Dünyada ve Türkiye’de Yemeklik Dane Baklagillerin Durumu

Kutup bölgeleri hariç baklagiller familyasına giren bütün bitkiler dünyanın her yerinde yetişmekte olan tek yıllık ve çok yıllık 12.000 türü kapsamaktadır. Bunlardan sadece 200 türün ziraati yapılmaktadır. Bu türlerin içerisinde yemeklik olarak kullanılanlar fasulye (Phaseolus vulgaris L.), nohut (Cicer arietinum L.), mercimek (Lens culunaris Medik. , Lens esculenta Moench.), bakla (Vicia faba L ), börülce (Vigna sinensis L.) ve bezelye (Pisum sativum L. )’dir. Yemeklik tane baklagiller binlerce yıldır insan beslenmesinde bitkisel proteinin ana kaynağı olarak dünya ve ülkemizde çok önemli bir yer tutmuştur. Dünya ve Türkiye’de tarla bitkileri üretimi yapılan alanlarda ilk sırayı tahıllar sahip olurken bunu yemeklik baklagiller izlemektedir. Dünyada yaklaşık 1.5 milyar hektar olan tarım alanlarının, 66.8 milyon hektarında yemeklik baklagil ekilmekte ve 61.2 milyon ton üretim yapılmaktadır. Dünyada en fazla ekilen yemeklik baklagiller sırasıyla fasulye, nohut, börülce, bezelye mercimek ve bakla olurken, en fazla üretilenler ise fasulye, nohut, bezelye, börülce, mercimek ve bakla olmuştur. Ülkemizde toplam 24.3 milyon hektar olan tarım alanının, 735 bin hektarında yemeklik baklagil ekilmekte, yaklaşık 1 milyon ton üretim yapılmaktadır. Ülkemizde en fazla ekilen yemeklik baklagiller sırasıyla nohut (388 bin ha), mercimek (323 bin ha), fasulye (91 bin ha), bakla (3.2 bin ha), börülce (1.9 bin ha) ve bezelye (1.1 bin ha) olurken, en fazla üretilenler ise nohut (411 bin ton), mercimek (540 bin ton), fasulye (215 bin ton), bakla (7 bin ton), bezelye (2.9 bin ton) ve börülce (2.4 bin ton) olmuştur.
Anahtar Kelimeler:

Yemeklik tane baklagil

Situation of Pulse in Turkey and World

Leguminosae family include annual or perennial 12.000 species which can be grown in all the world except arctic regions. Only 200 speceis are cultivated. The cultivated legumes speceis as pulse are bean (Phaseolus vulgaris L.), chickpea (Cicer arietinum L.), lentil (Lens culunaris Medik., Lens esculenta Moench.), fababean  (Vicia faba L ), cowpea (Vigna sinensis L.) and pea (Pisum sativum L. ). Pulses have held an importand place in human diet as the main source of vegetable protein in Turkey and world for thousand years. After cereals, pulses are the second crop having the highest cultivation area. In the total field crops area of the world, which is approximately 1.5 million hectares, pulses are planted on 66.8 million hectares with 61.2 million tons production. The most cultivated pulses in the world are bean, chickpea, cowpea, pea, cowpea and faba bean while the most produced are bean, chickpea, pea, cowpea, lentil and faba bean respectively.  In the total 24.3 million hectares field crop areas of Turkey, pulses grown on 735 thousand hectares with 1 million tones production. In Turkey, the most seeded pulses are chickpea (388 thousand hectares), lentil (323 thousand hectares), bean (91 thousand hectares), faba bean (3.2 thousand hectares), cowpea (1.9 thousand hectares) and pea (1.1 thousand hectares) while the most produced are chickpea (411 thousand tons), lentil (540 thousand tons), bean (215 thousand tons), faba bean (7 thousand tons), pea (2.9 thousand tons) and cowpea (2.4 thousand tons).
Keywords:

pulse chickpea,

___

  • Adak M.S., Güler M. ve Kayan N., 2010. Yemeklik Baklagillerin Üretimini Artırma Olanakları, Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, Ankara
  • Akçin A., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller, S. Ü. Yayınları:43, Ziraat Fakültesi Yayınları, 8.377 Konya
  • Akova Y., 2009. İGEME Bakliyat Raporu. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Ankara
  • Anonim., 2014. TÜİK, Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul. (25.02.2015)
  • Çiftçi C.Y., 2004. Dünyada ve Türkiye’de Yemeklik Tane Baklagiller Tarımı. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Yayınları Dizisi, No.5, Ankara, 88s
  • FAO, 2013. Faostat-Agriculture. http://faostat.fao.org/site/567/default.aspx#ancor (24.02.2015)
  • Kün E., Çiftçi G.Y., Birsin M., Ülger A.C., Karahan S., Zencici N., Öktem A., Güler M., Yılmaz N. ve Atak M., 2005. Tahıl Ve Yemeklik Dane Baklagil Üretimi: Yemeklik Dane Baklagiller. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005, Ankara, S: 396-407
  • Şehirali S., Gençtan T., Avcı M., Zencirci N. ve Uçkesen B., 2005. Türkiye Tahıl ve Yemeklik Tane Baklagil Üretiminin Bugünkü ve Gelecekteki Boyutlar, Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, s: 431-352
  • Şehirali S., 1988. Yemeklik Dane Baklagiller, A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, 1089, Ders Kitabı 314