İnsan Hakları / Sosyal İnsan Hakları, Sosyal Mücadeleler ve Müzik

İnsan yaşamının içerisinde doğan ve onu değişik veçheleri itibariyle içeren sanat eserleri, bu yaşamın sosyal boyutlarını da yansıtır. Ancak bunlar bire bir yansımalar değil, sanatçının düşünselduygusal prizmasından geçerek oluşan ve sanat eserinin kurgusu içerisinde yeniden biçimlenmiş/biçimlendirilmiş yansımalardır. Başlangıçtan bu yana toplumsal değişme üzerinde önemli bir rol oynayan sanat, bir yönüyle toplumsal yaşamı ve sorunlarını yansıtırken, diğer yönüyle de bir toplumsal farkındalık yaratma işlevine sahiptir. O halde, sanatın edebiyattan müziğe, sinemadan resme, değişik dalları itibariyle ikili bir işlevi olduğunu söyleyebiliriz: Yansıtıcılık ve farkındalık yaratma. Sanat, bir taraftan bu alanda geçmişte yaşananlar ile sorunları sanatçının prizmasından saptayıp günümüze ve geleceğe yansıtırken, diğer taraftan da taşıdığı estetik değerlerle ve insan varlığının duygusal yönüne hitap etme potansiyeliyle, bu alana yönelik bir bilinç ve farkındalık yaratma, kamuoyunu ve kitleleri bu doğrultuda etkileme işlevine sahip. Bu değerlendirmelerimiz, sosyal mücadeleler ve sosyal haklarla müziğin ilişkisi açısından da geçerlidir. Folk ve pop müzikten klâsik müziğe, değişik müzik türleri sosyal yaşamın bir veçhesi olarak sosyal mücadeleleri değişik boyutlarıyla yansıtıyor. Diğer yönüyle de, yansıtma dışında müzik eserleri tarihsel süreçte bu mücadelelerin bizatihi bir aracı olarak da işlev üstleniyor. Müzik, sosyal mücadelelere eşlik ederken salt bir direniş biçimi olmakla kalmıyor, yeni bir kültürel duyarlılığın temelini teşkil eden sosyal ilişkiler ve deneyimler yaratıyor ve yeni bir kültürün oluşumuna da katkıda bulunuyor. 20. yüzyıl boyunca da ırkçılığa, savaşa ve toplumsal eşitsizliklere karşı tepkiler blues, folk, pop ve rock müziği ile bunların türevlerinde yoğun biçimde yer bulmuştur. 1950’li ve 1960’lı yıllarda yoğunlaşan Medenî Haklar Hareketi ise diğer veçheleri yanında, müzikle bağlantıları açısından özellikle dikkat çekici ve önemlidir. Müzik, bu hareketin kendini ifade etmesi yanında, bizatihi mücadelenin kendisi üzerinde de birinci derecede etkili olmuştur. Klâsik müzikte ise barış savunusu, savaş karşıtlığı gibi temalar üzerine bestelenmiş çok önemli eserler bulunmakla birlikte, bunların sayıca az olduğu söylenmelidir. Klâsik müzikte sosyal haklar/mücadeleler temalı eserler ise daha da azdır. Bunun nedenleri arasında bu müziğin tarihsel olarak burjuvazi ve aristokrasi ile bağlantılı olarak gelişmesi ve günümüzde de daha çok orta-üst gelir gruplarıyla ilişkili olması başta geliyor. Klâsik müzikte sosyal hak temalarını daha çok, sosyalist ülkelerde yaşayan besteciler ile batı ülkelerinde yaşayan sosyalist gerçekçilik akımını benimsemiş bestecilerin eserlerinde görüyoruz. Son dönemlerde yeryüzü ölçeğinde yaşanan iktisadî, toplumsal ve siyasî gelişmeler ise hem sosyal hak mücadeleleri, hem de bu mücadelelerin müziğe yansıması üzerinde olumsuz etkiler yapmış gibi görünüyor. Makalemizde, müzikle insan hakları/sosyal insan hakları ve sosyal mücadeleler arasındaki bu karşılıklı etkileşimi tarihsel bir perspektiften, değişik boyutlarıyla ve çeşitli besteci ve eserler düzleminde örneklerle irdeliyoruz

Anahtar Kelimeler:

İnsan hakları ve müzik, sosyal haklar ve müzik, sosyal mücadeleler ve müzik, sosyal hareketler ve müzik, Medenî Haklar Hareketi ve müzik, sosyalist gerçekçilik, sosyal protest şarkılar

Human Rights / Social Human Rights, Social Struggles and Music

The works of art born out of human life and containing it in different aspects reflect also the social dimensions of this life. But these are not exact reflections, but reflections through the artist's intellectual-emotional prism that are formed/reconstructed within the framework of the work of art. The art, which has played an important role in social change since the beginning, has a function of creating social awareness on the one hand while reflecting social life and its problems on the other. In that case, we can say that art, in its different branches from literature to music, from cinematography to painting has a dual function: Reflectivity and awareness creation. Art, while on the one hand resolving what happened in the past in this field and its problems through the prism of the artist and reflecting it on today and future, on the other hand has the function of influencing public opinion and the masses in this direction, creating a consciousness and awareness towards this field with the aesthetic values it carries and the potential to address the emotional aspects of human existence. These evaluations also apply to the relationship between social struggles and social rights and music. From folk and pop music to classical music, different kinds of music reflect social struggles in different dimensions as an aspect of social life. On the other hand, apart from reflection, musical works also function as an instrument of these struggles in the historical process. Music is not only a form of resistance when accompanying social struggles, it creates social relations and experiences that form the basis of a new cultural sensitivity and contributes to the formation of a new culture. Throughout the 20th century, reactions to racism, war and social inequalities have been intensively involved in blues, folk, pop and rock music and their derivatives. The Civil Rights Movement of the 1950s and 1960s is particularly noteworthy and important in terms of its connections with music, among other aspects. Music, in addition to expressing this movement, has also been primarily influential on the struggle itself. In classical music, even though there are very important works composed on the themes such as peace defence, anti-war, it must be said that they are few in number. The works composed on the social rights/struggles themes in classical music are even less. Among the reasons for this is the development of this music historically in connection with the bourgeoisie and aristocracy, and today it is mainly related to the middle-upper income groups. We see the social rights themes in classical music more in composers who live in socialist countries and composers who have adopted the socialist realism movement living in western countries. The global economic, social and political developments in recent times seem to have had negative effects on social rights struggles as well as on the reflection of these struggles on music. In our essay, we examine this interaction between music and human rights/social human rights and social struggles from a historical perspective, with different dimensions and examples in the context of various composers and works

Keywords:

Human rights and music, social rights and music, social struggles and music, social movements and music, Civil Rights Movement and music, socialist realism, social protest songs,

PDF

___

Aktüze, İrkin (2003) Müziği Okumak, 5 Cilt, Pan Yayıncılık, İstanbul.
Ali, Filiz (2010) “Barış ve Müzik İlişkileri”, http://filizali.blogspot.com.tr/2010/01/baris-ve-müzik-iliskileri.html?m=1 (Erişim tarihi: 15 Kasım 2017).
Annibaldi, Claudio (1995) “Luigi Nono”, The New Groove – Dictionary of Music and Musicians, Stanley Sadie (Editör), MacMillan Publishers Limited, Vol. 13: 269- 273.
Balliger, Robin (1995) Sounds of Resistance, Sounding Off – Music as Subversion / Resistance / Revolution, Ron Sakolsky, Fred Wei·han Ho (Editörler), Autonomedia: 13-26.
Betz, Albrecht (2006a) Hanns Eisler – Political Musician, İngilizceye çeviren: Bill Hopkins, Cambridge University Press, Cambridge.
Betz, Albrecht (2006b) Music and Politics: Theme and Variations, Hanns Eisler – Political Musician, Albrecht Betz (Editör), İngilizceye çeviren: Bill Hopkins, Cambridge University Press, Cambridge: 393-405.
Blake, David (1995a) (Editör) Hanns Eisler – A Miscellany, Harwood Academic Publishers.
Blake, David (1995b) “Hanns Eisler”, The New Groove – Dictionary of Music and Musicians, Stanley Sadie (Editör), MacMillan Publishers Limited, Vol. 6: 89-94.
Bobetstky, Victor (2015a) (Editör), We Shall Overcome - Essays on a Great American Song, Rowman and Littlefield.
Bobetstky, Victor (2015b) The Complex Ancestry of “We Shall Overcome”, Victor Bobetstky (Editör), We Shall Overcome - Essays on a Great American Song, Rowman and Littlefield: 1-16.
Borio, Gianmario (2013) Music as plea for political action: the presence of musicians in Italian protest movements around 1968, Music and Protest in 1968, Beate Kutschke, Barley Norton (Editörler), Cambridge University Press: 29-45.
Bull, Anna (2014) Reproducing Class? Classical Music Education and Inequality, https://discoversociety.org/2014/11/04/reproducing-class-classical-music- education-and-inequality/ (Erişim tarihi: 14 Şubat 2018).
Cardew, Cornelius (1974) Stockhausen serves imperialism, and other articles: With commentary and notes, Latimer New Dimensions.
Coclanis, Peter A. (2010) Literature of the Heart – The Communist Manifesto Oratorio, (Erişim tarihi: 15 Kasım 2017).
Crawford, Dorothy Lamb (2009) A Windfall of Musicians – Hitler’s Émigrés and Exiles in Southern California, Yale University Press.
Dave, Nomi (2015) “Music and the Myth of Universality: Sounding Human Rights and Capabilities”, Journal of Human Rights Practice, Volume 7, Issue 1: 1-17.
De Benedictis, Angela Ida (2013) “Luigi Nono - Biography”, İngilizceye çeviren: Mark Weir, http://www.luiginono.it/en/luigi-nono/biography/ (Erişim tarihi: 12 Ocak 2018).
Drew, David (1995), “Kurt Weill”, The New Groove – Dictionary of Music and Musicians, Stanley Sadie (Editör), MacMillan Publishers Limited, Vol. 20: 300-310.
Dunaway, David King (1987) “Music and Politics in the United States”, Folk Music Journal, Vol. 5, No. 3: 268-294.
Ela, Elçin Deniz; Mehmet Atilla Güler (2016) “Müziğin İzinde: Türkiye’de 1980’den Günümüze Rock Müzik ve Sosyal Haklar”, Yayınlanmamış Çalışma.
Emmerson, Simon (2007) Living Electronic Music, Ashgate Publishing Limited, Hampshire.
Eyerman, Ron; Andrew Jamison (1998) Music and Social Movements – Mobilizing Traditions in the Twentieth Century, Cambridge University Press.
Galloway, Steven (2008) The Cellist of Sarajevo, Random House of Canada.
Goehr, Lydia (1994) “Political Music and the Politics of Music”, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, Vol. 52, No. 1, The Philosophy of Music, Winter: 99-112.
Greenway, John (1953) American Folksongs of Protest, University of Pennsilvania Press.
Güler, Mehmet Atilla (2016) “1970’li Yıllarda Türkiye İşçi Sınıfını Cem Karaca Şarkıları ile Okumak”, Çalışma ve Toplum, Sayı: 49 “14. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi Özel Sayısı”, Özel Sayı Editörü: Ahmet Makal, 2016/2: 725-755.
Hardeep, Phull (2008) The Story Behind the Protest Song – A Reference Guide to the 50 Songs That Changed the 20th Century, Greenwood Press.
Harris, Tony (2013) The Legacy of Cornelius Cardew, Ashgate Publications.
Herzhaft, Gérard (2005), Blues, Çeviren: İsmail Yerguz, Dost Kitabevi Yayınları.
Hill, Sarah (2013) “This Is My Country”: American popular music and political engagement in ‘1968’, Beate Kutschke, Barley Norton (Editörler), Music and Protest in 1968, Cambridge University Press: 46-63.
Jackson, Mark Allan (2007) Prophet Singer – The Voice and Vision of Woody Guthrie, University Press of Mississippi.
James, C. Vaughan (1973) Soviet Socialist Realism – Origins and Theory, Palgrave Macmillan.
Katz, Derek; “Erwin Schulhoff”, httt://orelfoundation.org/composers/article/erwin_schulhoff (Erişim tarihi: 10 Kasım 2017).
Kowalke, Kim H. (2006) Brecht and music: theory and practice, The Cambridge Companion to Brecht, Second Edition, Peter Thomson, Glendyr Sacks (Editörler), Cambridge University Press: 242-258.
Kutschke, Beate; Barley Norton (Editörler) (2013) Music and Protest in 1968, Cambridge University Press.
Levi Erik (1994) Music in the Third Reich, Palgrave Macmillan.
Lichtenstein, Grace (2017) 100 Years of Progress for American Women in Classical Music, http://www.cewm.org/press/100-years-of-Progress-for-American-Women-in- Classical-Music.pdf (Erişim tarihi: 10 Ocak 2018).
Lynch, Timothy P. (2001) Strike Songs of the Depression, University Press of Mississippi Jackson.
Makal, Ahmet (1999a) Boşanma Nedeni Olarak Müzik, Radikal İki, 7 Mart 1999.
Makal, Ahmet (1999b) Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920-1946, İmge Kitabevi Yayını.
Makal, Ahmet (2008) “Türkiye Emek Tarihinin Bir İzdüşüm Alanı Olarak ‘Edebiyat’”, Çalışma ve Toplum, Sayı: 18 “10. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi Özel Sayısı”, Özel Sayı Editörü: Ahmet Makal, 2008/3: 15-42.
Makal, Ahmet (2014) “Orta Doğu’da Savaş, Barenboim ve Batı-Doğu Divan Orkestrası”, Sanattan Yansımalar, 31.7.2014 (http://m.sanattanyansimalar.com/yazarlar/ahmet-makal/orta-dogu-da-savas- barenboim-ve-batı-dogu-divan-orkestrasi/195/).
Makal, Ahmet (2016) “İnsan Hakları / Sosyal İnsan Hakları ve Sanat”, Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu VIII, Bildiriler Kitabı, DİSK Yayınları, No. 70: 37-57.
Martinelli, Dario (2017) Give Peace a Chant – Popular Music, Politics and Social Protest, Springer.
Murphy, Timothy S. (2005) “The Negation of a Negation Fixed in a Form – Luigi Nono and the Italian Conter-culture 1964-1979”, Cultural Studies Review, Volume 11, Number 2, September: 95-109.
“Music and Politics”, https://en.m.wikipedia.org/wiki/MusicandPolitics (Erişim tarihi: 10 Ekim 2017).
Nicholls, Tracey; “Music and Social Justice”, Internet Encyclopedia of Philosophy, http://www.iep.utm.edu/music-sj/ (Erişim tarihi: 10 Ekim 2017).
Nielinger-Vakil, Carola (2015) Luigi Nono: A Composer in Context (Music since 1900), Cambridge University Press.
Nochlin, Linda (2016) Neden Hiç Büyük Kadın Sanatçı Yok?, Sanat / Cinsiyet – Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri, Çeviren: Ahu Antmen, Ahu Antmen (Editör), 5. Baskı,