Funda KIRAN, Nisa EKŞİLİ, Özlem ÇETİNKAYA BOZKURT

FRANCHISE ALAN İŞLETMELERİN PARTNER SEÇİMİ: GIDA SEKTÖRÜNDE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmanın amacı gıda sektöründe franchiseelerin franchisorı seçme nedenleriniortaya koymak ve bazı değişkenlerle karşılaştırma yapmaktır. Bu nedenle derinlemesine bilgialmak amacıyla yarı-yapılandırılmış görüşme tekniğinin kullanıldığı araştırmada, literatürtaraması sonucunda oluşturulan soru formu kullanılmıştır. Araştırmanın örnekleminiAntalya ve Burdur illerinde gıda sektöründe faaliyet gösteren kolayda ve kartopu örneklemyöntemiyle ulaşılmış toplam 16 franchisee oluşturmaktadır. Yapılan görüşmeler MAXQDA18.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler sonucunda franchise alanişletmelerin partner seçiminde en fazla dikkat ettiği faktörün konsept – ürün çeşitliliğiolduğu görülmüştür. Ardından sırasıyla ikili ilişkiler, marka, firma potansiyeli,profesyonellik, ürün ve hizmet standardı, yatırım şartlarının uygunluğu, kârlılık oranı velojistik desteğin dikkat edilen unsurlar olduğu tespit edilmiştir. Girişimciler partnerleriyleyaptıkları görüşmelerde sırasıyla finansman, franchisee kimliği, sözleşmenin tek taraflıolması, yer seçimi ve franchisee olarak faaliyete başlama süresinin uzun olması gibiproblemlerle karşılaşmışlardır. Franchiseeler anlaşma sonrasında sırasıyla yanıltıcı/yetersizdanışmanlık, sözleşme şartlarına hâkim olamamak, tedarik ve franchise veren işletmeninyeterli tecrübesinin olmamasından kaynaklı zorluklarla karşılaştıklarını ifade etmişlerdir.Sonuç olarak işletmelerin yeterli oranda partner seçimi kriterlerini dikkate almadıkları vezorluklar yaşadıkları belirlenmiştir.

PDF

___

Abdullaev, B. (2011). Franchising uygulamalarinda franchise alanlarin memnuniyetine yönelik bir araştırma. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Albayrak, A. N. ve Erkut, G. (2010). Türkiye'de il ve bölgelerin rekabet gücü analizi. İTÜ Dergisi/ 9(2).

Alkan, P. (2015). Türkiye gıda sektöründe franchising uygulamaları. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü.

Alon, I. (2006). Executive insight: evaluating the market size for service franchising in emerging markets. International Journal of Emerging Markets, 1(1), 9-20.

Altinay, L., Brookes M., Madanoglu M. ve Aktas G. (2014). Franchisees' trust in and satisfaction with franchise partnerships. Journal of Business Research, 67, 722–728.

Altinay, L., Brookes, M. ve Aktas, G. (2013). Selecting franchise partners: Tourism franchisee approaches, processes and criteria. Tourism Management, 37, 176-185.

Arman, M., Ekşili, N., Kıran, F. ve Çetinkaya Bozkurt, Ö. (2019). Franchising as a strategic alliance model: a qualitative research. The European Proceedings of Social & Behavioural Sciences. 324–335.

Aslanoğlu, S. (2007). Bir büyüme stratejisi olarak franchising sistemi; firmalar açisindan önemi, mevzuat boyutu ve muhasebe uygulamasi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 71-94.

Aşık, N. A. (2017). Değişen kahve tüketim alışkanlıkları ve Türk kahvesi üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4), 310-325.

Brookes, M. ve Altinay, L. (2011). Franchise partner selection: perspectives of franchisors and franchisees. Journal of Services Marketing, 25(5), 336 – 348.

Brookes, M., ve Roper, A. (2012). Realising plural-form benefits in international hotel chains. Tourism Management. 33(3), 580-591.

Cho, M. (2004). Factors contributing to middle market franchising in Korea: the franchisee perspective. Tourism Management, 25(5), 547-557.

Clarkin, J., ve Rosa, P. (2005). Entrepreneurial teams within franchise firms. International Small Business Journal, 23(3), 303-334.

Clarkin, J. E. ve Swavely S. M. (2006). The importance of personal characteristics in franchisee selection. Journal of Retailing and Consumer Services, 13, 133–142.

Çakal, M. (2012). Stratejik işbirliklerinde partner seçim kriterleri ve stratejik motivasyonlarla performans ilişkisi: türkiye'de kimya sektöründe faaliyet gösteren firmalar üzerine bir araştirma, (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Dilek, P. Y. ve Al, N. (2016). Türkiye İçin Bir Rekabet Endeksi. İmak Ofset Basım Yayın Tic. ve San. Ltd. Şti, 68.

Doherty, A. M. (2009). Market and partner selection processes in international retail franchising. Journal of Business Research, 62(5), 528-534.

Doherty, A. M. ve Alexander, N. (2004). Relationship development in international retail franchisin: Case study evidence from the UK fashion sector. European Journal of Marketing, 38 (Nos 9/10), 1215-35.

Felstead, A. (1993), The Corporate Paradox Power and Control in the Business Franchise. London: Routledge.

Fladmoe-Lindquist, K. (2000). International franchising: a network approach to FDI. In Y. Aharoni, & L. Nachum (Eds.), Globalisation of services some implications for theory and practice. London: Routledge.

Franchise Direct. (2020, Şubat 11). Top 100 Franchises 2020. Erişim adresi https://www.franchisedirect.com/top100globalfranchises/rankings

Geringer, J. (1991). Strategic determinants of partner selection criteria in international joint ventures. Journal of International Business Studies, 22 (1), 41-61.

Guilloux, V., Gauzente, C., Kalika, M., ve Dubost, N. (2004). How France’s potential franchisees reach their decisions: a comparison with franchisers’ perceptions. Journal of Small Business Management, 42(2), 218-224.

Halis, M., Şenkal, A., ve Türkay, O. (2009). Türk İşletmelerinde Ortaklık ve Güven. Journal of Azerbaijan Studies. (10)3, 712-721.

Hitt, A. M., Dacin, T. M., Levitas, E., Arregle, J. ve Borza, A. (2000). Partner selection in emerging and developed market contexts: resource based and organisational learning perspectives. Academy of Management Journal, 43(1), 449-476.

Hitt MA, Ahlstrom D, Dacin MT, Levitas E, Svobodina L. (2004). The institutional effects of strategic partner selection in transition economies: China vs Russia. Organization Science,15 (2):173–85.

Jambulingham, T., Nevin, J.R., (1999). Influence on franchisee selection criteria on outcomes desired by the franchisor. Journal of Business Venturing 14, 363–395.

Jauhari, V., Vaishnav, T., Altinay, L. (2009). The franchise partner selection process and implications for India. Worldwide Hospitality and Tourism Themes. 1(1), 52-65.

Kalkınma Bakanlığı. (2013). İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (SEGE-2011). Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Ankara.

Koza, M., ve Lewin, A. (2000). Managing partnerships and strategic alliances: Raising the odds of success. European Management Journal, 18(2), 146–151.

Kurt, Z., & Korkmazyürek, H. (2019). Franchising uygulamasının başarısını etkileyen faktörler: Mersin ilinde bir araştırma. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 25-50.

Mason, S. D. ve Duquette, H. G. (2008). Exploring the relationship between local hockey franchises and tourism development. Tourism Management, 29(6), 1157-1165.

Minkler, A. (1990). An empirical analysis of a firm’s decision to franchise. Economic Letters. 34, 77-82.

Norton, S. (1988). Franchising, brand name capital, and the entrepreneurial capacity problem. Strategic Management Journal, 9, 105-14.

Seven, S. (2007). Franchising uygulamalarinda franchise alan firmalari motive eden faktörlerin belirlenmesi: gida ve giyim sektöründe bir uygulama (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Dumlupinar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.

Shah, R.H. ve Swaminathan, V. (2008). Actors influencing partner selection in strategic alliances: The moderating role of alliance contex, Strategic Management Journal, 29, 471–494.

Shane, S. A. (1996). Why franchise companies expand overseas. Journal of Business Venturing. 11(2). 73- 88.

Tutar, H. (2005). İşletme Yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Tuunanen, M. ve Hyrsky, K. (2001). Entrepreneurial paradoxes in business format franchising: an empirical survey of Finnish franchisees. International Small Business Journal, 19(4), 47-62.

UFRAD. (t.y.). Franchise. Erişim adresi https://ufrad.org.tr/franchise/1-franchising-nedir Erişim Tarihi : 8.02.2020

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.