Farklı Sürelerde Depolanan Tıbbi Adaçayı (Salvia officinalis L.) Tohumlarının Karşılaştırmalı Olarak Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi

Modern ve geleneksel tıp alanında tıbbi ve aromatik bitkiler yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Türkiye, bulunduğu coğrafi konum ve iklim avantajı sebebiyle bu özelliğe sahip pek çok bitkiye ev sahipliği yapmaktadır. Tıbbi adaçayı (Salvia officinalis L.) da bu bitkilerden birisidir. Bu araştırma, 2019-2020 yılları arasında laboratuvar ortamında gerçekleştirilmiştir. Kontrollü şartlar altında farklı sürelerde (1, 3 ve 5 yıl) depolanan tıbbi adaçayı tohumları incelenmiştir. Tohumlara ait bazı fiziksel (şekil-boyut, yüzey alan, ortalama aritmetik ve geometrik çap, küresellik ve bin tane ağırlığı) ve fizyolojik (çimlenme oranı ve zamanı) özellikleri belirlenmiştir. Tıbbi adaçayı tohumlarının kısa ve oval bir yapıya sahip olduğu; depolama süresi uzadıkça tohumların genetik özellikleri korunsa da tohumların çimlenme yeteneklerinin düştüğü saptanmıştır. Bu çalışma ile üreticilere ekonomik anlamda tıbbi adaçayı üretimi için tohumlarını 3 yıla kadar değerlendirmeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tıbbi ve aromatik bitkiler, Tıbbi adaçayı, Salvia officinalis L, Tohum özellikleri, Depolama

Determination of Comparative Characteristics of Medicinal Sage (Salvia officinalis L.) Seeds Stored at Different Periods

Medicinal and aromatic plants are used extensively in modern and traditional medicine. Turkey is home to many plants with this feature due to its geographical location and climate. Medicinal sage (Salvia officinalis L.) is one of these plants. This research was conducted in a laboratory environment between 2019-2020. Sage seeds stored under controlled conditions for different periods (1, 3 and 5 years) were studied. Some physical (shape-size, surface area, average arithmetic and geometric diameter, sphericity and thousand grain weight) and physiological (germination percentage and time) characteristics of these seeds were investigated. Sage seeds have a short and oval structure; although the genetic characteristics of the seeds were preserved as the storage period was extended, it was determined that the germination ability of the seeds decreased. With this study, it is recommended that producers use their seeds for up to 3 years for the production of sage in economic terms.

Keywords:

Medical and aromatic plants, Sage, Salvia officinalis L, Seed characteristics, Storage,

PDF

___

Alayunt, F.N. (2000). Biyolojik Malzeme Bilgisi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Ders Kitabı, Ege Ün. Ziraat Fak. Yayınları No: 541, İzmir.
Bahadırlı, N.P. (2020). Economically Important Sage Species from Turkey: Salvia fruticosa Mill. and S. aramiensis Rech. fil.,Current Perspective on Medicinal and Aromatic Plants. 3(1): 31-42.
Bahtiyarca, R.B. (2006). Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanım Alanları, Tıbbi Adaçayı (Salvia officinalis L.) ve Ülkemizde Kekik Adıyla Bilinen Türlerin Yetiştirme Teknikleri, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. Cilt:15, Sayı:1-2, S:21-30.
Baytop, T. (1984). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, İstanbul Üniversitesi Yayınları: 3255, İstanbul.
Bayram, E., Sönmez, Ç. (2006). Adaçayı Yetiştiriciliği, Ege Üniversitesi Tarla Uygulamaları ve Araştırma Merkezi Yayım Bülteni, No:48, ISSN 1300-3518, Bornova/İzmir.
Bayram, E., Kırıcı, S., Tansı, S., Yılmaz, G., Arabacı, O., Kızıl, S., Telci, I. (2010). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Olanaklarının Artırılması, Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiri Kitabı I, Ankara.
Bettaieb, I., Zakhama, N., Wannes, W.A., Kchouk, M.E., Marzouk, B. (2009). Water Deficit Effects on Salvia officinalis Fatty Acids and Essential Oils Composition, Scientia Horticulturae. 120(2): 271-275.
Ceylan, A. (1997) Tıbbi Bitkiler II (Uçucu Yağ Bitkileri). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 481s. İzmir.
Dob, T., Berramdane, T., Dahmane, D., Benabdelkader, T., Chelghoum, C. (2007). Chemical Composition of The Essential Oil of Salvia officinalis From Algeria, Chemistry of Natural Compounds. 43(4):491-494.
Dumanoğlu, Z. (2016). Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitki Tohumları İçin Uygun Kaplama ve Pelletleme Yöntemlerinin Belirlenmesi, Ege Ün. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, İzmir.
Dumanoğlu Z, Çakmak B. (2019). Tohum Uygulamalarının Soğan (Allium cepa L.) Tohumunun Bazı Fiziksel ve Mekanik Özelliklerine Etkisi, Bursa Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Derg. 33(1):53-66.
Dumanoğlu, Z., Geren, H. (2020). An Investigation on Determination of Seed Characteristics of Some Gluten-Free Crops (Amarantus mantegazzianus, Chenopodium quinoa Willd., Eragrostis tef [Zucc] Trotter, Salvia hispanica L.). Turkısh Journal of Agriculture-Food Science and Technology. 8(8), 1650-1655.
Dumanoğlu, Z., Dönmez, C., Çakır, M.F. (2020). General Characteristics of Seeds of Some Anise (Pimpinella anisum L.) Lines and Effects of Film Coating on These Seeds, Turkısh Journal of Agriculture - Food Science and Technology (TURJAF), 8(1): 46-53.
Dumanoğlu, Z., Mokhtarzadeh, S. (2020). Türkiye’de Kültürü Yapılan Salvia Türlerine (Salvia hispanica L., Salvia tomentosa Mill. ve Salvia verticillata L.) Ait Tohumların Bazı Fiziksel Özellikleri, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi. 7(3): 596-602.
Ekren, S., Sönmez, Ç., Sancaktaroğlu, S., Bayram, E. (2007). Farklı Biçim Yüksekliklerinin Adaçayı (Salvia officinalis L.) Genotiplerinde Agronomik ve Teknolojik Özelliklere Etkisinin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 44(1):55-70.
Exarchou, V., Kanetis, L., Charalambous, Z., Apers, S. Pieters, L., Gekas, V., Goulas, V. (2015). HPLC-SPENMR Characterization of Majör Metobolites in Salvia fruticosa Mil. Exract With Antifungal Potential. Relevance of Carnosic Acid, Carnosol and Hispidulin, Journal of Agric Food Chemical. 63(2):457- 463.
Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Baser, K.H.C. (2000). Flora of Turkey ve East Aegean Islves Supplement II. Edinburgh Univ, Vol. 11 pp. 618-619.
International Rules for Seed Testing (ISTA). (2007). International Rules for Seed Testing Book. Kara, M. (2012). Biyolojik Ürünlerin Fiziksel Özellikleri, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 242, Erzurum.
Karpuz, E. (2012). Hatay’da Yetişen Salvia verticillata L. subsp. amasiaca Türünün Fitokimyasal Özelliklerinin ve Antimikrobiyal Etkinliğinin Belirlenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya ABD, Yüksek Lisans Tezi, 62 s., Hatay.
Karayel, H.B. (2019). Kütahya (Gediz) Yöresinde Yetiştirilen Tıbbi Adaçayı (Salvia officinalis L.) Türünün Tohum ve Yaprağında Uçucu Yağ Bileşenlerinin Değerlendirilmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi. 22 (Ek sayı 1): 1-5.
Katar, N., Katar, D., Aydın, D., Olgun, M. (2018). Tıbbi Adaçayı’da (Salvia officinalis L.) Uçucu Yağ Oranı ve Kompozisyonu Üzerine Ontogenetic Varyabilitenin Etkisi, Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD). 4(2):231-236.
Mohsenin, N.N. (1970). Physical Properties of Plant and Animal Materials. Gordon and Breach Science Publishers, New York.
Özcan, I.I., Arabacı, O., Öğretmen, N.G. (2014). Bazı Adaçayı Türlerinde Farklı Tohum Çimlendirme Uygulamalarının Belirlenmesi. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 2(5):203-207.
Pavlidou, V., Karpouhtsis, L., Franzios, G., Zambetaki, A., Scouras, Z., Mavragani, TP. (2004). Insecticidal and Genotoxic Effects of Essential Oils of Greek Sage, Salvia fruticosa and Mint. Mentha pulegium on Drosophila Melanogaster and Bactrocera Oleae (Diptera Tephritidae). Journal of Agric Urban Entomol 21 (1): 39-49.
Pizzale, L., Bortolomeazzi R., Vichi S., Überegger E., Conte LS. (2002). Antioxidant Activity of Sage (Salvia officinalis and S. fruticosa) and Oregano (Origanum onites and O. indercedens) Extracts Related to Their Phenolic Compound Content, Journal of the Science of Food and Agriculture. 82(14): 1645–1651.
Sarrou, E., Martens, S., Chatzopoulou, P. (2016). Metabolite Profiling and Antioxidant Activit of Sage (Salvia fruticosa Mill.) Under The İnfluence of Genotpe and Harvesting Period. Indian Crops Production 94: 240- 250.
Senel, F.S., Orhan, I., Celep, F., Kahraman, A., Doğan, M., Yılmaz, G., Şener, B. (2010). Survey of 55 Turkish Salvia Taxa for Their Acetcholinesterase İnhibitory and Antioxidant Activities. Food Chemistry 12: 34-43.
Şenkal, B.C., İpek, A., Gürbüz, B., Türker, A., Bingöl, M.Ü. (2012). Bolu Ekolojik Koşullarında Yetişen Salvia officinalis L. ve Salvia tomentosa L. Türlerinin Bazı Önemli Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi. 5(2):38-42.
Sönmez, Ç., Bayram, E. (2017). The Influence of Different Water and Nitrojen Applications on Some Yield Parametres and Antioxidant Activity in Sage (Salvia officinalis L.) Turkısh Journal of Field Cro,. 22:96-103. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2020). Parfümeri, Eczacılık vb. Alalarda Kullanılan Bitkiler ve Yem Bitkileri Tohumu (1991-2019) (erişim:24.12.2020).
Yağcıoğlu, A. (2015). Ürün İşleme, Ege Üniversitesi Yayınları Ziraat Fakültesi Yayın No: 517, Genişletilmiş 2. Baskı, İzmir.
Yılmaz, D., Gökduman, M.E. (2015). Adaçayı (Salvia officinalis L.) Bitkisinin Farklı Nem Düzeylerinde Fiziko-Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakülte Dergisi. 10(1):73-82.
Zeybek, U. ve Zeybek, N. (2002). Farmasötik Botanik [Kapalı Tohumlu Bitkiler (Angiospermae) Sistematiği ve Önemli Maddeleri], E.Ü. Eczacılık Fakültesi Yayınları No:3 Bornova, İzmir.