FARABİ METAFİZİĞİNDE VARLIK (EL-MEVCÛD) TERİMİ VE EKLENTİLERİ

Bu makalede iki şey yapılacaktır. İlk olarak mevcûd kavramı, vaz’ı ve anlamlarıyla ele alınacak, devamında mevcûdun ilintileri belirlenmeye çalışılacaktır. İki aşamalı ortaya çıkan buçalışma bizim için neticede bir anlamda meta-mevcûd çalışması olacaktır. Çünkü mevcûd,metafiziğin temel kavramıdır. Bu bakımdan mevcûd, metafizik araştırmalarının olmazsa olmazıdır ve belirtilen nedenlerle bu çalışma mevcûd”a odaklanmaktadır. Farabi’ninmetafiziğindeki mevcûdla alakalı üç şeyi söylemek mümkündür. Birincisi, Farabi, metafiziğinde mevcûd ve vücûd ayırımı yapmıştır. İkincisi, mevcûdun kategoriler, şey vedoğru bilgi olmak üzere üç anlamı olduğunu söylemiştir. Üçüncüsü, Farabi mevcûduneklentilerine yer vermiştir. Bunlar zorunlu-mümkün, bizâtihî-bilâraz, bilkuvve-bilfiil, ikiuç (mebd-meâd), öncelik-sonralık, değildir-olmayan (lâ-gayr) kavramlarıdır. Bunlar, kelamcı filozofların el-umuru’l-âmme ile meşşaî filozofların tekâsîmü’l-vücûd, mutasavvıffilozofların tevâcüd-vecd-vücûd geleneğinin köklerini oluşturmaktadır. Bunlara ilavetenFarabi’de mevcûdla eklentili bir diğer kavram el-felsefe kavramıdır. Mevcûd, felsefeye ilintiolmakta; mevcûdla eklentili felsefe, tercümelerle vazettiği terminolojiyle kendisini Arapçada yeniden inşa etmektedir.

Al-Mavcud (Existent) In The Metaphysics Of Farabi And Its Additions

In this article, two things will be done. In the first part, the concept and term of “existent” will be dealt with including its derivation (vaz`) and its meanings. In the second part, there will be an attempt to determine the additions of existent. Emerging in two stages, this study will ultimately lead to a meta-existent (mevcûd) study for us. Because the existent (mevcûd) is the basic concept of metaphysics. It is an indispensable element of metaphysical researches and for these reasons stated, this study focuses on “existent”. It is possible to say three things are related to the existent in the metaphysics of Farabi. First of all, Farabi made a distinction between the existent (mevcûd) and the existence (vücûd) in his metaphysics. Secondly, he said that mevcûd has three meanings. They are categories, things and true information. Thirdly, Farabi mentioned the additions (levahik) of existent. They are necessary-possible, bizâtihî-bilâraz, power-actual, two ends (nihayetey), primacyrecency, un-no concepts. These constitute the roots of the ontology (al-umûru’l-âmme) tradition of theologian philosophers and additions of existent (tekâsîmu’l-vücûd) tradition of peripatetic philosophers and tevâcud-vecd-vucûd tradition of Sufî philosophers. In addition to these, al-falsafa is another concept related to an existent in Farabi’s thought. Existent is related to philosophy and the philosophy of regarded existent rebuilds itself in Arabic with terminology derived via translations.

PDF

___

Afifi, Zeynep, el-Felsefetü’t-Tabiiyye ve’l-İlâhiyye ınde’l-Farabi, Kahire 1430/2009.
Akdağ, Hasan, Arap Dilinde Edatlar, Tekin Kitabevi, Konya 1984.
Al-Farabi, Al-Hurûf, edited by Muhsin Mehdi, Beyrut 1970.
Atay, Hüseyin, İbn Sina’da Varlık Nazariyesi, Gelişim Matbaacılık, Ankara 1983.
Aydın, İbrahim Hakkı, Farabi’de Metafizik Düşünce, Bil Yay., İstanbul 2000.
Aydın, İbrahim Hakkı, Farabi’de Bilgi Teorisi, Ötüken Yay., İstanbul 2003.
Çörtü, Mustafa Meral, Sarf-Nahiv Edatlar, İFAV, İstanbul 2014.
Ebheri, Esirüddin, Hidayetü’l-Hikme, Mektebetü’l-Büşra, Karaçi Pakistan 1432/2011.
Farabi, “Mesailün Müteferrika”, Bazu Resail ve Kütüb fi’l-Felsefe, Ma’had Tarihi’l-Ulumi’l-Arabiyye ve’l-İslamiyye, Frankfurt 1419/1999.
Farabi, “Risale fi Fazileti’l-Ulum, Haydarabat 1340”, Bazu Resail ve Kütüb fi’lFelsefe, Ma’had Tarihi’l-Ulumi’l-Arabiyye ve’l-İslamiyye, Frankfurt 1419/1999.
Farabi, “Risale fi İsbati’l-Müfarikat”, Bazu Resail ve Kütüb fi’l-Felsefe, Ma’had Tarihi’l-Ulumi’l-Arabiyye ve’l-İslamiyye, Frankfurt 1419/1999.
Farabi, es-Siyasetü’l-Medenîyye, çev. M. Aydın-A. Şener-M. R. Ayas, Kültür Bakanlığı Yay., İstanbul 1980.
Farabi, Fusûlü’l-Medenî çev. Hanifi Özcan, DEÜ Yay., İzmir 1987.
Farabi, Kitabu’l-Hurûf, çev. Ömer Türker, Litera Yay., İstanbul 2008.
Farabi, Uyûnü’l-Mesâil, çev. Mahmut Kaya, ed. H. G. Topdemir, Say Yay., İstanbul 2009.
Hammond, Robert, Farabi Felsefesi ve Ortaçağ Düşüncesine Etkisi, çev. G. Küken ve U. Nutku, Alfa Yay., İstanbul 2001.
Kaya, Mahmut, “Farabi”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, yıl: 1995, cilt: 12.
Kılıç, Cevdet, İslam Düşüncesinde Bir Metafiziği ve Farabi’nin el-Vâhid ve’l-Vahde İsimli Eseri, Fecr Yay., Ankara 2014.
Maksudoğlu, Mehmet, Arapça Dilbilgisi, Ensar Yay., İstanbul 2013.
Vural, Mehmet, İslam Felsefesi Sözlüğü, Elis Yay., Ankara 2011.
Yasin, Cafer Ali, el-Farabi fi Hudûdihi ve Rüsûmihi, Beyrut 1405/1985.