Yaylalardaki Arazi Kullanım Değişiminin Coğrafi Bilgi Sistemi İle Analizi: Giresun Örneği

Türkiye’de yaylalar uzun yıllar hayvancılık ve yazlık dinlenme alanları olarak kullanılmıştır. Günümüzde isebüyük ölçüde nitelik değiştirerek rekreasyon amacıyla kullanılan birer tatil ya da dinlenme yeri olmuşlardır. Bumekanlara artan talep arazi kullanımında değişime neden olmaya başlamıştır. Turizm anlayışındaki değişimeparalel olarak, iç turizmde rekreasyon/turizm için yaylalara olan talep artışı, Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki bazıyaylaları turizm merkezlerine dönüştürmüş ve buralara yapılan turizm yatırımlarını arttırmıştır. Bu değişim süreciile birlikte yaylalardaki arazi kullanımı, çevrenin görünümünde ve ekosistemlerde büyük değişikliklere yolaçmıştır. Artan bu talep kaçak yapılaşmaları arttırmıştır. İmar afları ile kaçak yapıların hukuki sorunlarınınkaldırılması arazi yönetimi kapsamında sıkıntıları beraberinde getirmiştir. Sürdürülebilir olmaktan çıkan yaylaalanları her geçen gün doğal kaynaklarını kaybetmektedir. Çalışma Türkiye’nin Doğu Karadeniz BölgesindekiGiresun ili (Kümbet, Bektaş ve Çıkrıkkapı) yaylalarındaki arazi kullanımında meydana gelen artışı incelemektedir.Bu maksatla 1970-2018 yılları arasında yaylalara ait hava fotoğrafları ve haritalar Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ileanaliz edilmiştir. Yapılan çalışma ile arazi kullanımı ve planlamasına ilişkin sorunlar ortaya konmuş, değişiminboyutlarını irdelenmiştir. Bu bağlamda yaylaların merkezi kullanım alanlarında büyük artışların olduğu, yaylaevlerinin betonarme ve çok katlı hale dönüştüğü belirlenmiştir. Buna bağlı olarak yayla yollarında büyük artışlarolmuş ve dağ ekosisteminde bozulmalar meydana gelmiştir. Ayrıca yaylaların kayıt altına alınması veyapılaşmaların yayla imar planları dâhilinde gerçekleştirilmesi gereğine vurgular yapılmıştır.

Analysis of Land Use Change of Highlands with Geographic Information System: The Case of Giresun

Highlands in Turkey has been used for many years as livestock and summer recreation areas. Today, they have become a vacation or resting place, which is used for recreational purposes by largely changing the quality. Increasing demand for these spaces has begun to cause change in land use. Parallel to the change in tourism understanding, the increase in demand for recreation / tourism in domestic tourism has transformed some of the springs in the Eastern Black Sea Region into tourism centers and increased tourism investments made in the region. Along with this change process, the use of land in the past has led to major changes in the landscape and ecosystems. This increased demand has increased illegal construction. The removal of the legal problems of the illegal structures with zoning amnesty has brought difficulties in the scope of land management. Highland areas that are becoming sustainable lose their natural resources day by day. Working in Turkey's eastern Black Sea region of Giresun province (Kumbet, Bektas and Çikrikkapi) in land use springs examines the changes occurring. For this purpose, aerial photographs and maps belonging to the spring of 1970-2018 were analyzed with the Geographic Information System (GIS). In this study, problems related to land use and planning were determined and the dimensions of change were examined. In this context, it is determined that there are big increases in the central usage areas of the plateaus and the highland houses have become concrete and multi-storey. Due to this, there have been large increases in highland roads and disturbances in the mountain ecosystem. Furthermore, it was emphasized that the plateaus should be recorded and the developments should be carried out within the scope of the land development plans.

PDF

___

[1] Çepel N. 1996. Çevre Koruma ve Ekoloji Terimleri Sözlüğü, TEMA Vakfı Yayınları, İstanbul.
[2] European Environment Agency. 2010. Land use. https://www.eea.europa.eu/themes/landuse (Erişim Tarihi: 02.05.2018)
[3] Verburg P.H., Steeg J., Veldkamp A., Willemen L. 2009. From land cover change to land function dynamics: A major challenge to improve land characterization, Journal of Environmental Management, 90: 1327-1335.
[4] Petit C.C., Lambin E.F. 2002. Impact of data integration technique on historical landuse/land-cover change: Comparing historical maps with remote sensing data in the Belgian Ardennes. Landscape Ecology, 17: 117-132.
[5] Ramankutty N., Foley J.A. 1999. Estimating historical changes in global land cover: croplands from 1700 to 1992. Global Biogeochemical Cycles, 13 (4): 997-1027.
[6] Kindu M., Schneider T., Döllerer M., Teketay D., Knoke T. 2018. Scenario modelling of land use/land cover changes in Munessa-Shashemene landscape of the Ethiopian highlands. Science of The Total Environment, 622: 534-546.
[7] Minta M., Kibret K., Thorne P., Nigussie T., Nigatu L. 2018. Land use and land cover dynamics in Dendi-Jeldu hilly-mountainous areas in the central Ethiopian highlands. Geoderma, 314: 27-36.
[8] Kassawmar T., Eckert S., Hurni K., Zeleke G., Hurni H. 2018. Reducing landscape heterogeneity for improved land use and land cover (LULC) classification across the large and complex Ethiopian highlands. Geocarto international, 33 (1): 53-69.
[9] Tolessa T., Senbeta F., Kidane M. 2017. The impact of land use/land cover change on ecosystem services in the central highlands of Ethiopia. Ecosystem services, 23: 47-54.
[10] Li A., Lei G., Cao X., Zhao W., Deng W., Koirala H.L. 2017. Land Cover Change and Its Driving Forces in Nepal Since 1990. In Land Cover Change and Its Eco-environmental Responses in Nepal, pp. 41-65.
[11] Rai R., Zhang Y., Paudel B., Li S., Khanal N.R. 2017. A synthesis of studies on land use and land cover dynamics during 1930–2015 in Bangladesh. Sustainability, 9 (10): 1866.
[12] Duhamel C. 2012. Land use, Land cover, including their classification. Encylopedia of life support system.
[13] Alemayehu F., Taha N., Nyssen J., Girma A., Zenebe A., Behailu M., Deckers S., Poesen J. 2009. The impacts of watershed management on land use and land cover dynamics in Eastern Tigray (Ethiopia), Resources, Conservation and Recycling, 53: 192-198.
[14] Chemini C., Rizzoli A. 2003. Land use change and biodiversity conservation in the Alps, J. Mt. Ecol., 7: 1-7.
[15] Coelho C.O.A., Carvalho T.M.M., Ferreira A.J.D. 1999. Land-use changes in Portuguese mountain areas: past, present and future, Edited by Price, M., Global Change in Mountains, USA, 123-124.
[16] Başıbüyük A., Yazıcı H., Ertürk M. 2001. Eğriçimen Yaylasında (Koyulhisar-Sivas) Rekreatif Yaylacılık, Türk Coğrafya Dergisi, 36: 31-48.
[17] Somuncu M. 2007. Kırsal ve Kentsel Alanlardaki Sosyoekonomik Değisime Bağlı Olarak Türkiye Yaylalarının Fonksiyonlarındaki Farklılasma, ICANAS 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalısmaları Kongresi, pp778, Ankara.
[18] Somuncu M. 2010. The Dilemma in Turkish highlands: preservation of natural and cultural heritage and tourism development – A case study of the Eastern Black Sea Region, Proceedings of the 2nd International Conference on Heritage and Sustainable Development, 1: 431-440.
[19] Yalçınalp E. 2005. Trabzon’da Bazı Turizm Merkezleri Ölçeğinde Yayla Turizminin Ekoturizm Kapsamında İncelenmesi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon
[20] Aldağ E. 2011. Mer’a Kanunu ve Uygulanması, Balıkesir.
[21] Resmi Gazete, 1998. 4342 Sayılı Mer’a Kanunu, http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23272.pdf (Erişim Tarihi: 02.05.2018).