Peynir Altı Suyu ve Zeytinyağı Atıklarının Tarımda Gübreleme Amaçlı Kullanılabilirliği

Organik maddenin ayrışmasını hızlandırarak toprak verimliliğini olumsuz etkileyen küresel ısınmanın olumsuz etkisini azaltmak, organik maddece fakir olan Türkiye topraklarının yapısını muhafaza etmek amacıyla organik maddeler kullanılmaya başlanmıştır. Toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapısını iyileştiren organik madde kaynaklarının kısıtlı ve pahalı olması, organik madde kaynağı olan tarıma dayalı endüstri atıklarının kullanılmasına yönelik çalışmaların artmasını sağlamıştır. Öte yandan nüfusun hızla artması ve artan nüfus ile birlikte gıda işleyen fabrikaların sayısının da artması gıda atık miktarlarının artmasına ve buna paralel olarak sınırlı olan su ve toprak kaynaklarının kirlenmesine neden olmaktadır. Atık yığınlarının oluşturduğu bu sorunlar, artık ve atık miktarının azaltılmasına, değerlendirilmesine, değerlendirme verimliliğinin arttırılmasına ve kaynakların etkin kullanımına yönelik çalışmaları hızlandırmıştır.Bu derlemede, çevreye atıldığında ortamın oksijenini tükettiği için yaşamı olumsuz etkileyen ve kirliliğe yol açan ama gübreleme amacıyla kullanıldığında toprağa olumlu katkılarının olduğu belirtilen peynir altı suyu ve Türkiye açısından önemli bir çevre problemi oluşturan zeytinyağı atıkları karasu ve prinanın kompostlaştırılarak organik gübre olarak kullanılması hakkında genel bilgiler verilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Peynir altı suyu, zeytinyağı atıkları, kompost

Availability of Olive Mill Wastewater and Whey so as to Fertilization in Agriculture

The organic substances have come into use to decrease the negative effect of global warming which affects the soil productivity negatively by speeding up the decay of organic substances, to conserve the structure of soils of Turkey which are deficient in organic substances. The scarcity and expensiveness of the organic substances improving the physical, chemical and biologic structure of soil have caused the studies related to the usage of agriculture based industrial refuse which is a source of organic substance to increase. On the other hand; the increase in the population and along with it in the number of factories processing food cause the food refuse to increase and correspondingly cause the limited water and soil sources to be polluted. These problems posed by waste streams speed up the studies related with reducing, utilizing, and increasing the utilization efficiency of residue and refuse amounts and related with the effective use of sources. In this compilation, general information on composting and usage as fertilizer of whey, which affects life negatively and causes pollution when dropped in the environment because it consumes the oxygen but contributes to the soil when used for fertilization, and of olive mill wastewater and prina, which are posing an environmental problem for Turkey, is given.

Keywords:

Whey olive mill wastewater, prina, compost,

PDF

___

Bakırcı İ. ve Kavaz A., 2006. Peynir suyunun değerlendirme olanakları. Türkiye Gıda Kongresi; 24-26 Mayıs 2006, Bolu, s.77-80
Başkan E.A., 2010. Zeytinyağı işletmelerinin atıkları ve değerlendirme yolları. http://geka.org.tr/ yukleme/dosya/50922ee05dd057dd5408ad2290aafa79.pdf, (ulaşım tarihi 14.07.2015)
Çivrilli S., Düzen E. ve Seferoğlu S., 2008. Zeytinyağı atığı olan karasuyun farklı materyallerle kompostlaştırılması ve diğer kompostlarla karşılaştırılması. I. Ulusal Zeytin Öğrenci Kongresi, 17-18 Mayıs 2008, Balıkesir, 115-121
Demirci M. ve Arıcı M., 1989. Peyniraltı suyunun önemi. Hasad Dergisi, 5(4): 26-29
Demirel B., Yenigün O. ve Onay T.T., 2005. Süt endüstrisi atıksularının havasız arıtımı. İTÜ Dergisi, Su Kirlenmesi Kontrolü, 15(1-3): 3-16
Dinçoğlu H.A. ve Ardıç M., 2012. Peyniraltı suyunun beslenmemizdeki önemi ve kullanım olanakları. Harran Üniv. Vet. Fak. Derg., 1(1): 54-60
Gilles M.T., 1974. Whey Processing and Utilization. Noyes Data Crop., London.
Göçmez S., 2013. Karasu kekinin vermikompost üretiminde kullanım olanakları. Tema Vakfı Ulusal Vermikültür Çalıştayı, 16 Nisan 2013, Ankara, Bildiri Kitabı: 40-51
Gümrükçüoğlu M. ve Baştürk O., 2007. Coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak sakarya nehri kirlilik yükünün belirlenmesi, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi KTÜ
Hachicha S., Chtourou M., Medhioub K. and Ammar E., 2006. Compost of poultry manure and olive mill wastes as an alternative fertilizer. Agron Sustain Dev., 26: 135-142
Kirchmann H. and Ryan M.H., 2004. Nutrients in organic farming- are there advantages from the exclusive use of organic manures and untreated minerals? In: Proc. of 4th International Crop Science Congress, 26 Sep-1 Oct 2004, Brisbane, Australia, pp. 1-16
Konar A. ve Arıoğlu H., 1987. Peynir suyunun soya üretiminde gübre olarak kullanılma olanakları üzerinde bir ön araştırma. Çukurova Üniv. Zir. Fak. Derg., 2(2): 14-18
Lynch J.M. and Bragg E., 1985. Microorganisms and soil aggregate stability. Adv. Soil Sci., 2: 287-297.
Mann E., 1986. Whey utilisation. Dairy Industries International, 51(3): 11-12
Mekki A., Dhouıb A., Aloui F. and Sayadi S., 2005. Olive wastevater as an ecological fertiliser. Agron. Sustain Dev., 26: 61-67.
Metin M., 1983. Süt sanayiinde peynir suyunun değer¬lendirilmesi. E. Ü. Müh. Fak. Gıda Müh. Bölümü Dergisi 1(1): 151-169
Monteoliva-Sanchez M., Inceti C., Ramos-Cormenzana A., Paredes C., Roig A. and Cegarra J., 1996. The study of the aerobik bacterial microbiota and the biotoxity in various sample of olive mill wastewater (alpechin) during their composting process. Intenational Biodeterioration & Biodegradation, 53: 211-214
Morris S., 1985. Whey, feed or fertilizer. Proceedings of the Ruakura Farmer’s Conference, New Zealand, 37: 113-116.
Ocak E. ve Demir S., 2012. Toprak Verimliliği ve Bitki Gelişiminde Peyniraltı Suyu ve Arbusküler Mikorhizal Fungus (AMF)’un Önemi. YYÜ Tar. Bil. Dergisi, 22(1): 48-55
Oruç N., 2012. Zeytinyağı Fabrikası Atığı Karasu Ekolojik Kirlilik Yerine Toprak Düzenleyici Olabilir. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 2012-1: 35-45
Öcal A., 2005. Zeytinyağı Atık Suyu Ve Pirinanın Bitki Yetiştirilmesinde Kullanım Olanaklarnın Anlaşılması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 67s
Özrenk E., Demir S. ve Tüfenkçi Ş., 2003. Peyniraltı suyu uygulaması ile Glomus intraradices ve Rhizobium cicer inokulasyonlarının nohut bitkisinde bazı gelişim parametrelerine etkileri. Yüzüncü Yıl Üni., Ziraat Fak., Tarım Bilimleri Dergisi, 13(2): 127-132
Pesta G., Meyer-Pittroff R. and Russ W., 2006. Utilization of Whey. (Ed: V. Oreopoulou, W. Russ), Utilization of By-Products and Treatment of Waste in the Food Industry, Springer, 193-207
Püskülcü G., Dikmelik Ü. ve Akıllıoğlu A., 1995. Karasudan elde edilen tortunun zeytinde gübre olarak kullanılması üzerine bir araştırma. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Kongre
Ryder D.N., 1980. Economic consideretions of whey processing. J. Society Dairy Technology, 33(2): 73-77
Sienkiewicz T. and Riedel C.L., 1990. Whey and Whey Utilization. Verlag Th. Mann, Gelsenkichen-Buer, Germany
Sonnleitner R., Lorbeer E. and Schinner F., 2003a. Monitoring of changes in physical and microbiological properties of a chernozem amended with different organic substrates. Plant Soil, 253: 391-402
Sonnleitner R., Lorbeer E. and Schinner F., 2003b. Effects of straw, vegetable oil, and whey on physical and microbiological properties of a chernozem. Appl. Soil Ecol., 22: 195-204
Soyergin S., Uysal E. ve Albayrak B., 2005. Zeytin kekinin (pirinanın) kompost yapım teknikleri ve organik gübre olarak kullanım olanaklarının araştırılması. Türkiye III. Organik Tarım Sempozyumu, 4-6 Kasım 2006, Yalova, s. 308-314
Şengül F. ve Oktav E., 2000. Zeytinyağı üretimi atıklarının arıtım alternatifleri. 1. Ulusal Çevre Kirliliği Kontrolü Sempozyumu Bildiri Kitabı. 4-6 Ekim 2000, Ankara, s. 224–231
Tisdall J.M., Smith S.E. and Rengasamy P., 1997. Aggregation of soil by fungal hyphae. Aust. J. Soil Res., 35: 55-60
Watson K.S., 1978. Continuing impact of the environmental area on the dairy industry. Proc. Whey Products Conference, Minneapolis-Minnesota, pp: 30-52