2012

SÜNNÎ MÜFESSİRLERE GÖRE MUT‘A NİKÂHI

Bu çalışmada, Ehl-i Sünnet ve Şiî Caferî mezhebi arasındaki tartışmalı meselelerden biri olan mut‘a nikâhına, Kur’ân tarafından izin verildiği iddiası araştırılmıştır. Şiî Caferî mezhebi, istimtâ‘ âyeti olarak da bilinen Nisâ Sûresinin24. âyetini, Kur’ân’da mut‘anın cevazına referans göstermiştir. Mut‘anın haramolduğunu iddia edenlerin görüşleri Nisâ Sûresi 24. âyeti bağlamında ele alınıpdeğerlendirilmiştir.

The Mut‘a Act of Marriage in the Opinions of the Sunni Exegetes

This study examines the assertion, which has been a disputed issue between the Sunni and Shi‘i-Ja‘fari sects, that the Qur’an allows mut‘a marriage contract. The Shi‘i-Ja‘fari sect cites the 24th verse of the Surah al-Nisa’ (The Women), which is also known as the verse of usufruct, as the basis of mut‘a’s permissibility in the Qur’an. Opinions of those who claim that Mut’a is forbidden evaluated within the context of the 24th verse of the Surah al-Nisa’.

PDF

___

Abdülbâki, Muhammed Fuâd, el-Mu‘cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’âni’lKerîm, Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire trs.
Abdürrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî el-Himyerî, Tefsîru’lKur’ân, Birinci Basım, Mektebetü’r-Rüşd, Riyat trs.
Altuntaş, Mehmet, “Câhiliye Dönemi Evlilikleri Ve Muallaka Şiirlerinde Anlatılan Hayatın Kur’ân Açısından Değerlendirilmesi”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/5 Winter Ankara 2016, pp. 45-68.
Altuntaş, Mehmet, Kur’ân Perspektifinden Dünyanın Değeri,Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008.
Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî, Rûhü’l-Me‘ânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-‘Azîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, Beyrut trs.
Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’, Me‘âlimü’t-Tenzîl, Birinci Basım, Dâru Tayyibe, Riyat 1989.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Ali, es-Sünenü’l-Kübrâ, Üçüncü Basım, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut trs.
Beydâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed Nasıruddîn, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Birinci Basım, Dâru’l Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2003.
Birışık, Abdülhamit, “Kıraat”, DİA, İstanbul 2002, XXV, 426-433.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl, Sahîh-u Buhârî, Birinci Basım, elMektebetü’s-Selefiyye, Kahire trs.
Cemel, Süleymân b. Ömer b. Mansûr el-Uceylî Ezherî, Fütühâtü’l-İlâhiyye bi Tevzîhi Tefsîri’l-Celâleyn, Birinci Basım, Dâru’l Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1996.
Cessâs, Ebû Bekir, Ahkâmü’l-Kur’ân, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2001.
Cevâd Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l-‘Arab Kable’l-İslâm, İkinci Basım, Dâru’sSekafî, 1993.
Dalkıran, Sayın, “İmamiye Şiası’nın Mut‘a Nikâhı Uygulamasına Karşı Ahmet Feyzi’nin Eleştirileri”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 24, 2007, ss. 1-16.
Demircan, Adnan, “Cahiliye ve Hz. Peygamber Dönemi Uygulamalarıyla Nikâh”, Diyanet İlmi Dergi, cilt: XLIX, sayı: 3, 2013, s. 21-42.
Dönmez, İbrahim Kâfi, “Müt‘a”, DİA, İstanbul 2006, XXXII, 174-180.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî, Kitâbü’l-Mesâhif, İkinci Basım, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut 2002.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvûd, Beytü’lEfkâri’d-Devliyye, trs.
Ebû Ubeyd, el-Kâsım b. Sellâm b. Miskîn el-Herevî, en-Nâsih ve’l-Mensûh, Mektebetü Rüşd, Riyat ts.
Hâzin, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm el-Bağdâdî, Lübâbü’t-Te’vîl fî Me‘ânî’t-Tenzîl, Birinci Basım, Dâru’l-Kütübi’l- ‘İlmiyye, Beyrut 2004.
İbn ‘Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdullah, Ahkâmü’l-Kur’ân, İkinci Basım, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2002.
İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir etTûnisî, Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, ed-Dâru’t-Tûnisiyye li’n-Neşr, Tunus 1984.
İbn Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed elBağdâdî, Nevâsihu’l-Kur’ân, Birinci Basım, Dârus-Sekâfeti’l-‘Arabiyye, Dimeşk 1990.
İbn Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed, Zâdü’l-Mesîr fî ‘İlmi’t-Tefsîr, Üçüncü Basım, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut 1984.
İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman b. Muhammed b. İdris er-Râzî, Tefsîru’l- Kur’âni’l-‘Azîm, Birinci Basım, Mektebetü Nezâr Mustafa el-Bâz, Mekke 1997.
İbn Kesîr, ‘İmâdüddîn Ebi’l-Fidâ İsmail ed-Dimeşkî, Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azim, Birinci Basım, Mektebetü Evlâdi’ş-Şeyh lit-Türâs, Kahire 2000.
İbn Manzûr, Lisânü’l-‘Arab, Tah. Abdullah Ali el-Kebîr, vd Dâru’l-Me‘ârif, Kahire trs.
İbn Münzir, Ebû Bekr Muhammed b. İbrâhîm en-Nîsâbûrî, Kitâbü Tefsîri’lKur’ân, Birinci Basım, Dâru’l-Me‘âsir, Riyat 2002.
İbn Teymiyye, Ebü’l-‘Abbâs Takiyyuddîn Ahmed b. Abdülhalîm, Minhâcü’sSünneti’n-Nebeviyye fî Nakzı Kelâmi’ş-Şî‘ati ve’l- Kaderiyye, tah. Muhammed Reşâd Sâlim, Birinci Basım, Dâru Neşr Müteaddide, 1986.
İsfehânî, Râgıp, Müfredât Elfâzi’l-Kur’ân, İkinci Basım, Dâru’l-Kalem, Dimeşk 2002.
Kal‘acı, Muhammed Ravvâs, Mu‘cemü’l-Lügati’l-Fukahâ, İkinci Basım, Dâru’nNeffâs, Beyrut 2006.
Kâsımî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed Sa‘îd b. ed-Dımeşkî, Mehâsinü’t-Te’vîl, Birinci Basım, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, trs.
Konevî, ‘İsâmuddîn İsmail b. Muhammed el-Hanefî, Hâşiyetü’l-Konevî, Birinci Basım, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2001.
Kurtubî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed, el-Câmi‘u li Ahkâmi’l-Kur’ân, Birinci Basım, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2006.
Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed es-Semerkandî, Te’vîlâtü’lKur’ân, Dâru’l-Mîzân, İstanbul 2005.
Mûsevî, Mûsâ, eş-Şîa ve’t-Tashîh: es-Sıra‘ beyne’ş-Şîa ve’t-Teşeyyu‘, 1988.
Muslihuddîn, Mustafa b. İbrahim er-Rûmî el-Hanefî, Hâşiyetü İbni’t-Temcîd, Birinci Basım, Dâru’l Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2001.
Mukâtil b. Süleyman, Ebü’l-Hasen b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, tah. Abdullah Mahmud Şehhâte, Birinci Basım, Müessesetü’tTârîhi’l-‘Arabî, Beyrut 2002.
Müslim, Ebü’l-Hüseyin b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, Sahîh-u Müslim, Birinci Basım, Dâru’-l-Hadîs, Beyrut 1991.
Nehhâs, Ebû Cafer, Kitâbü’n-Nâsih ve’l-Mensûh fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Mektebetü ‘Alâmiyye, 1938.
Nehhâs, Ebû Cafer, Me‘âni’l-Kur’âni’l-Kerîm, Birinci Basım, Merkezü İhyâi’tTürâsi’l-İslâmî, Mekke 1988.
Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullāh b. Ahmed b. Mahmûd, Medârikü’tTenzîl ve Hakâikü’t-Te’vîl, Birinci Basım, Dâru’l Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1995.
Önder, Muharrem. “Şaz Kıraatlar ve İslam Hukuku Açısından Değeri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 13, 2009, ss. 163-194.
Öztürk, Mustafa, “Sünni ve Şii Kaynaklarda Mut‘a Nikâhı Tartışması”, İslâmiyât, cilt: VIII, sayı: 3, 2005, ss. 95-120.
Râzî, Muhammed Fahreddîn, Tefsîru’l-Kebîr, Birinci Basım, Dâru’l-Fikr, trs.
Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü’t-Tefâsîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2001.
Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm, el-Keşfü ve’l Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, tah. eş-Şeyh Seyyid Kesrevî Hasan, Birinci Basım, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut trs.
Suyûtî, Celâleddîn, ed-Dürru’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr, Birinci Basım, Merkezü Hicr li’l-Bühûs ve’d-Dirâsâti’l-‘Arabiyye ve’l-İslâmiyye, Kahire 2003.
Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed elHudayrî eş-Şâfiî, el-İtkân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, tah. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim, Vizâretü’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, trs.
Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed es-San‘ânî el-Yemenî, Fethu’l-Kadîr el-Câmi‘u beyne’l-Fenniyyi’r-Rivâye ve’d-Dirâye min İlmi’tTefsîr, Dördüncü Basım, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut 2007.
Şeyh Müfîd, Muhammed b. Muhammed en-Nu‘mân, Hulâsatü’l-Îcâz, Mektebetü’l-‘Akâid, trs.
Şeyhzâde, Muhammed b. Muslihiddîn Mustafa Koçevî Muhyiddîn, Hâşiyetü
Şeyhzâde alâ Tefsîri’l-Kâdı el-Beyzâvî, Hakikat Kitabevi, İstanbul 1995.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmi‘u’l-Beyân an Te’vîl-i Âyi’l-Kur’ân, Birinci Basım, Kahire 2001.
Temel, Nihat, “Şaz Kıraatlar Ve Yorum Farklılıklarına Etkisi”, Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-III Tartışmalı İlmi Toplantı (14-15 Ekim 2000), İstanbul 2002.
Tirmîzî, Ebû ‘Îsa Muhammed b. ‘Îsâ b. Sevre, Sünenü’t-Tirmîzî, Beytü’lEfkâri’d-Devliyye, trs.
Ustaosmanoğlu, Mahmut, Rûhu’l-Furkân Tefsiri, Sîrâç Kitapevi, İstanbul 2006.
Ünal, Yavuz, “Hadis Verilerine Göre Mut‘a Nikâhı”, On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 7, 1993, ss. 155-179.
Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, Azim Dağıtım, İstanbul trs.
Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk, Tâcü’l-‘Arûs, et-Turâsü’l-‘Arabî, Kuveyt 1985.
Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî, Me‘âni’l-Kur’ân ve ‘İrâbüh, Birinci Basım, ‘Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1988.
Zemahşerî, Cârullâh Ebü’l-Kâsım Muhammed b. Ömer, el-Keşşâf, Birinci Basım, Mektebetü’l-‘Ubeykân, Riyat 1998.