Ahmed-i BÃ®can'ın Nesir Üslübuna Dair Tespitler

Eski Türk edebiyatında nesir, bugüne değin zayıf olduğu, yetersiz kaldığı gibi değerlendirmelere muhatap olmuş, âdetâ ademe mahkûm edilmiştir. Bu değerlendirmelerin efrâdını câmi’ ağyârını mâni’ tedkik ve tetebbu’a dayanmadığı, gayet sathî olduğu da su götürmez bir gerçektir. Nesrin arka planda kalmasında şiirin baskın olması, mensur metinlerin çetin ve çetrefilli bir yapıya sahip olmasından daha çok, özellikle Tanzimat ve Cumhuriyet dönemindeki geçmişe dönük ideolojik bakış açısının önemli payı vardır. Kemiyet bakımından nazımdan geri olan Türkçe mensur eserlere ilişkin incelemeler söz konusu haksız muamelenin ve önyargıların giderilmesi, mazbut ve mukayyed bir Türk nesir geleneğinin de var olduğunun teslimi hususunda katkı sağlayacaktır. Yazıcıoğulları ailesi Türk kültürü ve toplumsal yapısı bakımından önemli bir yere sahiptir. Bu ailenin fertlerinden biri olan Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, bir kısmı tercüme bir kısmı telif ve biri hariç diğerleri mensur olan sekiz eseriyle temayüz etmektedir. Asıl amacı halkı aydınlatmak olan Ahmed-i Bîcân, bu eserleriyle toplumsal yapının oluşumundaki katkısı kadar Türk nesrinin XV. yüzyıldaki gelişimi bakımından da önemli bir şahsiyettir. Bu yazıda, adı geçenin eserlerinin Türk nesir geleneği içindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Yazıcıoğlları, Ahmed-i Bîcân, Türk nesri, Envâru’l-Âşıkîn

Some Determinations On Ahmed-i BÃ®canas Prose Style

PDF

___

Ahmed-i Bîcân (1301) Envâru’l-Âşıkîn, Matba’a-i Osmâniyye, İstanbul.
Ahmed-i Bîcân (1999), Dürr-i Meknûn, Çevirimyazı ve Notlar. Necdet Sakaoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Ahmed-i Bîcân, Acâibü’l-Mahlûkât, Yazma,Ankara Millî Kütüphane, o6 Mil Yz A 8549.
Ahmed-i Bîcân, Müntehâ, Yazma, Süleymâniye Ktb., Kılıç Ali Paşa nr.630.
Aksoyak, İsmail Hakkı (2010) Eski Türk Edebiyatında Nesir Üzerine Bazı Belirlemeler, Nesrin İnşâsı, Düzyazıda Dil, Üslûp ve Türler, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V, Turkuaz Yayınları, İstanbul, s. 57-71.
Âşık Çelebi (2010), Meşâirü’ş-Şu’arâ, Haz. Filiz Kılıç, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
Beyazıt, Ayşe (2011), El-Müntehâ, İnsan Yayınları, İstanbul.
Ergin, Muharrem (2008), Orhun Âbideleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
Ergin, Muharrem (1964), Dede Korkut Kitabı, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara,
Göçgün, Önder (2001), Ziya Paşa’nın Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği, Bütün Şiirleri ve Eserlerinden Açıklamalı Seçmeler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Karateke, Hakan (2010), Osmanlı Nesrinin Cumhuriyet Devrinde Algılanışı, ,Nesrin İnşâsı, Düzyazıda dil, Üslûp ve Türler, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V, Turkuaz Yayınları, İs- tanbul. s. 45-55.
Kocatürk, Vasfi Mâhir (1964), Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Yayınevi, Ankara.
Koçak, Aynur (2000), Gelibolulu Ahmed Bîcân’ın Eserleri Üzerine Bir İnceleme, Çanakkale On- sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü Doktora Tezi, Çanakkale.
Köprülü, Fuad (1966), Edebiyat Araştırmaları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Levend, Âgah Sırrı (1972), Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Nev’izâde Atâ’î (1286), Hadâiku’l-Hakâik fî Tekmileti’ş-Şakâik, İstanbul, 1286.
Özgül, M. Kayahan (2003). Kandille İskandil, Hece Yayınları. Ankaraç
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1997). 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul.
Tulum, Mertol (2001), Tazarru’nâme, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Tulum, Mertol (2010), Osmanlı Nesrinin Dili, Nesrin İnşâsı, Düzyazıda Dil, Üslûp ve Türler, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V, Turkuaz Yayınları, İstanbul, s. 25-43.
Woodhead, Christine (2006), Estetik Nesir, Türk Edebiyatı Tarihi, Kültür Bakanlığı Yayınları. İstanbul, C.II, s. 317-326.
Yahya Kemal (1990), Edebiyâta Dâir, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.