Cahit Külebi'de Yerlilik Düşüncesi

İnsan, gerek fiziksel gerekse varoluşsal anlamda bir yere yerleşme ve yerleştiği yeri yurt edinme çabası içerisindedir. Milletlerin zaman içerisinde oluşturdukları kültürel kimlikleri, yerleşilen/yurt edinen coğrafya ile kökensel bağlar oluşturur. Başka bir deyişle, her mekân, kendi insanını, kendi tarihini, kendi yaşama biçimlerini, kendi duyuş tarzını ve kendi yazgısını şekillendirir. Zira bir coğrafyaya aidiyet bağları ile bağlanan insan, benimsenmiş değerlerini mekâna aktarır. Bu bağlamda mekân ve insan, var oldukları sürece birbirini şekillendirmeye devam ederler. Her şeyden önce yerlilik, bireyin bir mekâna yerleşmesine, bulunduğu mekâna uygun bir bakış açısı geliştirmesine zemin oluşturur. Böylece aynı coğrafyaya aidiyet duygularıyla bağlanan insanların duygu, düşünce ve inanç dünyasını oluşturan kodlar belirlenir. Ve yine böylece yerli ve yabancı olma durumunun sınırları çizilir. Tokat’ta doğan ve Anadolu’yu içten bir nazarla içselleştiren Cahit Külebi, şiire başladığı yıllarda hâkim olan 1940 kuşağı söylemlerinden ayrı, özgün bir ses geliştirmeyi başarır. Külebi, iç ahenk ve lirizmin ön plana çıktığı şiirlerinde, insana dair ne varsa Anadolu ile özdeşleştirir. Milli zeminin yozlaşmasından duyduğu rahatsızlığı, milli bir sanat oluşturma endişesi ile ortaya koyar. O, milli-romantik duyuş tarzını, reel bir bakış açısıyla sentezleyerek toplumu kendi değerlerine çağırır. Bu çalışmada Cahit Külebi’nin his ve düşün dünyasını şekillendiren yerlilik düşüncesi ve bu düşüncenin kaynakları irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Cahit Külebi, şiir, milli-romantizm, yerlilik

PDF

___

Alver, Köksal (2010). Yer ve Mekân Ekseninde Yerlilik. Düşüncede Edebiyatta Sanatta Yerlilik, Hece Özel Sayı: 20, Yıl: 14, Sayı 162-163-164, 339-341.
Beyatlı, Yahya Kemal (2017). Edebiyata Dair. İstanbul: Arı Matbaası.
Çetişli, İsmail (2010). Metin Tahlillerine Giriş-1 / Şiir. Ankara: Akçağ Yayınları.
Çetişli, İsmail (2012). Cahit Külebi ve Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
Eliot, T.S. (2007). Edebiyat Üzerine Düşünceler. (çev. Sevim Kantarcıoğlu). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Erol, Murat (2010). Yerlilik İçin Kavramsal ve Anlamsal Bir Çerçeve. Düşüncede Edebiyatta Sanatta Yerlilik. Hece Özel Sayı: 20, Yıl: 14, Sayı 162-163-164, 33-50.
Karaca, Alaattin (2010). Yerlilerin Arasındaki Yabancılar Milli Edebiyatçılar ve Köy Romancıları. Düşüncede Edebiyatta Sanatta Yerlilik, Hece Özel Sayı: 20, Yıl: 14, Sayı 162-163-164, ss. 265-271.
Karpat, Kemal (2011). Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum. İstanbul: Timaş Yayınları.
Külebi, Cahit (2015). Bütün Şiirleri. Ankara: Bilgi Yayınları.
Külebi, Cahit (2013). Sanatçının Öyküsü. Ankara: Bilgi Yayınları.
Külebi, Cahit (2007). İçi Sevda Dolu Yolculuk. Ankara: Bilgi Yayınları.
Narlı, Mehmet (2010). Edebiyatta Yerlilik. Düşüncede Edebiyatta Sanatta Yerlilik, Hece Özel Sayı: 20, Yıl: 14, Sayı 162-163-164, 217-225.
Süreya, Cemal (2018). Şapkam Dolu Çiçekle. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (2016). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Onaran, Mustafa Şerif (2004). A’dan Z’ye Cahit Külebi. Adana: Dünyadan Çıkış Yayınları.
Yetiş, Kazım (2013). Dönemler Problemler Şahsiyetler Aynasında Türk Edebiyatı II /2. İstanbul: Kitabevi Yayınları.