Türkiye Ekmeklik Buğday Genotiplerinde Tescil Yılı ile Bitki Boyu, Çim Kını Uzunluğu ve Tane Verimi Arasındaki İlişkiler

Bu araştırma, 2009–2011 döneminde Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme alanı ve Tarla Bitkileri Bölümü bitki büyütme odalarında yürütülmüş, bitki materyali olarak 64 ekmeklik buğday genotipi kullanılmıştır. Genotipler tescil yıllarına göre gruplandırılmış (yerel genotipler, 1929–1968, 1970–1979, 1988– 1994, 1995–1999 ve 2000–2006 dönemleri); dört farklı test ortamındaki çim kını uzunlukları ile bitki boyu ve tane verimi arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Tescil yılı ile bitki boyu, toprak-karanlık çim kını uzunluğu, toprak-aydınlık çim kını uzunluğu ve kâğıt-karanlık çim kını uzunluğu arasında olumsuz ve önemli, tescil yılı ile tane verimi arasında ise olumlu ve önemli ilişki olduğu belirlenmiştir. Grupların incelenen karakterler ile olan ilişkileri biplot analiz yöntemi ile incelenmiş, biplot grafiğinde yerel genotiplerin bitki boyu ve çim kını uzunluklarına çok yakın, tane verimine ise uzak olduğu, tescil yılı arttıkça grupların bitki boyu ve çim kını uzunluğundan uzaklaşıp tane verimine yaklaştığı görülmüştür. 2000–2006 döneminde tescil edilen çeşitlerin oluşturduğu VI. grubun çim kını uzunluğu ve bitki boyuna en uzak, tane verimine ise en yakın olduğu belirlenmiştir. Islah çalışmalarının Türk ekmeklik buğday çeşitlerinde bitki boyu ile birlikte çim kınını da kısalttığı, tane verimini ise arttırdığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ekmeklik buğday, tescil yılı, bitki boyu, çim kını uzunluğu

PDF

___

Anonim, 2017. http://www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 10.07.2017)
Austin R.B., 1998. Yield of wheat in the United Kingdom: recent advances and prospects. Crop Science, 39:1604-1610. doi:10.2135/ cropsci1999.3961604x
Aydın M., Öztürk A., Çağlar O. ve Bayram S., 2011. Ekmeklik buğdayda SPAD değerleri ile verim ve verim unsurları arasındaki ilişkiler. Türkiye IX. Tarla Bitkileri Kongresi. Bildiriler (I): 12-15 Eylül, Bursa, s. 268-271
Bayram S., Öztürk A ve Aydın M., 2017. Ekmeklik buğday genotiplerinin Erzurum koşullarında verim unsurları ve tane verimi yönünden değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi (Basımda)
Bodega J.L. and Andrade F.H., 1996. The effect of genetic improvement and hybridization on grain and biomass yield of bread wheat. Cereal Research Communications. 24(2):171-177
Brancourt-Hulmel M., Doussinault G., Lecomte C., Berard P., Le Buanec B. and Trottet M., 2003. Genetic improvement of agronomic traits of winter wheat cultivars released in France from 1946 to 1992. Crop Science, 43:37-45. doi:10.2135/cropsci2003.3700
Ergene A., 1993. Toprak Biliminin Esasları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 267. Ders Kitapları Serisi No: 42, 560 s, Erzurum Murphy K.M., Dawson J.C. and Jones S.S., 2008. Relationship among phenotypic growth traits, yield and weed suppression in spring wheat landraces and modern cultivars. Field Crops Research, 105:107-115
Ozturk A., Bayram S., Haliloglu K., Aydin M., Caglar O. and Bulut S., 2014. Characterization for drought resistance at early stages of wheat genotypes based on survival, coleoptile length, and seedling vigor. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 38:824-837. doi: 10.3906/tar-1402-57
Rebetzke G.J., Richards R.A., Fischer V.M. and Mickelson B.J., 1999. Breeding long coleoptile, reduced height wheats. Euphytica, 106:159-168
Rebetzke G.J., Appels R., Morrison A.D., Richards R.A., McDonald G., Ellis M.H., Spielmeyer W. and Bonnett D.G., 2001. Quantitative trait loci on chromosome 4b for coleoptile length and early vigour in wheat (Triticum aestivum L.). Australian Journal of Agricultural Research, 52:1221-1234. doi: 10.1071/AR01042
Rebetzke G.J., Ellis M.H., Bonnett D.G., Mickelson B.J., Condon A.G. and Richards R.A., 2012. Height reduction and agronomic performance for selected gibberellin-responsive dwarfing genes in bread wheat (Triticum aestivum L.). Field Crops Research, 126:87-96
Richards R.A., 1992. The effect of dwarfing genes in spring wheat in dry environments. II. Growth, water use and water use efficiency. Australian Journal of Agricultural Research, 43:529-539
Schillinger W.F., Donaldson E., Allan R.E. and Jones S.S., 1998. Winter wheat seedling emergence from deep sowing depths. Published in Agronomy Journal, 90:582-586
Siddique K.H.M., Perry M.W., Kirby E.J.M, 1989. Ear: Stem Ratio in Old and Modern Wheat Varieties; Relationship with Improvement in Number of Grains Per Ear and Yield. Field Crops Research, 21(1): 59-78
Tang N., Jiang Y., He B. and Hu Y., 2009. The effects of dwarfing genes (Rht-B1b, Rht-D1b, and Rht8) with different sensitivity to GA3 on the coleoptile length and plant height of wheat. Agricultural Sciences in China, 8(9):1028-1038. doi: 10.1016/S1671-2927(08)60310-7
Tosun O., 1987. Türkiye’nin tahıl yetiştirme sorunları ve bunların çözüm yolları. TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu. Bildiriler: 6-9 Ekim, Bursa, s. 3-7