Sır Baraj Gölet’inde Yaşayan Balık Örneklerinde Toplam Alfa ve Beta Radyoaktivite Seviyelerinin Ölçülmesi (Kahramanmaraş, Türkiye)

ahramanmaraş il sınırları içerisinde yer alan Sır Baraj Gölet’i, Ceyhan, Körsülü ve Aksu nehirleri ile beslenmektedir. Gölet, en fazla Aksu Çayı tarafından aşırı bir şekilde kirletilmektedir. Gölet’in farklı bölgelerinde kültür balıkçılığı yapılarak değişik türlerde balıklar yetiştirilmektedir. Bölgede yer yer balık ölümlerinin gerçekleşmesinden dolayı, göletin radyoaktif açıdan değerlendirilmesinin gerekli olduğu düşünülmüştür. Bu sebeple gölette yaşayan çeşitli balık türlerinden örnekler alındı. Bu örneklerin toplam alfa ve toplam beta radyoaktivite seviyeleri ölçüldü. Toplam alfa radyoaktivitesi en fazla Alabalık ’da görülürken en az Çupra ’da görüldü. Toplam beta radyoaktivitesi ise en fazla yine Alabalık ’da görülürken en az yayın balığında görüldü. Tespit edilen sonuçlar, değerlendirildiğinde radyoaktif olarak, insan sağlığı açısından bir sorun oluşturmadığı ancak balık ölümlerinin kimyasal kirlilikten kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir.

Measurement of Gross Alpha and Beta Radioactivity Levels in Fish Samples Living in Sır Dam Pond (Kahramanmaraş, Turkey)

Sır Dam Pond, located within the Kahramanmaras province borders, is fed by Ceyhan, Körsülü and Aksu rivers. Pond is heavily polluted, especially by Aksu Stream. In different parts of pond, different types of fish are grown by fish farming. It was thought that pond should be evaluated in terms of radioactivity due to the fact that there were some fish deaths in the region. For this reason, samples from various fish species living in the pond were taken. The gross alpha and gross beta radioactivity levels of these samples were measured. While total alpha radioactivity was seen mostly in Trout, it was least seen in Bream. While total beta radioactivity was mostly seen in Trout, it was least seen in catfish. When the detected results are evaluated, it is thought that radioactivity does not pose a problem in terms of human health, but fish deaths may have resulted from chemical pollution.

PDF

___

[1] Karadede, H. ve Ünlü, E. 2000. Concentrations of some heavy metals in water, sediment and fish species from the Atatürk Dam Lake (Euphrates), Turkey. Chemosphere, 41 (9): 1371-1376.
[2] Wagner, A., and Boman, J. 2003. Biomonitoring of trace elements in muscle and liver tissue of freshwater fish. Spectrochimica Acta Part B: Atomic Spectroscopy, 58 (12): 2215-2226.
[3] Eisler, R. 1988. Lead Hazards to fish, wildlife, and invertebrates: a synoptic review. Biological Report 85. Laurel, Maryland: US Fish and Wildlife Service.
[4] Nimmo, D. R., Willox, M. J., Lafrancois, T. D., Chapman, P. L., Brinkman, S. F., and Greene, J. C. 1998. Effects of metal mining and milling on boundary waters of Yellowstone National Park, USA. Environmental management, 22 (6): 913-926.
[5] Türkmen, A., Tepe, Y. ve Türkmen, M. 2008. Metal levels in tissues of the European Anchovy, Engraulis encrasicolus L., 1758, and Picarel, Spicara smaris L., 1758, from Black, Marmara and Aegean seas. Bulletin Environmental Contamination and Toxicology, 80: 521-525.5
[6] Türkmen, A., Tepe, Y., Türkmen, M. ve Mutlu, E. 2009. Heavy metal contaminants in tissues of the Garfish, Belone belone L., 1761, and the Bluefish, Pomatomus saltatrix L., 1766, from Turkey waters. Bulletin Environmental Contamination and Toxicology, 82: 70-74.
[7] Türkmen, A., Tepe, Y., Türkmen, M., ve Ateş, A. 2012. Investigation of Metals in Tissues of Fish Species from Akyatan Lagoon. Fresenius Environmental Bulletin, 21 (11c): 3562-3567.
[8] Tuzen, M. 2009. Toxic and essential trace elemental contents in fish species from the Black Sea, Turkey. Food and Chemical Toxicology, 47: 1785-1790.
[9] Carneiro, C.D., Marsico, E.T., de Jesus, E.F.O., Ribeiro, R.D.R. ve Barbosa, R.D. 2011. Trace elements in fish and oysters from Sepetiba Bay (Rio de Janeiro-Brazil) determined by total reflection X-ray fluorescence using synchrotron radiation. Chemical Ecology, 27: 1-8.
[10] Kandemir, S., Doğru, M.İ., Örün, İ., Doğru, A., Altaş. L., Erdoğan, K., Örün, G. ve Polat, N. 2010. Determination of Heavy Metal Levels, Oxidative Status, Biochemical and Hematological Parameters in Cyprinus carpio L., 1758 from Bafra (Samsun) Fish Lakes. Journal of Animal and Veterinary Advances, 9: 617-622.
[11] Allen-Gil, S. M., and Martynov, V. G. 1995. Heavy metal burdens in nine species of freshwater and anadromous fish from the Pechora River, northern Russia. Science of the Total Environment, 160: 653-659.
[12] Mansour, S. A., and Sidky, M. M. 2002. Ecotoxicological studies. 3. Heavy metals contaminating water and fish from Fayoum Governorate, Egypt. Food Chemistry, 78 (1): 15-22.
[13] Barak, N. E., and Mason, C. F. 1990. Mercury, cadmium and lead concentrations in five species of freshwater fish from eastern England. Science of the Total Environment, 92: 257-263.
[14] Papagiannis, I., Kagalou, I., Leonardos Petridis, D., and Kalfakaou, V. 2004. Copper and zinc in four freshwater fish species from Lake Pamvotis (Greece), Environmental International 30: 357-362.
[15] Dick, P. T., and Dixon, D. G. 1985. Changes in circulating blood cell levels of rainbow trout, Salmo gairdneri Richardson, following acute and chronic exposure to copper. Journal of Fish Biology, 26 (4): 475-481.
[16] Dave, G. and Xiu, R. 1991. Toxicity of mercury, copper, nickel, lead, and cobalt to embryos and larvae of zebrafish, Brachydanio rerio. Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 21 (1): 126-134.
[17] Mutluay, H., Demirak, A. 1996. Su Kimyası. Beta Basın Yayın Dağıtım, İstanbul, 83-84.
[18] Banks, D., Royset, O., Strant, T., Skarphagen, H. 1995. Radioelement (U, Th, Rn) Concentrations in Norwegian Bedrock Groundwaters, Enviromental Geology, 25: 165-180.
[19] Şahin, Y. 1999. Çekirdek Fiziğinin Esasları. Çeviri, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum, 1- 340.
[20] Küçükönder, E. 2009. Kahramanmaraş Yöresinde Doğal Radyoaktivite Tayini, Doktora Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
[21] Çam, H. 2011. Kahramanmaraş Sır Baraj Göletinde Doğal Radyoaktivitenin Belirlenmesi ve Elemental Analiz. Doktora Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş, 1-166.
[22] Korkmaz, H. 2001. Kahraman Maraş Havzası’nın Jeomorfolojisi. İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Kahramanmaraş, No:3, 37-39.
[23] Torpğlu, E. 2006. Aksu Çayı’nda Akarsu Kirliliği, Coğrafi Bilimler Dergisi, Kahramanmaraş, 1- 103.
[24] Kara, C. 1999. Sır Barajı Gölü’nde Yaşayan Chondrostoma regium (Heckel, 1843) ve Leuciscus cephalus (Linneaus, 1758)’un Bazı Biyolojik Özellikleri, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
[25] Kahramanmaraş’ta Aksu Çayı 2018. Aksu Çayı’nda kirlilik http://www.marasmanset.com/guncel/aksu-cayi-tum-kirliligiyle-ulusal-basinda-h22214.html (Erişim Tarihi: 15.02.2021).
[26] Kahramanmaraş’ta yaşam, 2020. Kahramanmaraş’ta Aksu Çayı’nın kirletilmesi. https://www.kahramanmarastv.com/yasam/bir-yandan-korona-bir-yandan-fabrika-atiklari- hayatimizi-tehdit-etmeye-h797.html (Erişim Tarihi: 15.02.2021).
[27] Lıttlemore Scientific Engineering (ELSEC), 1994. 7286 Low Level Alpha Counter User Manual. Railway Lane, Littlemore, Oxford OX4 4PZ, UK.
[28] Ne Technology Lımıted, 1994a. Instruction Manual for Lead Castle (Type 710C). Bath Road, Beenham, Reading, Berkshire RG7 5PR, England.
[29] Ne Technology Lımıted, 1994b. Instruction Manual for Windowless Scintillation Counter (Type 6001). Bath Road, Beenham, Reading, Berkshire RG7 5PR, England.
[30] Alkan, H. 1989. İstanbul İçme Suyu Kaynaklarının Kirlilik Analizleri, Radyoaktivite ve Ağır Metal Kirliliği, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
[31] Karahan G. 1997. İstanbul’un Çevresel Doğal Radyoaktivitesinin Tayini ve Doğal Radyasyonların Yıllık Etkin Doz Eşdeğeri. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
[32] Doğru, M. And Canbazoğlu, C. 2002. Natural Gross Radioactivity in Various Surface and Tap Waters in Elaziğ, Turkey, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 254 (2): 379-382.
[33] Doğru, M., Canbazoğlu, C., Şahin, S. 2002. Determination of The Gross Alpha and Beta Radioactivity in Kangal Curative Water, Sivas-Turkey, Balkan Physics Letters, 10 (3): 130-134.
[34] World Health Organization (WHO), 2006. Guideline for Drinking Water Quality.Volume 1: Recommendations,3rd Edition 1st Addendum to vol. 1, Geneva.
[35] Cowart, J.B., Burnett, W.C. 1994. The Distribution of U and Th Decay-Series Radionuclides in the Environment-A Review, J. Environ. Oual., 23: 651-662.