Mehmet Bakır ŞENGÜL

Bitlis Türkülerinde Aşk, Ayrılık ve Sosyal Hayat

Türkü, farklı melodilerle söylenen ve mısralardan oluşan anonim Halk edebiyatının bir türüdür. Kişiden kişiye ve toplumdan topluma aktarılarak oluşan türküler, bir yöredeki insanların yaşam biçimini yansıtır. Bu yolla bir toplumdaki insanların problemlerini, bu problemleri çözme yollarını ve insanların olaylar karşısındaki tepkilerini içerir. Bitlis de türküleriyle tanınan bir yöredir. Bitlis türkülerinde büyük oranda geleneksel yaşamın yansımaları karşımıza çıkar. Aşk, ayrılık ve sosyal yaşam en fazla işlenen konulardandır. Aşk, bireyi her açıdan kuşatan bir durumdur. Karşılıksız aşklar, aşk olgusunun temelini oluşturmaktadır. Bireyin aşk duygusu karşısındaki çaresizliği, başarılı bir şekilde yansıtılmıştır. Aşkla beraber ayrılık da bireyin iç dünyasında derin izler bırakan bir karaktere sahiptir. Sevgiliden ayrı düşen âşık, adeta hayatla tüm bağlarını yitirmiştir. Sosyal hayat ise yörenin yaşam biçimini tüm yönleriyle ortaya koymaktadır. Coğrafyanın çetin yapısı, iklimi, gelenek ve görenekleri ve yeme alışkanlıkları da yer verilen konulardandır. Türkülerde yer verilen geleneklerin ve toplumsal yaşam biçiminin günümüzde de varlığını sürdürmesi, toplumsal kültürün taşınmasında türkülerin de önemli bir rol yüklendiğini göstermektedir. Bitlis türküleri genellikle Bitlis ağzıyla söylenmiştir. Yöreye has deyimler, hem ilgi çekici hem de türkülerin derin yapısıyla uyumlu bir çizgidedir.

Anahtar Kelimeler:

Bitlis Türküleri, Aşk, Ayrılık, Sosyal Hayat

PDF

___

Artun, E.; “Türkü Söyleme Geleneği ile Türkülerde Tür, Şekil ve Tasnif Üzerine Düşünceler”, 4. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı, 22-24 Mart 2013, Fethiye-Muğla, ss.1-9.
Çelebi, C. (1999), Bitlis Vadideki Güzel Şehir, Betav Yayınları.
Çevik, M. (2013), Türkü ve Algı, Ürün Yayınları, Ankara.
Dilçin, C. (1997), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Elçin, Ş. (1993), Halk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara.
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr (Erişim: 18 Mayıs 2008).
http://www.turkuyurdu.com (Erişim: 18.05.2008).
Komisyon. (1967), Bitlis il Yıllığı, Çağ Matbaası, Ankara.
Öcal, M. (2005), Ahlat Halk Türküleri, Ertem Basım Yayın, Ankara.
Serdal, M. T. (2000), Rüyalar Şehri Bitlis, Hamle Yayınları, Bitlis.
Şahin, V.; “Kültürel Bellek Mekânı Olarak Türküler”, Kültürümüzde Türkü Sempozyumu Bildirileri (22-25 Ekim 2011), Ed. Kadir Pürlü, 1. Cilt, Sivas, 2013, ss103-112.
Tekin, H. S. (2012), “Popüler Kültürümüz ve Türkülerimiz”, Motif Akademi, Halk Bilimi Dergisi, -1 (Ocak- Haziran) Balkanlar Özel sayısı-1), s. 153-178.
Uğurlu, S. B.; “Van Türkülerinde Aşk, Ayrılık ve Memleket Sevgisi”, II. Van Gölü Havzası Sempozyumu, Ed. Oktay Belli. Bitlis Valiliği, il Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2007.