Ömer ÇOBANOĞLU, Tugba OSKAY, Soner DÜZGÜNER, İsmail Burak GÜLTEKİN

EKTOPİK GEBELİK TEDAVİSİNDE DÜŞÜK TEK DOZ METHOTREXATE SONRASI GELİŞEN PANSİTOPENİ VE STEVENS-JOHNSON SENDROMU; OLGU SUNUMU VE LİTERATÜR DERLEMESİ

Ektopik gebelik genellikle poliklinik şartlarında tanısı konulan ve tedavisi yapılan bir durumdur. Hemodinamik olarak stabil ve yandaş sorunu olmayan hastalarda düşük tek doz methotrexate sıklıkla tercih edilen tedavidir. Methotrexate'ye karşı gelişen mukozit, abdominal kramplar ve yorgunluk gibi yan etkiler sıklıkla öngörülebilir ve doz bağımlıdır. Her ne kadar ektopik gebeliklerde kullanılan düşük dozlar ile beklenmese de, pansitopeni benzeri ciddi ve öngörülemeyen yan etkiler de mümkündür. Sunduğumuz vakada düşük tek doz (50mg/m2 vücut yüzey alanı) methotrexate sonrası ciddi pansitopeni gelişimi anlatılmıştır. 30 yaşında, gravida 2, para 1 kadın hasta son adet tarihine göre 7 haftalık ektopik gebelik tanısı aldı. Düşük tek doz methotrexate uygulaması sonrasında ciddi pansitopeni ve yaygın deri döküntüleri izlendi.Bu vaka İngilizce literatürde böbrek fonksiyonları normal olan bir ektopik gebelik vakasında düşük tek doz methotrexate uygulaması sonrası gelişen ilk ciddi pansitopeni vakasıdır.

Pancytopenia and Stevens-Johnson Syndrome After Single Low Dose Methotrexate for Treatment of Ectopic Pregnancy; Case Report and Review of the Literature

Ectopic pregnancies are usually diagnosed and treated in outpatient setting. Single low dose methotrexate is often the choice of treatment in otherwise normal and hemodynamically stable patient. Adverse reactions to methotrexate are mostly predictable and dose dependent such as mucositis, abdominal crampings and malaise. Although it is safe with low doses used in ectopic pregnancy, serious adverse and unpredictable reaction such as pancytopenia is possible. We report here a case with a rare but serious drug reaction after a single low dose (50mg/m2 body surface area) methotrexate. A 30-year-old woman with gravida 2, para 1 was diagnosed as ectopic pregnancy at 7 weeks of pregnancy due to her last menstrual period. Severe pancytopenia and diffuse skin eruptions developed after single, low dose (50mg/m2) methotrexate application. This is the first reported case in English literature of pancytopenia caused by low dose methotrexate in a patient with normal kidney function.

PDF

___

Lipscomb GH, Stovall TG, Ling FW. Non-surgical treatment of ectopic pregnancy. N Engl J Med 2000;343:1325-9.
Chang J, Elam-Evans LD, Berg CJ, Herndon J, Flowers L, Seed KA, et al. Pregnancy related mortality surveillance-- United States, 1991-1999. MMWR Surveill Summ ;52:1-9.
Mol F, Mol BW, Ankum WM, van der Veen F, Hajenius PJ. Current evidence on surgery, systemic methotrexate and expectant management in the treatment of tubal ectopic pregnancy: a systematic review and meta-analysis. Hum Reprod Update 2008;14:309-19.
Goldstein DP, Goldstein PR, Bottomley P et al. Methotrexate with citrovorum factor rescue for nonmetastatic gestational trophoblastic neoplasms. Obstet Gynecol 1976 Sep; 48(3): 321-323.
Bagshawe KD, Dent J, Newlands ES et al. The role of low-dose methotrexate and folinic acid in gestational trophoblastic tumours (GTT). Br J Obstet Gynaecol 1989 Jul; (7): 795-802.
Stovall TG, Ling FW & Buster JE. Outpatient chemotherapy of unruptured ectopic pregnancy. Fertil Steril 1989 Mar; (3): 435-438.
Wiela-Hojenska A, Orzechowska-Juzwenko K, Swierkot J et al.: Monitoring methotrexate therapy in patients with rheumatoid arthritis. Int. J. Clin. Pharmacol. Ther. 42(8), 434- (2004).
Hanna Kelly, Donald Harvey,Stephan Moll A Cautionary Tale Fatal Outcome of Methotrexate Therapy Given for Management of Ectopic Pregnancy. Obstetrics&Gynecology. Vol.107 No 2(2), 439-441 (2006).