İçtihat Uyuşmazlığı Nedeniyle Adil Yargılanma Hakkının İhlali

İçtihat uyuşmazlığının AİHS m. 6/1 kapsamında yer alan adil yargılanma hakkının ihlaline yol açtığı, AİHM içtihadıyla teyid edilmiş bulunmaktadır. Ülkemiz yargılama sisteminden kaynaklı içtihat farklılığının önemli boyutlara ulaşmış olması, bu yargı organı tarafından aleyhimize verilen çok sayıdaki kararla da kanıtlanmış bulunmaktadır. Aynı olgu, bireysel başvuru kapsamında verilmiş çok sayıdaki Anayasa Mahkemesi kararlarında da ön plana çıkmaktadır. Özellikle iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku alanındaki içtihat uyuşmazlıkları, işçilerin alın terlerinin karşılığı olan haklarını elde etmelerini güçleştiren ciddi bir soruna dönüşmüş bulunmaktadır. İçtihadı birleştirme sistemimizin karmaşık yapısı belirtilen sorunları daha da ağırlaştırmaktadır. Bu incelemeyle, içtihadı birleştirme sisteminin adil yargılanma hakkı açısından ortaya çıkardığı sorunlar ile sistemin aksayan yönlerinin belirlenerek de lege ferenda açsından yeni bir model önerisinin ortaya konulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İçtihat Uyuşmazlığı, İçtihat Farklılığı, Adil Yargılanma hakkı, Makul sürede yargılanma hakkı, Hukuki belirlilik, Hukuki Güvenlik

Violation of The Right to a Fair Trial Due to Case-Law Disputes

It has been confirmed by the case-law of the ECtHR that the case-law dispute causes a violation of the right to a fair trial under art. 6/1 of ECHR. The fact that the case-law disputes stemming from the judicial system of our country has reached significant dimensions has also been proven by the numerous decisions made against Turkey by ECtHR. The same phenomenon comes to the fore in numerous Constitutional Court decisions given within the scope of individual application. Case-law disputes, especially in the field of labour law and social security law, have turned into a serious problem that makes it difficult for employees to obtain their rights. The complexity of our system of combining jurisprudence exacerbates the aforementioned problems. This study is aimed to identify the problems regarding the unification of the jurisprudence system in terms of the right to a fair trial and to propose a new model in terms of de lege ferenda by determining the failing aspects of the jurisprudence unification system.

Keywords:

Case-law Disputes, Case-law Difference, Right to a Fair Trial, Right to Trial in a Reasonable Time, Legal Certainty, Legal Security,

PDF

___

Aktepe Artık, S. (2014) Medeni Usul Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı, Ankara: Seçkin Yayınları.
Arslan, R.; Yılmaz, E.; Taşpınar Ayvaz, S.; Hanağası, E. (2022) Medeni Usul Hukuku, 8.Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları.
Bilge, N. (2019) Hukuk Başlangıcı, Ankara: Turhan Kitabevi.
Bilge, N. (1974) “Yargısal İçtihatların Bağlayıcı Etkileri”, Dr. Recai Seçkin’e Armağan, 217-283.
Conseil de L’Europe (2022) Droit a un proces equitable (volet civil), 7-114 (http://www.coe.int/).
Çelik, T (2013) “Uyuşmazlık Mahkemesine Başvurulmasında ve Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarının Uygulanmasında Karşılaşılan Sorunlar”, Ulusal ve Uluslararası Boyutlarıyla Görev Uyuşmazlıkları ve Uyuşmazlık Mahkemesi Konulu Bilimsel Toplantı Bildiri Konuları, Ankara, 1-17.
Drouot, G. (2019) “Le contrôle des divergence de jurisprudence par la Cour européenne des droits d l’Homme: gros plan sur une affaire grecque”, JADE, No.19 (https://revue-jade.eu/article/view/2570).
Duran, L. (1967) “Yüksek Mahkemelerde İçtihat Uyuşmazlığı”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 1 Sayı, 1, 7-27.
Güzel, A., (2020) “İş Uyuşmazlıklarında Yeni Bir Sistem: Temyiz (Yargıtay)Yolunun Kapatılması (Eleştirel Yaklaşım II)”, Prof. Dr. Mehmet Emin Artuk’a Armağan, Ankara: Seçkin Yayınları, 487-533.
Hennette -Vauchez, S.; Roman, D. (2019) Droit de L’Homme et Libertés Fondamentales, 4eme édition, Paris: Dalloz.
İnceoğlu, S. (2019) Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-4, 2. Baskı, Şubat 2019, (www.coe.int/ankara).
İnceoğlu, S. (2013) İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı- Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal hak ve İlkeler, Tıpkı 4.Bası, İstanbul: Beta.
Kayhan, F. (1999) “Özel Hukuk Uygulamasında Yargı İçtihatlarının ve İçtihadı Birleştirme Kararlarının Normatif Gücü”, TBB Dergisi, C.11, S. 2, 341-363.
Kuru, B. (1977) İçtihatların Birleştirilmesi Yolu İle İlgili Bazı Sorunlar, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını.
Kuru, B.; Aydın, B. (2022) İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 7. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları.
Kuru, B.; Aydın, B. (2021) Medeni Usul Hukuku El Kitabı, Cilt II, 2. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları.
Meunier, J. (2001) “La notion de process équitable devant la Cour européenne des droits de l’homme”, HAL SHS, (https://shs.hal.science/halshs-00419087/file/La_notion_de_proces_equitable_devant_la_Cour_europeenne_des_droits_de_l_homme_-_MEUNIER_Julie.pdf ).
Mole, N.; Harby, C. (2002) Un guide sur la mise en œuvre de l’article 6 de la convention européenne des Droits de L’Homme, publication du Conseil de L’Europe, 5-282 (http://www.coe.int/).
Pekcanıtez, H. (2016) “Medeni Yargıda Adil Yargılanma”, Makaleler Cilt I, 1.Baskı, İstanbul: On İki Levha, 386-412.
Pekcanıtez, H. (2019)”Yargıtay Yönünden Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Değerlendirilmesi, TBB Dergisi, S:144, 383-419.
Pekcanıtez, H.; Atalay,O.; Özekes, M. (2022) Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı,10. Bası, İstanbul: Onikilevha.
Pekcanıtez, H.; Atalay,O.; Özekes, M. (2021) Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı,9.. Bası, İstanbul: Onikilevha.
Pireyre, B. (2017) L’Harmonisation de la jurisprudence et de la pratique judiciaire, (https://www.courdecassation.fr).
Renucci, J.-F. (2021) Droit Européen des Droits de l’Homme, 9e édition, Paris: LGDJ.
Tanrıvar, S. (2021) Medeni Usul Hukuku Cilt I, Ankara: Yetkin Yayınları.
Taşdelen, O. (2016) “Çelişkili Yargı Kararlarının Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Değerlendirilmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S.7, 987-1024.
Tuncay, A.H. (1972) İdare Hukuku ve İdari Yargının Bazı Sorunları, Ankara: Danıştay Başkanlığı.
Ugan Çatalkaya, (2023), “Demokratik ve Barışçıl Toplu Eylem Hakkının Kullanılması İş Sözleşmesini Fesih Nedeni Olabilir mi Sorusuna Yanıt Arayışı: Yargıtayın Zorlu Görevi” , Çalışma ve Toplum, 2023/3,…
Ulusoy, A. (2019) Yeni Türk İdare Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları.
Yılmaz, E. (2017) Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Cilt 3, Ankara: Yetkin Yayınları.
Yılmaz, E. (2000) “İçtihadı Birleştirme veya Adaletteki Çelişkiye Son Verme İhtiyacı”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XVII, Ankara: Bankacılık Enstitüsü, 1-30.
Yılmaz, Y.E.(2019) “İçtihat Farklılıklarının Temel Hak ve Özgürlükler Yönünden Değerlendirilmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S:13,551-622. https://doi.org/10.18771/mdergi.581934