmektedir. Asıl amacı halkı aydınlatmak olan Ahmed-i Bîcân, bu eserleriyle toplumsal yapının oluşumundaki katkısı kadar Türk nesrinin XV. yüzyıldaki gelişimi bakımından da önemli bir şahsiyettir. Bu yazıda, adı geçenin eserlerinin Türk nesir geleneği içindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır.

Some Determinations On Ahmed-i Bîcân s Prose Style

Turkish prose has been criticized and merely condemned to nonexistence with personal and unjust reviews such as the allegation of being weak and inadequate. It is a clear fact that these kinds of accusations are superficial and do not based upon a profound and complete research and investigation. The reason why prose stayed in the background in Turkish literature is not because poems are dominant and prose writings have a difficult and complicated structure; it is more about the ideological and merciless point of view towards the past especially in Tanzimat and Republic eras. The reviews of Turkish prose writings which are less in number compared to poetry, will make contributions to remove the aforementioned unfair attitudes and prejudices, and manifest that there is a well-protected and registered Turkish prose tradition either. Yazıcıoğulları family has a crucial place in terms of Turkish culture and social system. A member of this family, Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân emerge as a special man with his eight writings some of which are compile works and seven of them are prose writings. Ahmed-i Bîcân, whose primary purpose was to enlighten the community, is an important figure not only in his contributions to the social system, but also in the development of Turkish prose in 15th century. In this paper we intended to place the writings of Ahmed-i Bîcân within the Turkish prose tradition.

PDF

___

Ahmed-i Bîcân (1301) Envârul-Âşıkîn, Matbaa-i Osmâniyye, İstanbul.
Ahmed-i Bîcân (1999), Dürr-i Meknûn, Çevirimyazı ve Notlar. Necdet Sakaoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Ahmed-i Bîcân, Acâibül-Mahlûkât, Yazma,Ankara Millî Kütüphane, o6 Mil Yz A 8549.
Ahmed-i Bîcân, Müntehâ, Yazma, Süleymâniye Ktb., Kılıç Ali Paşa nr.630.
Aksoyak, İsmail Hakkı (2010) Eski Türk Edebiyatında Nesir Üzerine Bazı Belirlemeler, Nesrin İnşâsı, Düzyazıda Dil, Üslûp ve Türler, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V, Turkuaz Yayınları, İstanbul, s. 57-71.
Âşık Çelebi (2010), Meşâirüş-Şuarâ, Haz. Filiz Kılıç, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
Beyazıt, Ayşe (2011), El-Müntehâ, İnsan Yayınları, İstanbul.
Ergin, Muharrem (2008), Orhun Âbideleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
Ergin, Muharrem (1964), Dede Korkut Kitabı, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara,
Göçgün, Önder (2001), Ziya Paşanın Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği, Bütün Şiirleri ve Eserlerinden Açıklamalı Seçmeler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Karateke, Hakan (2010), Osmanlı Nesrinin Cumhuriyet Devrinde Algılanışı, ,Nesrin İnşâsı, Düzyazıda dil, Üslûp ve Türler, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V, Turkuaz Yayınları, İs- tanbul. s. 45-55.
Kocatürk, Vasfi Mâhir (1964), Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Yayınevi, Ankara.
Koçak, Aynur (2000), Gelibolulu Ahmed Bîcânın Eserleri Üzerine Bir İnceleme, Çanakkale On- sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü Doktora Tezi, Çanakkale.
Köprülü, Fuad (1966), Edebiyat Araştırmaları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Levend, Âgah Sırrı (1972), Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Nevizâde Atâî (1286), Hadâikul-Hakâik f î Tekmiletiş-Şakâik, İstanbul, 1286.
Özgül, M. Kayahan (2003). Kandille İskandil, Hece Yayınları. Ankaraç
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1997). 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul.
Tulum, Mertol (2001), Tazarrunâme, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Tulum, Mertol (2010), Osmanlı Nesrinin Dili, Nesrin İnşâsı, Düzyazıda Dil, Üslûp ve Türler, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V, Turkuaz Yayınları, İstanbul, s. 25-43.
Woodhead, Christine (2006), Estetik Nesir, Türk Edebiyatı Tarihi, Kültür Bakanlığı Yayınları. İstanbul, C.II, s. 317-326.
Yahya Kemal (1990), Edebiyâta Dâir, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.